Koszty społeczne
Koszty społeczne – koszt ponoszony przez całe społeczeństwo[1]. Termin ten jest różnie interpretowany przez samych zajmujących się tym tematem[2]. W literaturze z obszaru rachunkowości używa się różnych terminów na opisanie kosztów o charakterze społecznym i środowiskowym: koszty zewnętrzne[3][4][2], negatywne efekty zewnętrzne[5][6], negatywne społeczne efekty zewnętrzne[6] lub po prostu koszty społeczne[4][7]. Inna definicja opisuje je jako szkody bądź negatywne efekty wynikające z działań bądź podejmowanych decyzji jednostki gospodarczej ponoszone przez jednostki z tym niezwiązane[8][3]. Według definicji Williama Kappa termin "'koszty społeczne odnosi się do wszystkich szkodliwych następstw i uszczerbków, które ponoszą osoby trzecie lub społeczeństwo w rezultacie procesów produkcji i za które nie jest łatwo obarczyć odpowiedzialnością poszczególne podmioty prawna i fizyczne”[9].
Zalicza się do nich: degradację środowiska, hałas i skutki estetyczne, resztkowe emisje do powietrza i wody, długoterminowe usuwanie odpadów, za które firmy nie ponoszą odpowiedzialności prawnej, oraz niekorzystny wpływ na ludzi, ich własność i dobrobyt, nieskompensowane skutki zdrowotne, zmianę lokalnej jakości życia, którą nie zawsze można zrównoważyć za pomocą systemów prawnych[4][7].
Określenie w ekonomii obejmuje wszystkie bezpośrednie i pośrednie straty poniesione przez osoby trzecie lub całe społeczeństwo w rezultacie działalności ekonomicznej poszczególnych przedsiębiorstw[2].
Przykład kosztów społecznych
edytujSpołeczne koszty stosowania kary pozbawienia wolności
edytujDo społecznych kosztów stosowania wobec przestępców kary pozbawienia wolności należą:
- bezpośrednie koszty budowy oraz utrzymania więzienia,
- koszty personelu,
- koszty alternatywy utraconej wydajności uwięzionych ludzi[10].
Społeczne koszty wstrzymania budowy obwodnicy Augustrowa
edytujPoliczono także koszty społeczne, a więc te, które poniesie określona grupa ludzi, głównie użytkowników tych dróg oraz mieszkańców Wasilkowa i Augustowa. Liczono je jako utratę korzyści związanych z korzystaniem z obwodnicy, wynikających ze zmniejszenia kosztów eksploatacji pojazdów, czasu przejazdu, emisji zanieczyszczeń i hałasu na terenie zabudowanym, wypadków drogowych i ofiar, a także z obniżenia wartości nieruchomości. Tak rozumiane koszty społeczne wstrzymania na jeden rok budowy obwodnicy Wasilkowa wynoszą co najmniej 48 mln zł, zaś obwodnicy Augustowa – 98 mln zł. Koszty społeczne związane ze zmianą przebiegu drogi – opracowanie dokumentacji, wywłaszczenie i budowa drogi – szacowane dla obwodnicy Wasilkowa, przy pięciu latach opóźnienia, wyniosą 188,5 mln zł, a dla obwodnicy Augustowa, przy siedmiu latach opóźnienia (inna skala wywłaszczeń) – 2208 mln zł. Tyle społeczeństwo kosztuje wąskie, obiektowo-konserwatorskie, a nie procesowe podejście do ochrony środowiska[11].
Koszty społeczne nadużywania alkoholu w Polsce
edytujPaństwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wyceniła koszty społeczno-ekonomiczne wynikające z nadużycia alkoholu przez Polaków aż na 30,9 mln zł rocznie. przedwczesna śmiertelność. Według PARPA, tylko w tym wypadku koszty wynoszą 25,8 mld zł. Dla żadnej innej kategorii skutków nie przekraczają one 1 mld zł.[12]
Społeczny koszt węgla
edytujSpołeczny koszt węgla (SCC) to krańcowy koszt skutków spowodowanych emisją jednej dodatkowej tony gazu cieplarnianego (ekwiwalent dwutlenku węgla) w dowolnym momencie, obejmujący "nierynkowe" skutki dla środowiska i zdrowia ludzkiego[13]. Celem ustalenia ceny za tonę emitowanego CO2 jest pomoc decydentom lub innym ustawodawcom w ocenie, czy polityka mająca na celu ograniczenie zmian klimatu jest uzasadniona. Społeczny koszt emisji dwutlenku węgla to kalkulacja skoncentrowana na podejmowaniu działań naprawczych w zakresie zmian klimatu, które można uznać za formę zawodności rynku[14]. Najnowsze badania szacują koszty ponad 300 USD za tonę CO 2 (/tCO2)[15]. Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu zasugerował, że cena emisji dwutlenku węgla ze 135 USD do 5 500 USD / tCO2 w 2030 r. i z 245 USD do 13 000 USD w 2050 r. (2010 USD) byłaby potrzebna, aby doprowadzić do emisji dwutlenku węgla, aby utrzymać się poniżej limitu 1,5 ° C.
Przypisy
edytuj- ↑ koszt społeczny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-03-15].
- ↑ a b c Koszt społeczny [online], Encyklopedia Zarządzania [dostęp 2023-03-15] (pol.).
- ↑ a b Dominik Jasinski, James Meredith, Kerry Kirwan, A comprehensive review of full cost accounting methods and their applicability to the automotive industry, „Journal of Cleaner Production”, 108, 2015, s. 1123–1139, DOI: 10.1016/j.jclepro.2015.06.040 [dostęp 2023-03-15] (ang.).
- ↑ a b c Cornelia Dascalu i inni, The externalities in social environmental accounting, „International Journal of Accounting & Information Management”, 18 (1), 2010, s. 19–30, DOI: 10.1108/18347641011023252, ISSN 1834-7649 [dostęp 2023-03-15] (ang.).
- ↑ Fredrik Hartwig, Jonas Kågström, Arne Fagerström, Sustainability Accounting for Externalities, „Sustainability: The Journal of Record”, 12 (3), 2019, s. 159, DOI: 10.1089/sus.2019.0009, ISSN 1937-0695 [dostęp 2023-12-22] (ang.).
- ↑ a b Jeffrey Unerman, Jan Bebbington, Brendan O’dwyer, Corporate reporting and accounting for externalities, „Accounting and Business Research”, 48 (5), 2018, s. 500, DOI: 10.1080/00014788.2018.1470155, ISSN 0001-4788 [dostęp 2023-12-22] (ang.).
- ↑ a b Ewelina Kuberska, Koszt społeczny w rachunkowości, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie / Cracow Review of Economics and Management” (4(988)), 2021, s. 7–24, DOI: 10.15678/ZNUEK.2020.0988.0401, ISSN 1898-6447 [dostęp 2023-03-15] (pol.).
- ↑ Dominik Jasinski, James Meredith, Kerry Kirwan, A comprehensive review of full cost accounting methods and their applicability to the automotive industry, „Journal of Cleaner Production”, 108, 2015, s. 1124, DOI: 10.1016/j.jclepro.2015.06.040 [dostęp 2023-12-22] (ang.).
- ↑ Emma Coolen, Book Review: The Slave Trade Debate: Contemporary Writings For and Against; introduction by John Pinfold. Oxford: Bodleian Library, 2007. 398 pp. ISBN 978-1-85124-316-7. £12.99. - The Memoirs of Captain Hugh Crow: the Life and Times of a Slave Trade Captain; introduction by John Pinfold. Oxford: Bodleian Library, 2007. xxiv, 198 pp. ISBN 978-1-85124-321-1. £15.99., „African Research & Documentation”, 105, Cambridge University Library, 2007, s. 82–83, DOI: 10.1017/s0305862x0002375x, ISBN 978-1-85124-316-7, ISSN 0305-862X [dostęp 2023-03-15] (ang.).
- ↑ Robert Cooter, Ekonomiczna analiza prawa, Wyd. 2, popr, Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2011, s. 165-166, ISBN 978-83-255-2726-6, OCLC 802690114 [dostęp 2023-03-15].
- ↑ 4niTZf8, Koszty społeczne [online], PortalKomunalny.pl [dostęp 2023-03-15] (pol.).
- ↑ Ponad 30 mld zł wynoszą koszty społeczne nadużywania alkoholu w Polsce [online], Wiadomości Handlowe [dostęp 2023-03-15] (ang.).
- ↑ AR4 WGII Chapter 20: Perspectives on Climate Change and Sustainability - 20.6 Global and aggregate impacts [online], web.archive.org, 7 listopada 2011 [dostęp 2023-03-15] [zarchiwizowane z adresu 2011-11-07].
- ↑ Social Cost of Carbon 101 [online], Resources for the Future [dostęp 2023-03-15] (ang.).
- ↑ Jarmo S Kikstra i inni, The social cost of carbon dioxide under climate-economy feedbacks and temperature variability, „Environmental Research Letters”, 16 (9), 2021, s. 094037, DOI: 10.1088/1748-9326/ac1d0b, ISSN 1748-9326 [dostęp 2023-03-15].