Krakelura

Krakelura (fr. craquelure) – charakterystyczna siatka spękań tworząca się na powierzchni obrazu olejnego. Może powstawać w warstwie werniksu, ale także w warstwach malarskich, a nawet w gruncie. Powstaje w wyniku upływu czasu, niewłaściwego przechowywania i działania czynników atmosferycznych bądź wskutek technicznych wad wykonania (nieprawidłowego przygotowania farb lub zaprawy). Rysunek krakelur i ich głębokość jest pomocniczym źródłem ustaleń w badaniach nad autentycznością dzieła.

Krakelura na powierzchni obrazu

Chińska porcelana kraklowana

Zjawisko to dotyczyć może również malarstwa temperowego, fresków, rzeźb polichromowanych, lecz także ceramiki, w której spękaniu ulega szkliwo.

W ceramice znane również jako krakle (fr. craquelé), powstające w wyniku przypadkowych defektów, starzenia się szkliwa bądź efektu wywołanego sztucznie i mającego zdobić wyroby z porcelany, fajansu lub garncarskie. Są wynikiem zróżnicowania współczynnika rozszerzalności masy naczynia i pokrywającego ją szkliwa albo zastosowania dwóch szkliw o różnych stopniach kurczliwości.

Pod względem technicznym efekt spękania w dekoracji ceramiki doprowadzili do szczególnej doskonałości Chińczycy. Rozróżniali oni m.in. rzadszą siatkę spękań (nazywaną „kleszczami kraba”) i gęściejszą („rybia ikra”). Rysunek krakelur podkreślano czasem przez nacieranie szkliwa sadzą.

Bibliografia

• Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik sztuk plastycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993, s. 146. ISBN 83-214-0590-8.
• Ian Chilvers: Oksfordzki leksykon sztuki. Warszawa: Arkady, 2002, s. 363. ISBN 83-213-4157-8.
• Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Stefan Kozakiewicz (red.). Warszawa: PWN, 1969, s. 195.