Leon Krukowski
Leon Krukowski (Lejb Izrael) (ur. ok. 1840 w Mariampolu, zm. 13 grudnia 1906 w Łodzi) – właściciel drukarni w Łodzi. Syn Szepila i Rajny.
| Data i miejsce urodzenia |
1840 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
drukarz, właściciel drukarni w Łodzi, przedsiębiorca handlowy |
Biogram
edytujOd 1860 był pierwszym pośrednikiem w handlu maszynami drukarskimi w Łodzi. Od największego hurtownika jakim był Dom Handlowy J. Fajansa w Warszawie, w 1877 sprowadził dla J. Petersilgego pierwszą w Łodzi drukarską maszynę pospieszną, a w 1879 kupił cztery maszyny drukarskie pedałowe, które zaraz sprzedał.
Gdy na podstawie zezwolenia otrzymanego 15 grudnia 1878 uruchomił własną litografię miał tylko prasę do druku wizytówek. W 1881 uzupełnił jej wyposażenie o dwie nowe maszyny, a gdy 12 grudnia 1883 otrzymał koncesję na uruchomienie drukarni, kupił następne maszyny.
W jego zakładzie przy ul. Cegielnianej 29 (obecnie ul. Więckowskiego) od 6 stycznia 1884 do 16 czerwca 1885 drukowano pierwszą polską gazetę „Dziennik Łódzki” na maszynach cylindrycznych zakupionych za część sumy 10 000 rubli stanowiącej „dotację” rodziny Scheiblerów dla polskiej gazety[1].
W kwietniu 1885 sprzedał drukarnię powstałemu wydawnictwu „Dziennika Łódzkiego”, reprezentowanemu przez Henryka Elzenberga. Pozostałe 4 maszyny litograficzne i 1 małą typograficzną przeniósł do lokalu przy ul. Piotrkowskiej 18, a w 1897 tamże pod nr 109, gdzie w 1899 przebudował pomieszczenia adaptując je dla potrzeb drukarni. Dokupił w 1898 maszynę pospieszną, a w 1901 prasę korektową. W 1892 zatrudniał 24 osoby, a w 1905 od 15 do 20 pracowników, drukując produkcję o wartości 30 600 rubli[2].
Drukował głównie druki akcydensowe oraz niewielkie objętościowo broszury: sprawozdania, statuty, programy, ale obok akcydensów – do likwidacji drukarni w 1907 – wydrukował 25 druków zwartych.
20 kwietnia 1885 zakończył druk książki Edwarda Siebeckera „Arcyksiężna de Simbach” w przekładzie T. Marenicza. Reklamowana była w „Dzienniku Łódzkim”, prawdopodobnym jej wydawcy, jako „pierwsza w Łodzi książka w języku polskim”. Można ją było nabyć w drukarni w cenie 1 rubel, a dla prenumeratorów „Dziennika Łódzkiego” za 50 kopiejek.
Zmarł 1 grudnia 1906 r. w 66. roku życia i został pochowany na nowym cmentarzu żydowskim przy ul. Brackiej w Łodzi (str. P, kw. F, nr grobu 167), w pobliżu żony (nr grobu 169).
Po jego śmierci, syn Izydor – łódzki lekarz, w czerwcu 1907 bezskutecznie starał się o uzyskanie koncesji na dalsze prowadzenie firmy, czynnej wówczas jeszcze przy ul. Piotrkowskiej 109.
W małżeństwie z Eweliną z Łapowskich (1842–1906) mieli dzieci urodzone w Mariampolu: Izydora (Józefa, 1862–1912), lekarza praktykującego w Zgierzu i od 1891 w Łodzi; Bernarda (1865–1919) m.in. wydawcę w latach 1900–1904 „Gazety Łódzkiej”; Henryka (1867–1933), adwokata; Adelę (1872–1942), matkę Juliana Tuwima i Ireny Tuwim; oraz Stanisława (zm. 1925)[3].
Przypisy
edytuj- ↑ Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1970, s. 126 jednakże autorka sytuuje drukarnię przy ul. Piotrkowskiej 18, kilka wierszy wyżej informuje, że drukarnia „Lodzer Zeitung” też mieściła się przy ul. Piotrkowskiej 18.
- ↑ Księga adresowa przemysłu fabrycznego w Królestwie Polskiem na rok 1905. Oprac. i wydał L. Jeziorański, Warszawa 1905 nr 3300.
- ↑ Leon Lejb Krukowski [online], Geni.com, 18 listopada 2019 [dostęp 2024-08-24] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Marek Szukalak, Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych. Seria II, tom 3 od A-Z, Łódź: Oficyna Bibliofilów, 2012, s. 85–86, ISBN 978-83-61743-56-9, OCLC 823617032.
- Jacek Strzałkowski, Drukarnie i księgarnie w Łodzi do 1944 roku, Łódź 1994 s. 72 ISBN 83-906647-1-2.
- Janina Jaworska, Krukowski Leon, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa-Łódź 1972 s. 474–475.
- Mirosław Laskowski Dzieje drukarstwa łódzkiego. Łódź 1989, s. 32.
- Lucjan S. Szychowski Zarys dziejów drukarstwa łódzkiego 1859–1918. Łódź 1993.
- Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1970, s. 126, 128.