Malarstwo religijne
Malarstwo religijne – przedstawienia Boga Ojca, Trójcy Świętej i aniołów, epizodów ze Starego i Nowego Testamentu, scen z życia Matki Boskiej, wizerunków świętych i błogosławionych oraz wydarzeń z historii i życia Kościoła (chrystianizacja Europy, mnisi, życie liturgiczne, rok kościelny i jego święta, sakramenty, modlitwa i medytacja itp.)
Typy przedstawień
edytuj- prezentacyjne (poszczególne Osoby Boskie i cała Trójca Święta, patriarchowie, prorocy, kapłani, królowie i bohaterowie Starego Testamentu, apostołowie, Ewangeliści, święci i dostojnicy Kościoła, reformatorzy, twórcy nowych wspólnot chrześcijańskich),
- dewocyjne (Ecce Homo, Chrystus Frasobliwy, Niesienie Krzyża, Madonna z Dzieciątkiem, Pieta, przedstawienia Najświętszego Serca Pana Jezusa itp.),
- historyczne (sceny ze Starego i Nowego Testamentu, apokryficzne sceny z życia Marii i Świętej Rodziny, motywy z życia świętych),
- alegoryczne (Fons Vitae, Hortus deliciarum, Tablica Prawa i Łaski, Speculum Humanae Salvationis, Concordantia Caritatis, Żywe Drzewo Krzyża, personifikacja Cnót, Przywar i Sztuk Wyzwolonych, emblematyka religijna).
Formy
edytuj- mozaiki (Rawenna),
- witraże (Katedra w Chartres),
- freski na ścianach i sklepieniach (Kaplica Sykstyńska),
- jednorodne tematycznie i formalnie cykle obrazów w kaplicach kościelnych i prywatnych (Kaplica Scrovegnich),
- malarstwo ołtarzowe (dyptyki, tryptyki, poliptyki, pentaptyki) (Ołtarz z Isenheim),
- ikony (ikonostas),
- acheiropoieta – przedstawienia Jezusa Chrystusa „nieuczynione rękoma ludzi”, uważane za powstałe w sposób nadprzyrodzony (Mandylion, chusta św. Weroniki, Całun Turyński),
- Droga Krzyżowa – zespół (od. XV w. 14 stacji) przedstawień obrazujących Mękę Pańską (labirynty posadzkowe w katedrach gotyckich, Drogi Krzyżowe w przestrzeni miejskiej, kalwarie),
- obrazy dewocyjne do użytku prywatnego,
- małe ołtarzyki podróżne zamykane na czas transportu,
- iluminowane modlitewniki rękopiśmienne i drukowane (całostronicowe kompozycje ze scenami figuralnymi, ornamenty oplatające tekst lub inicjały).
Bibliografia
edytuj- Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (zwłaszcza Księgi Mojżeszowe i Ewangelie),
- ogólnochrześcijańskie wyznania wiary,
- nauka Ojców Kościoła,
- postanowienia soborów,
- apokryfy, żywoty świętych, miracula, wizje mistyczne,
- własne doświadczenia historyczne i duszpasterskie poszczególnych społeczności lokalnych.
Funkcje
edytuj- lekcja wiary dla ludzi niepiśmiennych (błędnie utożsamiana z funkcją kodeksów tzw. Biblii pauperum)[1],[2]
- wizualne przypomnienie tajemnicy Wcielenia i dokonań świętych,
- zachęta do pobożności.
Zobacz też
edytujBibliografia
edytuj- Biblia w malarstwie, Poznań: Penta, 1992, ISBN 83-85440-13-5
- Helen de Borchgrave, Chrześcijaństwo w sztuce, Halina Andrzejewska (tłum.), Warszawa: Horyzont, 2002, ISBN 83-7311-452-1, OCLC 830368934.
- Tadeusz Boruta, O malowaniu ciała i duszy, Kielce: Jedność, 2006, ISBN 83-7442-470-2
- Tadeusz Boruta, Szkoła patrzenia, Kielce: Jedność, 2003, ISBN 83-7224-543-6, OCLC 830560073.
- Sean Connolly, Cuda Nowego Testamentu, Bożenna Stokłosa (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2006, ISBN 83-7391-969-4, OCLC 749791397.
- Chiara de Capoa, Stary Testament. Postacie i epizody, Warszawa: Arkady, 2007, ISBN 83-213-4469-0
- Regis Debray, Nowy Testament w arcydziełach malarstwa, Warszawa: Świat Książki, 2009, ISBN 978-83-247-1227-4
- Regis Debray, Stary Testament w arcydziełach malarstwa, Warszawa: Świat Książki, 2009, ISBN 978-83-247-1226-7
- Michele Doloz, Radalfo Papa, Oblicze Ojca, Kielce: Jedność, 2007, ISBN 978-83-7442-144-7
- Jacques Duguesne, Francois Lebrette, Historia Kościoła w arcydziełach malarstwa, Warszawa: Świat Książki, 2009, ISBN 978-83-247-0983-0
- Jacques Duguesne, Francois Lebrette, Żywoty świętych w arcydziełach malarstwa, Warszawa: Świat Książki, 2009, ISBN 978-83-247-1231-1
- Rosa Giorgi, Aniołowie i demony, Tamara Łozińska (tłum.), Warszawa: Arkady, 2005, ISBN 83-213-4380-5, OCLC 749473246.
- Gianni Guadalupi, Świat Biblii w obrazach, Warszawa: Arkady, 2008, ISBN 978-83-213-4312-9
- Rebecca Hind, Twarze Boga, Aleksandra Czeszunist-Cicha (tłum.), Warszawa: Arkady, 2005, ISBN 83-213-4399-6, OCLC 749664553.
- Jezus według mistrzów, red. Elżbieta Olczak, Warszawa: Demart, 2008, ISBN 978-83-7427-442-5
- Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce, t.1-2, red. Janusz St. Pasierb, Warszawa: ATK, 1987.
- Virdis Caterina Limentani, Pietrogiovanna Mari, Arcydzieła malarstwa ołtarzowego, Warszawa: Arkady, 2004, ISBN 83-213-4355-8
- Neil Morris, Życie Jezusa, Bożenna Stokłosa (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2007, ISBN 978-83-7391-968-6, OCLC 169896587.
- Giuseppe Sala, Giuliano Zanchi, Silvano Petrosino, Oblicze do kontemplacji, Konrad Czuba (tłum.), Kielce: Jedność, 2003, ISBN 83-7224-499-5, OCLC 749463821.
- Domenico Pezzini, Zmartwychwstałe ciało, Olga Bobrowska-Braccini (tłum.), Kielce: Jedność, 2003, ISBN 83-7224-551-7, OCLC 749551272.
- C. Pietrangeli, Watykan. Arcydzieła malarstwa, Warszawa: Arkady, 2000, ISBN 83-213-3979-4
- Juan Plazaola, Kościół i sztuka. Od początków do naszych dni, Magdalena Dutkiewicz-Litwiniuk (tłum.), Kielce: Jedność, 2002, ISBN 83-7224-548-7, OCLC 749346373.
- Giuseppe Sala, Oblicza matki, Michele Dolz, Marek Myczkowski (tłum.), Kielce: Jedność, 2006, ISBN 83-7442-117-7, ISBN 978-83-7442-117-1, OCLC 749323352.
- Jutta Seibert, Leksykon sztuki chrześcijańskiej, Dominik Petruk (tłum.), Kielce: Jedność, 2007, ISBN 978-83-7442-120-1, OCLC 749412708.
- Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. S. Kozakiewicz, Warszawa 2007, ISBN 978-83-01-12365-9
- Święci według mistrzów, Agnieszka Bywalec, Elżbieta Olczak (red.), Warszawa: Demart, 2009, ISBN 978-83-7427-535-4, OCLC 751191539.
- Laura Ward, Will Steeds, Anioły. Wizerunki istot niebiańskich w sztuce, Ewa Romkowska (tłum.), Warszawa: Arkady, 2005, ISBN 83-213-4418-6, OCLC 749982881.
- Laura Ward, Will Steeds, Demony i wizje zła w sztuce, Ewa Romkowska (tłum.), Warszawa: Arkady, 2008, ISBN 978-83-213-4558-1, OCLC 316467190.
- M. Zlatohlavek, C. Muller-Ebeling, Ch. Ratsch, Sąd Ostateczny, Kraków: WAM, 2002, ISBN 83-7097-988-2
- Zrozumieć malarstwo. Najważniejsze tematy w sztuce, Alexander Sturgis (red.), Hollis Clayson (red.), Ewa Hornowska (tłum.), Poznań: Rebis, 2006, ISBN 83-7301-768-2, OCLC 749547593.
- Stefano Zuffi, Nowy Testament. Postacie i epizody, Ewa Maciszewska (tłum.), Warszawa: Arkady, 2007, ISBN 978-83-213-4470-6, OCLC 169906138.