Marian Orzechowski
Marian Odon Orzechowski (ur. 24 października 1931 w Radomiu, zm. 29 czerwca 2020[1] we Wrocławiu) – polski polityk, historyk, politolog i nauczyciel akademicki, profesor, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego (1972–1975) i Akademii Nauk Społecznych przy KC PZPR (1984–1986), zastępca członka i następnie członek Biura Politycznego KC PZPR (1983–1990), minister spraw zagranicznych w latach 1985–1988, poseł na Sejm X kadencji.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 października 1931 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
29 czerwca 2020 |
| Minister spraw zagranicznych | |
| Okres |
od 12 listopada 1985 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujSyn Tomasza i Wacławy. W 1950 został absolwentem Liceum Ogólnokształcącego nr III we Wrocławiu[2]. W 1955 ukończył studia na Uniwersytecie w Leningradzie, po czym został pracownikiem naukowym Uniwersytetu Wrocławskiego. Doktoryzował się w 1961[3] na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UWr. Publikował w tym czasie i w latach następnych prace m.in. związane z historią Śląska (Z dziejów polskiej ludności autochtonicznej na Dolnym Śląsku 1945–1949, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 1957; Z dziejów ruchu akademickiego i walki o wytworzenie inteligencji polskiej na Śląsku Opolskim w latach 1922–1939, „Studia i Materiały z Dziejów Śląska” nr 4, 1962, s. 268–366) oraz z działalnością Wojciecha Korfantego na Śląsku (O Wojciechu Korfantym, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 1960; Napieralski i Korfanty, „Zaranie Śląskie” nr 3, 1959; Działalność polityczna Wojciecha Korfantego w latach I wojny światowej, „Zaranie Śląskie” nr 4, 1963; Wojciech Korfanty: biografia polityczna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1975). W 1964 habilitował się, w 1971 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1977 tytuł profesora zwyczajnego[3] nauk politycznych[4].
W latach 1969–1972 był dyrektorem Instytutu Nauk Politycznych, a następnie w latach 1972–1975 był rektorem Uniwersytetu Wrocławskiego[1], oraz od 1984 do 1986 rektorem Akademii Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym PZPR. Był długoletnim członkiem komitetu redakcyjnego kwartalnika KC PZPR „Z Pola Walki”. W latach 80. był także członkiem rady redakcyjnej organu teoretycznego i politycznego KC PZPR „Nowe Drogi”[5].
W 1947 wstąpił do Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, a wraz z nią do Związku Młodzieży Polskiej, do którego należał do rozwiązania. W 1952 przyjęty do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Był członkiem i sekretarzem władz uczelnianych PZPR. Działał także w zespołach i komisjach Komitetu Wojewódzkiego PZPR we Wrocławiu. Od 1981 w centralnych władzach PZPR: w latach 1981–1983 i 1988–1989 pełnił funkcję sekretarza KC, od 1983 do 1986 był zastępcą członka, a w latach 1986–1990 członkiem Biura Politycznego KC PZPR[3]. Był także przewodniczącym Komisji Międzynarodowej KC PZPR[6]. W 1982 powołany w skład prezydium Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego[7], był jej sekretarzem generalnym, a następnie pełnił tę samą funkcję w Radzie Krajowej PRON[8]. W 1981 został członkiem komisji KC PZPR powołanej dla wyjaśnienia przyczyn i przebiegu konfliktów społecznych w dziejach Polski Ludowej[9]. W październiku 1981 powołany przez plenum Komitetu Centralnego PZPR w skład zespołu dla przygotowania naukowej syntezy dziejów polskiego ruchu robotniczego[10].
W latach 1985–1988 zajmował stanowisko ministra spraw zagranicznych w rządzie Zbigniewa Messnera.
W okresie 1976–1979 był członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej dla Kadr Naukowych działającej przy prezesie Rady Ministrów. Od 1977 był członkiem Komitetu Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk. W 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR – PPS – powstania PZPR[11]. W 1989 był członkiem BP PZPR i KC PZPR odpowiedzialnym za oświatę[12].
W 1989 został posłem na Sejm kontraktowy z okręgu koszalińskiego, zasiadał w Komisji Konstytucyjnej oraz Komisji Spraw Zagranicznych. W latach 1989–1990 był ostatnim w historii przewodniczącym Klubu Poselskiego PZPR.
Po 1989 wykładał m.in. w Społecznej Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi (był też kierownikiem Katedry Międzynarodowych Stosunków Politycznych i Dyplomacji na tej uczelni), Wyższej Mazowieckiej Szkole Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu, Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania w Warszawie. Wypromował ponad 30 doktorów.
7 lipca 2020 został pochowany na cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu[1].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1984)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Medalem Komisji Edukacji Narodowej[13]
- Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (ZSRR, 1985)[14]
- Wstęga Orderu Orła Azteckiego (Meksyk, 1986)[15]
- Order Przyjaźni I klasy (Korea Północna, 1987)[16]
Wybrane publikacje
edytuj- Szkice z dziejów Polonii wrocławskiej, Wrocław 1959.
- Ludność polska na Dolnym Śląsku w latach 1918–1939, Wrocław 1960.
- Narodowa demokracja na Górnym Śląsku (do 1918 roku), Wrocław 1965.
- Odra-Nysa Łużycka-Bałtyk w polskiej myśli politycznej okresu drugiej wojny światowej, Wrocław 1969.
- Rewolucja, socjalizm, tradycje, Warszawa 1978.
- Naród, ojczyzna, państwo w myśli politycznej Juliana Bruno-Brunowicza, Warszawa 1980.
- Spór o marksistowską teorię rewolucji, Warszawa 1984.
- Historia Czechosłowacji (współautor), Wrocław 1989.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Zmarł Profesor Marian Orzechowski, Rektor UWr w latach 1972–1975. uni.wroc.pl, 2 lipca 2020. [dostęp 2020-07-02].
- ↑ Księga Pamiątkowa Jubileuszu 50-lecia III Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza we Wrocławiu. Agnieszka Lewańska, Marian Bednarek, Anna Kosmulska, Irena Barycka (red.). Wrocław: Komitet Organizacyjny Jubileuszu 50-lecia III LO, 1996, s. 99, 201. ISBN 83-906581-5-1.
- ↑ a b c Informacje w BIP IPN. [dostęp 2022-11-16].
- ↑ Prof. zw. dr hab. Marian Orzechowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-11-16].
- ↑ „Nowe Drogi”. Nr 4, s. 2, 1989.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”. Nr 156, s. 4, 5 lipca 1986.
- ↑ „Dziennik Polski”. Nr 223, s. 2, 20 grudnia 1982.
- ↑ Profil na stronie Biblioteki Sejmowej. [dostęp 2020-05-17].
- ↑ „Trybuna Robotnicza”. Nr 177, s. 2, 4 września 1981.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”. Nr 208, s. 2, 19 października 1981.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”. Nr 277, s. 5, 29 listopada 1988.
- ↑ Zbigniew Osiński: Nauczanie historii w szkołach podstawowych w Polsce w latach 1944–1989: uwarunkowania organizacyjne oraz ideologiczno-polityczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2010, s. 90.
- ↑ Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Warszawa: Interpress, 1989, s. 951.
- ↑ „Wojskowy Przegląd Historyczny”. Nr 4, s. 265, październik 1985.
- ↑ Meksyk jest zainteresowany polskim budownictwem okrętowym. „Dziennik Bałtycki”. Nr 116, s. 1, 19 maja 1986.
- ↑ Min. Marian Orzechowski zakończył wizytę w KRLD. „Trybuna Robotnicza”. Nr 272, s. 1, 20 listopada 1987.
Bibliografia
edytuj- Strona sejmowa posła X kadencji. [dostęp 2020-05-17].
- Profil na stronie Biblioteki Sejmowej. [dostęp 2020-05-17].
- Prof. zw. dr hab. Marian Orzechowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-11-16].
- Informacje w BIP IPN. [dostęp 2022-11-16].