Narodnyj Dim we Lwowie
Narodnyj Dim we Lwowie – jedna z najstarszych ukraińskich instytucji kulturalno-oświatowych, utworzona w 1849 we Lwowie dzięki staraniom Głównej Rady Ruskiej, a szczególnie księdza Lwa Treszczakiwśkiego.
Dom Ludowy (Narodnyj Dim) powstał w wyniku przebudowania dawnego klasztoru i kościoła trynitarzy w latach 1851–1864 (architekci: Wilhelm Schmidt i Sylwestr Hawryszkewycz). Od 1784 r. pomieszczenia potrynitarskie zajmował Uniwersytet Lwowski, podczas stłumienia powstania przez Austriaków w 1848 zabudowania uniwersyteckie spłonęły, rok później – w 1849 – zniszczony budynek został przez Namiestnictwo Galicji ofiarowany Domowi Ludowemu wraz z działką.
W ramach Domu działała Matyca Hałycko-Ruska.
Od lat 70. XIX wieku Dom stał się przedmiotem walki pomiędzy ugrupowaniami moskalofilskimi a ukraińskim ruchem narodowym.
Podczas okupacji Galicji przez wojska rosyjskie w latach 1914–1915 część biblioteki ND wywieziono do Rosji, a w czasie walk o Lwów zaginęła kolekcja numizmatów. Od 1 do 22 listopada 1918 znajdował się tutaj sztab ukraińskich sił zbrojnych próbujących opanować Lwów.
Narodnyj Dom wydawał czasopismo „Wistnyk Narodnoho Doma” (ukr. Вісник Народного Дома), w latach 1883–1914 jako miesięcznik, po 1921 nieregularnie. Redaktorem „Wistnyka” był Pyłyp Swystun.
Od 1935 rządowym komisarzem Narodnego Domu został Michał Baczyński. W dwudziestoleciu międzywojennym ND prowadził głównie działalność muzealno-archiwalną. W składzie ND działały: biblioteka (w 1924 około 120 tysięcy książek, w tym 5 tysięcy rękopisów I dokumentów), muzeum archeologiczno-historyczne (z galerią obrazów) i muzeum przyrodnicze.
Po agresji ZSRR na Polskę i aneksji Lwowa przez ZSRR okupacyjne władze sowieckie zlikwidowały Narodnyj Dim. Jego pozostałe zbiory przekazano do biblioteki Akademii Nauk USRR i zreorganizowanych lwowskich muzeów.
Zobacz też
edytujBibliografia
edytuj- Народний Дім у Львові w: Енциклопедія історії України: Т. 7. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. - Київ 2010, Wyd. «Наукова думка». ISBN 966-00-0632-2 s.181
- Енциклопедія українознавства, Lwów 1993, t. 5, s. 1697