Odense

Odense (duń. wymowa^ⓘ) – trzecie pod względem wielkości miasto Danii położone na Fionii, u ujścia do zatoki Odense Fjord. Odense zamieszkuje 182,4 tys. osób (2023). Jest to jedno z najstarszych duńskich miast; w 1988 r. obchodziło tysięczną rocznicę powstania.

Odense

Dom rodzinny H.Ch. Andersena w Odense
Herb
Państwo	Dania
Region	Dania Południowa
Gmina	Odense
Data założenia	w X w.
Burmistrz	Peter Rahbæk Juel
Powierzchnia	304, 3 km²
Populacja (2023) • liczba ludności	182 387
Nr kierunkowy	6
Kod pocztowy	5000
Położenie na mapie Danii Odense
Położenie na mapie Danii Południowej Odense
55°23′N 10°23′E
Strona internetowa

Katedra św. Kanuta w Odense

Dom H.Ch. Andersena w Odense

W Odense urodził się Hans Christian Andersen. Pochodzą stąd również duńska tenisistka Caroline Wozniacki, piosenkarka MØ, aktorzy kultowego filmu Gang Olsena – Ove Sprogøe (Egon Olsen), Morten Grunwald (Benny Frandsen) i żużlowcy: Hans N. Andersen, Nicki Pedersen oraz Peter Kildemand. Znajduje się tutaj stacja kolejowa Odense.

Historia

Dokładna data powstania miasta jest trudna do ustalenia. W czasach przed chrystianizacją Danii istniało tutaj miejsce kultu Odyna, od którego miasto wzięło swoją nazwę. Pierwsze dokumenty, w których Odense jest wzmiankowane, pochodzą z 988 r. (przywileje cesarza Ottona III dla nowo powstałego biskupstwa w Odense). Kronikarz Adam z Bremy opisał w latach 70. XI w. Odense jako wielkie miasto. Wydarzeniem, które odcisnęło bardzo wyraźne piętno na historii miasta, było zamordowanie króla Danii i późniejszego świętego, Kanuta w 1086 r. Król został zabity wraz ze swoim bratem Benedyktem i towarzyszącymi mu osobami przed ołtarzem ówczesnego kościoła św. Albana. W 1101 r. Kanut został kanonizowany, a kościół w którym poniósł śmierć nazwano jego imieniem. Wkrótce przy kościele, który stał się miejscem pielgrzymek wiernych, powstał klasztor benedyktyński, a po nim wiele innych. W średniowieczu Odense było otoczone wałami obronnymi i fosą, a dostęp do miasta prowadził przez bramy. Na początku XVI w. królowa Danii Krystyna saska obrała sobie za siedzibę Odense. Rezydowała ze swoim dworem na zamku Næsbyhoved koło miasta, ale i w samym Odense miała również swoją siedzibę. Tutaj też zmarła w 1521 r.

W 1803 r. wykopano kanał łączący miasto z fiordem, co było od dawna oczekiwaną inwestycją, ponieważ od XVI w. Odense było ważnym ośrodkiem handlowym i dotkliwie odczuwało brak bezpośredniego dostępu do morza. Szczególny rozwój miasta nastąpił w XVIII w. z powodu korzystnych kontaktów handlowych z Lubeką i Norwegią. W 1805 r. w Odense urodził się Hans Christian Andersen. Wiek XIX oraz XX zaznaczyły się raptowną industrializacją miasta oraz dalszym rozwojem handlu, na co m.in. wpłynęło wybudowanie linii kolejowej łączącej Odense z Jutlandią i Zelandią w 1865 r. Odense było pierwszym miastem na duńskiej prowincji, które otrzymało oświetlenie gazowe ulic, kanalizację oraz elektryczność. W latach 1940–1945 okupowane przez Niemców. Po wprowadzeniu stanu wyjątkowego w sierpniu 1943 r. w mieście doszło do potyczek ze stacjonującymi tutaj Niemcami. Wyzwolone w maju 1945 r. przez duński ruch oporu i wojska brytyjskie. Od 1966 r. Odense jest miastem uniwersyteckim.

Herb

Herb Odense zawiera elementy odnoszące się do historii miasta. Centralną jego postacią jest król Danii św. Kanut w błękitnej zbroi i złotej koronie trzymający w prawej ręce błękitny sztandar ze złotą lilią, a w lewej dłoni złote jabłko królewskie, które wraz z koroną jest oznaką jego władzy monarszej. Lilia na sztandarze jest symbolem NMP. Pod postacią króla widnieje jeszcze jedna złota lilia, która jest symbolem św. Kanuta, a obecnie jest także używana, obok herbu, jako symbol Odense. Za postacią króla widnieją dwa główne kościoły miasta w kolorze czerwonym: NMP i św. Kanuta. W tym ostatnim król poniósł śmierć. Tło herbu białe. Herb Odense znany jest z pieczęci miejskiej z 1460 r., a w obecnej postaci został oficjalnie zatwierdzony dopiero w 1938 r.

Zabytki i atrakcje

• Katedra św. Kanuta (Skt. Knuds Domkirke) – kościół noszący wezwanie króla Danii Kanuta, późniejszego świętego, zamordowanego wraz z bratem Benedyktem i 17 towarzyszami w 1086 w pobliskim kościele św. Albana. Gotycka świątynia jest mauzoleum grobowym królów Danii. Oprócz św. Kanuta, którego ciało spoczywa w oszklonym relikwiarzu, pochowani zostali tutaj następujący duńscy monarchowie:
  • Eryk III (grób nie zachował się),
  • Jan II Oldenburg i jego żona królowa Krystyna saska,
  • ich syn, król Chrystian II Oldenburg i jego żona, królowa Izabela Habsburg.

Groby królewskie do 1807 znajdowały się w kościele franciszkanów, ale przed jego rozbiórką przeniesiono je do katedry.

• Kościół Joannitów (Skt. Hans Kirke) – obecny kształt nadała świątyni przebudowa z lat 1878–1880, ale pierwotnie był to kościół romański i należał do klasztoru joannitów.
• Dom rodzinny H.Ch. Andersena (H. C. Andersens Barndomshjem) – obecnie muzeum. Pisarz mieszkał tu w dzieciństwie, 1807-19. Muzeum dokumentuje lata dziecinne Andersena.
• Dom H.Ch. Andersena (H. C. Andersens Hus) – wg tradycji (podawanej jednak w wątpliwość) jest to dom, w którym pisarz się urodził. Obecnie mieści się tutaj muzeum biograficzne pisarza, biblioteka i archiwum, a także ekspozycja dotycząca życia i twórczości pisarza, składająca się m.in. z jego osobistych rzeczy.
• Zamek (Odense Slot) – pierwotnie należał do klasztoru joannitów. Najstarsza część budynku pochodzi z XV w. Fryderyk IV dokonał przebudowy budynku w latach 1720–1723 w stylu barokowym, dobudowując skrzydło północne.
• Muzeum Carla Nielsena (Carl Nielsens Museum) – zajmuje się gromadzeniem eksponatów dotyczących życia i twórczości tego duńskiego kompozytora.
• Muzeum Kolei Duńskich (DSBs Jernbanemuseum) – chronologiczne zbiory ilustrujące historię kolei w Danii od ich powstania w 1847 r. do dzisiaj.
• Muzeum Sztuki Fionii (Fyns Kunstmuseum) – posiada zbiory sztuki duńskiej (malarstwo, grafika i rzeźba) od ok. 1750 r.
• Wieś z Fionii (Den Fynske Landsby) – skansen z ok. 20 obiektami ilustrującymi historię budownictwa wiejskiego na Fionii.
• Zoo Odense – ogród zoologiczny specjalizujący się w małych ssakach Europy i ptakach.

Sport

• Odense Bulldogs – klub hokeja na lodzie
• Odense Boldklub – klub piłki nożnej
• Odense Håndbold – klub piłki ręcznej kobiet
• Marienlyst Odense – klub piłki siatkowej mężczyzn
• Odense Stadion – stadion
• Arena Fyn – hala widowiskowo-sportowa

Miasta partnerskie

Brno, Czechy Columbus, USA Funabashi, Japonia Groningen, Holandia Iksan, Korea Południowa Izmir, Turcja Katowice, Polska Kowno, Litwa Kijów, Ukraina Klaksvík, Wyspy Owcze

Kópavogur, Islandia Norrköping, Szwecja Östersund, Szwecja Petach Tikwa, Izrael Schwerin, Niemcy Shaoxing, ChRL St Albans, Wielka Brytania Tampere, Finlandia Trondheim, Norwegia Upernavik, Grenlandia

Bibliografia

• Lademann, t. 21, s. 23–24, Kopenhaga 1986, ISBN 87-15-06072-1.
• Værd at se i Danmark. Seværdigheder fra A-Å, Høst & Søn, Kopenhaga 1998, ISBN 87-14-29436-2.
• Jakob HJ.H. Zeuthen Jakob HJ.H., Bogen om danske kommunevåbener, FranzF. Sedivy, wyd. 1. udg, [København]: Aschehoug Forlag, 2000, ISBN 87-11-12863-1, OCLC 48379228 . Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Lista pochówków królewskich w Odense i zdjęcia grobów
• Oficjalna strona gminy Odense (Odense Kommune)
• Zdjęcie satelitarne (Google Maps)