Okręg Kraków Armii Krajowej

Okręg Kraków Służby Zwycięstwu Polski – Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej „Gobelin”, „Godło”, „Muzeum”.

Okręg Kraków Armii Krajowej

Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Rozformowanie	1944
Organizacja
Kryptonim	Gobelin, Godło, Muzeum
Rodzaj sił zbrojnych	partyzantka
Formacja	SZP, ZWZ, AK
Podległość	Komenda Główna AK

Komendzie Głównej AK podlegały 3 obszary oraz 8 okręgów, takich jak np. Kraków (wraz z podokręgami, np. Podokręg Rzeszowski) obejmujących teren województwa, podzielony na obwody w granicach powiatu. Obwodowi podlegały placówki obejmujące jedną lub kilka gmin.

Organizacja okręgu

Inspektoraty Rejonowe:

• Inspektorat Kraków Armii Krajowej,
• Inspektorat Miechów Armii Krajowej,
• Inspektorat Nowy Sącz Armii Krajowej,
• Inspektorat Tarnów Armii Krajowej,
• Podokręg Rzeszów Armii Krajowej, któremu podlegały od 1943 Inspektoraty Rejonowe:
  • Inspektorat Jasło Armii Krajowej, Obwód Jasło AK
  • Inspektorat Krosno OP-15
  • Inspektorat Łańcut
  • Inspektorat Sanok OP-23
  • Inspektorat Przemyśl Armii Krajowej
  • Inspektorat Rzeszów Armii Krajowej
  • Inspektorat Tarnobrzeg.
  • Inspektorat Mielec Armii Krajowej.

W ramach odtworzenia Sił Zbrojnych w czasie Akcji Burza:

• 21 Dywizja Piechoty Armii Krajowej Okręg Kraków 1 pułk strzelców podhalańskich AK
• 6 Dywizja Piechoty AK Ziemi Krakowskiej „Odwet” Okręg Kraków AK; 12 pułk piechoty AK Ziemi Bocheńskiej i 16 pułk piechoty AK
• Krakowska Brygada Kawalerii Zmotoryzowanej Armii Krajowej
• 5 pułk Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej
• 6 pułk Strzelców Pieszych Armii Krajowej,
• 8 pułk Ułanów Armii Krajowej.
• dla Podokręgu Rzeszów AK:
• 24 Dywizja Piechoty Armii Krajowej „Rzeszowska” 17 pułk piechoty Armii Krajowej
• 22 Dywizja Piechoty Armii Krajowej „Jarosławska” 38 pułk piechoty AK

Komendanci okręgu (kolejno)

• płk dypl. Julian Filipowicz „Róg”,
• płk dypl. Zygmunt Miłkowski „Wrzos”,
• płk dypl. Józef Spychalski „Luty”,
• ppłk dypl. Wojciech Wayda „Odwet”,
• płk dypl. Edward Godlewski „Garda”,
• płk Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski „Kruk II”.

„Burza” w okręgu

„Burzę” w okręgu krakowskim cechowała duża dynamika działań rozciągniętych zarówno w czasie jak i w przestrzeni. W podokręgu rzeszowskim zmobilizowano oddziały 24 Dywizji Piechoty AK ppłk. dypl. Kazimierza Putka „Zwornego”, w inspektoratach przemyskim i rzeszowskim oddziały 22 Dywizji Piechoty AK mjr. Łukasza Świtalskiego „Grzywacza”. W inspektoracie jasielskim, rzeszowskim i mieleckim walczyły oddziały 10 Brygady Kawalerii AK. W zachodniej części okręgu krakowskiego działały: oddziały 6 DP płk. Wojciecha Waydy „Odweta” w inspektoracie tarnowskim i krakowskim, oddziały 106 Dywizji Piechoty AK ppłk. Bolesława Nieczui-Ostrowskiego „Tysiąca” i oddziały Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej. W inspektoracie miechowskim Samodzielny Batalion Partyzancki „Skała” mjr. Jana Pańczakiewicza „Ziemowita”. Ostatnie cztery jednostki tworzyły Grupę Operacyjną „Kraków” pod dowództwem płk. Edwarda Godlewskiego „Gardy".

Bibliografia

• Grzegorz Ostasz: Podziemna armia. Podokręg AK Rzeszów. Rzeszów: Wydawnictwo Libra, 2010, s. 57–67. ISBN 978-83-89183-57-6.
• Franciszek Sagan: Podokręg Armii Krajowej Rzeszów. Rzeszów: Resprint, 2009, s. 191–269. ISBN 978-83-60942-44-4.
• Rafał Wnuk: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944–1956. Warszawa: Lublin: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2007. ISBN 978-83-60464-45-8. Brak numerów stron w książce