Order Korony Wendyjskiej
Order Korony Wendyjskiej[1] lub Order Korony Wendów[2] (niem. Orden der Wendischen Krone), a także Order Domowy Korony Wendyjskiej (Hausorden der Wendischen Krone)[3] – odznaczenie nadawane w latach 1864–1918 przez dwa księstwa meklemburskie (Schwerin i Strelitz), później order domowy obu dynastii meklemburskich, którego nadania wstrzymano od momentu powstania Republiki Weimarskiej. Order wygasł w linii meklembursko-schwerińskiej w 2001 roku wraz ze śmiercią ostatniego pretendenta do tronu.
 Awers IV klasy | |
 Awers odznaki oraz gwiazdy I i II klasy | |
_-_Tallinn_Museum_of_Orders.jpg){kind=icon} Awers odznaki III klasy | |
 Baretka | |
| Ustanowiono |
1864 |
|---|---|
| Wycofano |
2001 (w Schwerinie) |
| Poniżej | |
Historia
edytujZostał ustanowiony 12 maja 1864 jako wspólne odznaczenie dwóch władców: Wielkiego Księcia Meklemburgii-Schwerinu Fryderyka Franciszka II oraz Wielkiego Księcia Meklemburgii-Strelitz Fryderyka Wilhelma. Władcy tych księstw jednocześnie pełnili rolę wielkiego mistrza[4]. Po śmierci ostatniego pretendenta order wygasł w linii schwerińskiej[5].
Order posiadał dwie różne łacińskie dewizy:
- Per aspera ad astra (Przez przeciwieństwa ku gwiazdom) – w Schwerinie,
- Avito viret honore (Przodków honorem stoi) – w Strelitz[4].
Władcy obu księstw nosili order na łańcuchu, który w Schwerinie nadawano wszystkim męskim członkom rodu panującego. Pozostałym order nadawano w czterech klasach:
- klasa I – Krzyż Wielki (Großkreuz), z odznaką orderową noszoną na wielkiej wstędze z ośmiopromienną gwiazdą, dodatkowo podzielona na dwie odmiany różniące się wyglądem korony wewnątrz środkowego medlionu:
- klasa II – Wielki Komandor (Großkomtur), z odznaką orderową wieszaną na wstędze na szyi i czteropromienną gwiazdą
- klasa III – Komandor (Komtur), z odznaką wieszaną na wstędze na szyi,
- klasa IV – Kawaler (Ritter), z odznaką wieszaną na wstążce i przypinaną po lewej stronie piersi,
oraz dodatkowo:
- Krzyż Zasługi w Złocie (Verdienstkreuz in Gold):
- Krzyż Zasługi w Srebrze (Verdienstkreuz in Silber)[6][7].
Ordery schwerińskie mogły być nadane z mieczami w najwyższej klasie (za zasługi wojenne), lub z diamentami w trzech najwyższych klasach[7].
Liczba odznaczonych obywateli Schwerinu i Strelitz, poza członkami książęcych rodów, była limitowana w następujących proporcjach:
- I klasa – 6/2 (Schwerin/Strelitz),
- II klasa – 18/6,
- III klasa – 24/8,
- IV klasa – 48/16[8].
Kobiety mogły być odznaczone wyłącznie dwoma najwyższymi klasami[9].
Wygląd
edytujOdznaka orderowa miała kształt emaliowanego na biało krzyża maltańskiego ze złotymi krawędziami. Na awersie, w miejscu zetknięcia się ramion, umieszczono okrągły medalion z wielkoksiążęcą koroną wendyjską na niebieskim polu, otoczoną czerwonym pierścieniem, na którym wypisano złotymi literami dewizę orderową. Pomiędzy ramionami umieszczono złote gryfy, a u szczytu górnego ramienia koronę, przymocowaną za pomocą kółka do wstęgi lub wstążki. Gwiazda orderowa przysługiwała odznaczonym klasą I (ośmiopromienna) i II (czteropromienna), wewnątrz których umieszczano medalion identyczny z medalionem odznaki. Wstęga orderowa była błękitna z dwoma paskami wzdłuż boków, żółtym od wewnątrz i czerwonym na zewnątrz (w przypadku wielkich wstęg, ich górna część powyżej węzła nie miała bocznych pasków)[8][10][9].
Krzyże Zasługi miały ten sam wygląd, co odznaka orderowa, ale nie były emaliowane na różne kolory, tylko wykonane w całości ze złota lub srebra i wieszane na ciemnoczerwonej wstążce, mającej wzdłuż obu boków niebiesko-żółte paski[9].
Odznaczeni
edytujWielcy mistrzowie
edytujSchwerin
edytuj- 1864-1883 – Fryderyk Franciszek II,
- 1883-1897 – Fryderyk Franciszek III,
- 1897-1945 – Fryderyk Franciszek IV,
- 1945-2001 – Fryderyk Franciszek (†)[9].
Strelitz
edytuj- 1864-1904 – Fryderyk Wilhelm,
- 1904-1914 – Adolf Fryderyk V,
- 1914-1918 – Adolf Fryderyk VI,
- 1918-1934 – Karol Michał Meklemburski,
- 1934-1963 – Jerzy Meklemburski,
- 1963-1996 – Jerzy Aleksander Meklemburski,
- od 1996 – Jerzy Borwin Meklemburski[9].
Znane osobistości
edytuj- Abdülaziz, turecki sułtan[9]
- Chrystian IX, duński król[9]
- Fryderyk VIII, duński król[9]
- Chrystian X, duński król[11]
- Fryderyk IX, duński król[12]
- Waldemar Glücksburg, duński książę[13]
- Kanut Glücksburg, duński książę[12]
- Tage Reedtz-Thott, duński premier[13]
- Jerzy V, brytyjski król[9]
- Jerzy VIII, brytyjski król[9]
- Jerzy I, grecki król[9]
- Ludwik I, portugalski król[11]
- Jerzy V, hanowerski król[9]
- Aleksander II, rosyjski cesarz[9]
- Wilhelmina, holenderska królowa[11]
- Juliana, holenderska królowa
- Fryderyk, austriacki arcyksiążę
- Gustaw V, szwedzki król
- Haakon VII, norweski król
- Hamengkubuwana VIII, indonezyjski sułtan
- Helmut von Moltke, pruski feldmarszałek
- Alfred Koburg, saski i brytyjski książę
Przypisy
edytuj- ↑ Sławomir Górzyński: Nobilitacje w Galicji w latach 1772–1918. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1999, s. 202.
- ↑ Stanisław Łoza, Stanisław Bieńkowski: Ordery i odznaczenia krajowe i zagraniczne. Co wiedziec o nich należy. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1928, s. 16.
- ↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 434.
- ↑ a b Robert Werlich: Orders and Decorations of all Nations. Ancient and Modern. Civil and Military. Waszyngton: Quaker Press, 1963, s. 129. (ang.).
- ↑ Recently extinct orders. [w:] Provisional List of Orders [on-line]. icocregister.org (Register of orders of chivalry). [dostęp 2015-12-02]. (ang.).
- ↑ Peter Ohm-Hieronymussen: Die Mecklenburg-Strelitzer Orden und Ehrenzeichen. Kopenhaga: 2000, s. 21–65.
- ↑ a b Grossherzoglich Mecklenburg-Schwerinscher Staats-Kalender 1908. s. 9–10 (niem.).
- ↑ a b Maximilian Gritzner: Handbuch der Ritter- und Verdienstorden aller Kulturstaaten der Welt. Lipsk: 1893, s. 229–234. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Order of the Wendish Crown. mecklenburg-strelitz.org. [dostęp 2015-11-30]. (ang.).
- ↑ Robert W. D. Ball, Paul Peters: Military Medals, Decorations & Orders of the United States & Europe. Atglen: Shiffer Publishing, 1994, s. 100.
- ↑ a b c Melville Henry Massue marquis de Ruvigny et Raineval: The titled nobility of Europe. Londyn: Harrison & Sons, 1914.
- ↑ a b Louis Bobé: De Kongelige Danske Ridderordener og Medailler. T. 1. Kopenhaga: Arthur Jensens Forlag, 1950, s. 105–106.
- ↑ a b H. F. Grandjean: De Kgl. Danske Ridderordener. Kopenhaga, 1903, s. 183, 191.
Bibliografia
edytuj- Peter Ohm-Hieronymussen: Die Mecklenburg-Strelitzer Orden und Ehrenzeichen, Kopenhaga, 2000, s. 21–65 (niem.)