Plutomurus ortobalaganensis

Plutomurus ortobalaganensis – gatunek prymitywnego stawonoga z podgromady skoczogonków i rodziny łuśniczkowatych, pozbawiony skrzydeł i oczu, który żyje w całkowitej ciemności.

Plutomurus ortobalaganensis
Jordana & Baquero, 2012
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	sześcionogi
Gromada	skrytoszczękie
Rząd	skoczogonki
Nadrodzina	Tomoceroidea
Rodzina	łuśniczkowate
Podrodzina	Tomocerinae
Rodzaj	Plutomurus
Gatunek	Plutomurus ortobalaganensis

Historia odkrycia

Odnaleziony został latem 2010 roku, podczas ekspedycji iberyjsko-rosyjskiej grupy CaveX do najgłębszej jaskini świata – jaskini Krubera (znajdującej się nad Morzem Czarnym w Abchazji, w północno-zachodniej Gruzji). P. ortobalaganensis został znaleziony na głębokości 1980 metrów i został uznany za najgłębiej żyjące zwierzę lądowe na Ziemi.

Do momentu odkrycia P. ortobalaganensis skoczogonki znajdowano zazwyczaj na głębokości dochodzącej maksymalnie do 500 metrów pod powierzchnią ziemi i tak: w 1986 roku, na głębokości 550 m poniżej poziomu morza (w jednej z hiszpańskich jaskiń) naukowcy natrafili na przedstawiciela gatunku Ongulonychiurus corpus, z kolei w roku 2011 na głębokości 430 metrów, w chorwackiej jaskini znaleziony został Tritomurus veles. Odkrycie P. ortobalaganensis, żyjącego o wiele głębiej niż pozostałe stworzenia, rzuca nowe światło na naszą wiedzę dotyczącą możliwości egzystowania stworzeń, wskazuje, że życie w ekstremalnych warunkach wcale nie jest aż tak rzadkie, jak mogłoby się wydawać.

Naukowcy opisali odkrycie P. ortobalaganensis 22 lutego 2012 roku, w czasopiśmie "Terrestrial Arthropod Reviews".

Równoczesne odkrycia

Analizy hiszpańskich badaczy pozwoliły odkryć jeszcze trzy inne gatunki oprócz P. ortobalaganensis. Jak donoszą sami uczeni na łamach naukowego przeglądu Terrestrial Arthropod Reviews, na różnych głębokościach zostały przez nich odkryte także: Schaefferia profundissima, żyjący na głębokości około 1600 metrów, Anurida stereoodorata oraz Deuteraphorura kruberaensis, które z kolei zostały odkryte w pobliżu wejścia do jaskini Krubera-Wronia, na głębokości około 100 metrów.

Charakterystyka

Na tak znacznych głębokościach środowisko życia jest specyficzne: temperatura waha się od 0,5 do 5 °C, stężenie tlenu jest mniejsze, a całkowita ciemność wymaga odpowiedniej adaptacji. Plutomurus ortobalaganensis nie posiada oczu. W orientacji pomagają mu czułki oraz chemorecepcja. Cecha ta jest typową dla troglobiontów lub organizmów żyjących w jaskiniach.

Odżywia się grzybami i rozkładającą się materią.

Jego ciało posiada także pigment, który na ogół jest ściśle związany z troglobiontami (tułów ma kolor szarawy, pokryty ciemnymi plamami). Enrique Baquero (taksonom Uniwersytetu Navarry w Hiszpanii) uważa, że P. ortobalaganensis musiał pojawić się na takiej głębokości stosunkowo niedawno, gdyż nie zdołał jeszcze utracić pigmentu znajdującego się w jego ciele, tak jak stało się to u wielu innych organizmów żyjących w jaskiniach, głęboko pod ziemią. Ów pigment pomaga zwierzętom w chronieniu się przed słońcem, zaimponowaniu przed innymi przedstawicielami gatunku, maskowaniu przed drapieżnikami czy polowaniu – jednak nie ma praktycznie żadnego zastosowania na tak znacznej głębokości – we wszechobecnych ciemnościach.

Znaczenie dla nauki

Odkrywanie żyjących organizmów tak głęboko pod ziemią, gdzie występuje całkowity brak światła oraz stosunkowo małe ilości pożywienia zmienia sposób postrzegania życia głęboko pod poziomem morza. "[Życie tam] wydaje się być znacznie bogatszym niż dotychczas sądziliśmy" – stwierdziła Ana Sofia Reboleira, badacz i naukowiec z Portugalii.

Bibliografia

• Charles Choi: World's deepest land animal discovered. [w:] Discovery News [on-line]. Discovery Communications, LLC, 2012. [dostęp 2012-03-22]. (ang.).
• Skoczogonek z najgłębszej jaskini na świecie. [w:] ekologia.pl [on-line]. PALECZNY Robert Paleczny. [dostęp 2012-03-22]. (pol.).
• Rafael Jordana, Enrique Baquero. Reviews of the genera Schaefferia Absolon, 1900, Deuteraphorura Absolon, 1901, Plutomurus Yosii, 1956 and the Anurida Laboulbène, 1865 species group without eyes, with the description of four new species of cave springtails (Collembola) from Krubera-Voronya cave, Arabika Massif, Abkhazia. „Terrestrial arthropod reviews”. 5 (1), s. 35-85, 2012. (ang.).