Pozdrowienie harcerskie

Pozdrowienie harcerskie (również motto, zawołanie harcerskie, skautowe) – zawołanie, którym pozdrawiają się harcerze (skauci) w Polsce – najczęściej podczas powitania i pożegnania. Wprowadzone zostało przez twórcę skautingu, Roberta Baden Powella. Hasło przez niego stosowane be prepared (z ang. bądź gotów) zostało w Polsce przekształcone, na wzór zawołania średniowiecznych rycerzy, na "Czuwaj". Zawołanie używane jest przez miliony skautów na całym świecie od 1907 roku. Większość organizacji członkowskich należących do WOSM i WAGGGS używa tego samego zawołania.

Baden-Powell i "Be Prepared"

W krajach anglojęzycznych jest to najczęściej motto. Nie jest zbiegiem okoliczności, że może być ono skrócone do B. P. i Robert Baden-Powell, założyciel ruchu, skracał swoje nazwisko do B.-P.

W trzeciej części książki Scouting for Boys Robert Baden Powell wyjaśniał znaczenie zdania:

Mottem skautów jest: BYĆ GOTOWYM, które oznacza, że jesteś zawsze w stanie gotowości umysłu i ciała do wypełnienia twojego OBOWIĄZKU

• Być gotowym w myśli poprzez bycie gotowym na wypełnienie każdego rozkazu, a także przemyślany każdy wypadek, każdą możliwą sytuację zatem wiesz, co masz robić w danej chwili i chcesz to zrobić
• Być gotowym w ciele poprzez bycie silniejszym i aktywniejszym oraz możliwym do podjęcia właściwych działań, we właściwym momencie, i zrobisz to

Także pierwszy podręcznik dla przewodniczek, How Girls Can Help to Build Up the Empire, napisany przez Agnes i Roberta Baden-Powell, wyjaśnia podobnie:

Mottem przewodniczek jest "Być gotów". Dlaczego tak jest? Jest tak, ponieważ (...) macie obowiązek być gotowym w każdym momencie do stanięcia wobec trudności i niebezpieczeństwa poprzez wiedzę co i jak zrobić wtedy.

Akronim

W książce Hilary Saint George Saunders Uścisk lewych dłoni: Ruch skautów podczas wojny, 1939-1945' autorka stworzyła rozwinięcie hasła Be prepared. Wybrała słowa: Bravery (odwaga), Enterprise (inicjatywa), Purpose (cel), Resolution (zdecydowanie), Endurance (wytrzymałość), Partnership (partnerstwo), Assurance (pewność siebie), Reformation (poprawa), Enthusiasm (entuzjazm) and Devotion (poświęcenie).

Czuwaj

Pozdrowienie Czuwaj! wprowadzone do polskiego harcerstwa jako zamiennik angielskiego zawołania, w ramach przystosowywania skautingu do warunków polskich.

Zawołanie to znane było i używane w średniowiecznej Polsce. Podobno strażnicy murów miejskich i bram, gdy nocą pełnili swoją służbę, nawoływali się przeciągłym "Czu – waj!" Miało to zapobiec zasypianiu strażników. Z chwilą, gdy straciły swą wartość mury miasta, a technika życia pomknęła naprzód, wraz ze zniknięciem straży miejskich znikło to zawołanie. Dopiero w 500 lat po pogromie Krzyżaków pod Grunwaldem, słowo to stało się hasłem zlotu organizacji "Sokół". Zlot ten odbył się w Krakowie w roku 1910, w pięćsetlecie bitwy. Jako słowo pozdrowienia wprowadziła je do polskiego skautingu w 1912 roku 3 Lwowska Drużyna żeńska im. Emilii Plater, założona (1911) przez Olgę Drahonowską. Drużyna ta zorganizowała w lipcu 1912 roku obóz, na którym postanowiono zastąpić używane wówczas "Czołem!", przejęte od Towarzystwa Sokół, obowiązującym do dzisiaj "Czuwaj!". Uznano bowiem, że w pozdrowieniu sokolim jest element czołobitności, uległości, że pochodzi ono od "chylę czoła". Pozdrowienie używane przez 3 LDŻ szybko rozpowszechniło się w pozostałych organizacjach skautowych i przyjęto zostało jako oficjalne przez cały skauting. Przejął je powstały w 1918 roku Związek Harcerstwa Polskiego. Pozdrowienie "Czuwaj" ma przypominać o konieczności stałej gotowości do czynu, służby dla Ojczyzny, pracy dla innych i nad sobą. Wymieniają je między sobą harcerze na powitanie i pożegnanie, w niektórych wypadkach również przy oddawaniu honorów.

Bądź gotów

Bądź gotów! – pozdrowienie harcerskie, stosowane niegdyś jako powitanie i pożegnanie w Czerwonym Harcerstwie Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, mające zastąpić Czuwaj!. Zawołanie miało przypominać o konieczności stałej gotowości do walki o sprawę proletariatu.

Kryptonim Bądź Gotów nosiła też podczas II wojny światowej Organizacja Harcerek ZHP.

Podobne motta w innych organizacjach

• Mottem pionierów było Bądź Gotowy wraz z odpowiedzią Zawsze Gotowy odpowiedzią w różnych narodowych językach. Pionierzy byli alternatywą dla ruchu skautowego w krajach komunistycznych, gdzie ten był zakazany.
• Mottem i pozdrowieniem w ukraińskiej organizacji Płast jest СКОБ! (pol. SKOB!) będącym akronimem od słów Сильно, Красно, Обережно, Бистро (pol. Mocno, Pięknie, Ostrożnie, Szybko).
• Motto jezuitów to Estote Parati po łacinie
• Motto Straży Wybrzeża Stanów Zjednoczonych, to Semper Paratus lub Zawsze gotów'.

Zobacz też

• Czuwaj (czasopismo)