Sitowie
Sitowie (Scirpus L.) – rodzaj roślin z rodziny ciborowatych (turzycowatych). W dawnych ujęciach systematycznych zaliczano tu ok. 250 gatunków, ale współcześnie rodzaj obejmuje do 50 gatunków. Rośliny te występują głównie w strefie umiarkowanej półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Rodzaj najbardziej zróżnicowany jest w Ameryce Północnej, gdzie występuje 18 gatunków[5], 12 gatunków rośnie w Chinach[6]. W Polsce dwa gatunki rosną jako rodzime – sitowie leśne S. sylvaticus i sitowie korzenioczepne S. radicans, jeden gatunek jako introdukowany i zadomowiony, choć na pojedynczych stanowiskach – sitowie amerykańskie S. georgianus[7].
 Morfologia (sitowie leśne) | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | |||||
| Klasa | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj |
sitowie | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Scirpus L. Sp. Pl. 47. 1753 | |||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
| |||||
Znaczenie użytkowe rodzaju jest ograniczone. Uprawiany bywa Scirpus atrovirens zawierający alkaloidy[8], także sitowie leśne S. sylvaticus sadzone jest na brzegach oczek wodnych[9].
Naukowa nazwa rodzajowa utworzona została z łacińskiej nazwy oczeretu jeziornego, który w klasycznym, szerokim ujęciu rodzaju był tu zaliczany przez Karola Linneusza[5]. W nazewnictwie potocznym nazwa sitowie często oznacza różne gatunki roślin ziemno-wodnych i higrofitów o rurkowatych pędach: sity, oczerety, ponikło, kłoć lub, w jeszcze szerszym znaczeniu, wszelkie trawopodobne rośliny szuwarowe[9].
Systematyka
edytuj- Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Scirpeae z podrodziny Cyperoideae z rodziny ciborowatych Cyperaceae[10]. Z dawniej szerokiego ujęcia rodzaju wyodrębniono liczne rodzaje, w tym klasyfikowane do odrębnych plemion w obrębie rodziny. W pierwszych dekadach XXI wieku opisano w randze odrębnych, choć blisko spokrewnionych z sitowiem i zaliczanych do tego samego plemienia rodzajów występujących na półkuli południowej (Amphiscirpus, Phylloscirpus, Rhodoscirpus, Zameioscirpus)[11].
- Wykaz gatunków[4]
- Scirpus ancistrochaetus Schuyler
- Scirpus angustisquamis Beetle
- Scirpus atrocinctus Fernald
- Scirpus atrovirens Willd.
- Scirpus × celakovskyanus Holub
- Scirpus chunianus Tang & F.T.Wang
- Scirpus colchicus Kimer.
- Scirpus congdonii Britton
- Scirpus cyperinus (L.) Kunth
- Scirpus dialgamensis Majeed Kak & Javeid
- Scirpus dichromenoides C.B.Clarke
- Scirpus diffusus Schuyler
- Scirpus divaricatus Elliott
- Scirpus expansus Fernald
- Scirpus flaccidifolius (Fernald) Schuyler
- Scirpus fragrans Ruiz & Pav.
- Scirpus fuirenoides Maxim.
- Scirpus georgianus R.M.Harper – sitowie amerykańskie
- Scirpus hainanensis S.M.Huang
- Scirpus hattorianus Makino
- Scirpus huae T.Koyama
- Scirpus karuisawensis Makino
- Scirpus kimsonensis N.K.Khoi
- Scirpus kunkelii Barros
- Scirpus lineatus Michx.
- Scirpus longii Fernald
- Scirpus lushanensis Ohwi
- Scirpus maximowiczii C.B.Clarke
- Scirpus melanocaulos Phil.
- Scirpus microcarpus J.Presl & C.Presl
- Scirpus mitsukurianus Makino
- Scirpus molinianus Beetle
- Scirpus orientalis Ohwi
- Scirpus pallidus (Britton) Fernald
- Scirpus × peckii Britton
- Scirpus pedicellatus Fernald
- Scirpus pendulus Muhl.
- Scirpus petelotii Gross
- Scirpus polyphyllus Vahl
- Scirpus polystachyus F.Muell.
- Scirpus radicans Schkuhr – sitowie korzenioczepne
- Scirpus reichei Boeckeler
- Scirpus rosthornii Diels
- Scirpus spegazzinianus Barros
- Scirpus sylvaticus L. – sitowie leśne
- Scirpus ternatanus Reinw. ex Miq.
- Scirpus trachycaulos Phil.
- Scirpus wichurae Boeckeler
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-17] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-05].
- ↑ a b c Scirpus Tourn. ex L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-29].
- ↑ a b Alan T. Whittemore & Alfred E. Schuyler, Scirpus L., [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-29].
- ↑ Song-Yun Liang & Gordon C. Tucker, Scirpus Linnaeus, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-01-29].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 162-163, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 838, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Hubert Zientek, Rośliny w oczkach wodnych, Medical Tribune Warsaw, s. 140, 158, ISBN 978-83-60135-40-2.
- ↑ Genus Scirpus L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-01-29].
- ↑ Étienne Léveillé-Bourret i inni, Rhodoscirpus (Cyperaceae: Scirpeae), a new South American sedge genus supported by molecular, morphological, anatomical and embryological data, „Taxon”, 64 (5), 2015, s. 931-944 [dostęp 2023-01-29].