Stefania Kudelska
Stefania Jadwiga Kudelska, ps. „Hanna” (ur. 16 sierpnia 1890 w Warszawie, zm. 12 sierpnia 1944 tamże[1]) – posłanka do Sejmu RP V kadencji, senatorka RP IV kadencji, dama Orderu Virtuti Militari, współzałożycielka Przysposobienia Wojskowego Kobiet, członek Prezydium Rady Naczelnej Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1939 roku[2], wolnomularka[3].
.jpg) Stefania Kudelska (przed 1936) | |
| Pełne imię i nazwisko |
Stefania Jadwiga Kudelska |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
16 sierpnia 1890 |
| Data i miejsce śmierci |
12 sierpnia 1944 |
| Posłanka do Sejmu RP V kadencji, senator RP IV kadencji | |
| Odznaczenia | |
          
| |
.JPG)
Życiorys
edytujByła córką Waleriana i Petroneli z domu Orłowska. W latach 1910–1912 była słuchaczką Wyższych Kursów Naukowych i Kursów Pedagogicznych Leontyny Rudzkiej w Warszawie, następnie studiowała nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od lutego 1913 była kierowniczką sekcji w Kole Kobiet Związku Strzeleckiego. Była aktywna w dziale propagandy na terenie Królestwa Kongresowego. Zaangażowała się w działalność Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza[4].
W sierpniu 1914 zorganizowała intendenturę dla strzelców w Oleandrach pod Krakowem i etapowe kuchnie żołnierskie w Jędrzejowie. We wrześniu tego roku została przydzielona do oddziału wywiadu 1 pułku piechoty Józefa Piłsudskiego. Była kurierką na tereny pozafrontowe. W 1914 została aresztowana przez władze rosyjskie, a po zwolnieniu w kwietniu wróciła do służby kurierskiej. Od lipca 1915 czynnie działała w Polskiej Organizacji Wojskowej w Warszawie. Pracowała m.in. w kancelarii i archiwum[4].
Spisała wspomnienia z okresu pracy niepodległościowej. W 2019 zostały wydane przez Muzeum Historii Polski w tomie Kobiety niepodległości. Wspomnienia z lat 1910–1918[4].
Od września do grudnia 1919 była komendantką okręgu płoskirowskiego POW, a od stycznia 1920 oficerem wywiadu 12 Dywizji Piechoty. Służyła następnie w 6 Armii[4]. Była podporucznikiem Ochotniczej Legii Kobiet. Od lutego 1922 do marca 1923 była urzędniczką Delegatury Rządu RP w Kijowie. Po powrocie do kraju czynnie uczestniczyła w akcji przysposobienia kobiet do obrony kraju. Współzałożyła organizację Przysposobienie Wojskowe Kobiet, była jej instruktorką[1]. Od listopada 1929 roku do października 1935 kierowała referatem WF i PWK w Dowództwie Okręgu Korpusu nr I w Warszawie. Następnie pracowała w Państwowym Urzędzie WF i PW w Wydziale WF i PW Kobiet. W latach 1924–1927 studiowała w Szkole Nauk Politycznych oraz w Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. Była członkinią Związku Legionistów Polskich, zasiadała we władzach Unii Polskich Związków Obrończyń Ojczyzny[4].
Była senatorką IV kadencji nominowaną w 1935 przez prezydenta. Pracowała w komisji oświatowej i wojskowej. W 1938 wyniku wyborów w Warszawie została posłanką do Sejmu RP V kadencji. Działała w Radzie Naczelnej Obozu Zjednoczenia Narodowego[4].
Ewakuowana z Warszawy w wojnie obronnej Polski we wrześniu 1939, znalazła się we Lwowie. Służyła tam pod dowództwem Haliny Wasilewskiej w ochotniczym Kobiecym Batalionie Pomocniczej Służby Wojskowej wchodzącym w skład Lwowskiej Brygady Obrony Narodowej, której organizatorem i dowódcą był płk dypl. F. Polniaszka. Po powrocie do Warszawy pracowała w Radzie Głównej Opiekuńczej oraz jako wiceprzewodnicząca Komitetu Samopomocy Społecznej w Okręgu VIII przy ul. Zagórnej. W konspiracji była referentką w Szefostwie WSK Oddziału Organizacyjnego KG AK. Zginęła w powstaniu warszawskim w zbombardowanym domu przy ul. Leszno[1].
Jej symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim, kw. 329-2-25[1].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5976 (17 maja 1922)[5][6][7]
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (16 września 1931)[6][7]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1938)[6][7]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie[6][7], po raz pierwszy 1921)[8]
- Srebrny Krzyż Zasługi (1927)[6][7]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[7]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę[7]
- Krzyż Armii Krajowej[7]
- Odznaka „Za wierną służbę” (1916)[6][7]
- Krzyż Polskiej Organizacji Wojskowej (1919)[6][7]
- Krzyż Legionowo-Peowiacki[7]
- Odznaka Komendancka PW[7]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Michalska 1988 ↓, s. 225.
- ↑ Rocznik Polityczny i Gospodarczy 1939, Warszawa 1939, s. 72.
- ↑ Cezary Leżeński, Legiony to braterska nuta... czyli od Legionów do masonów, „Wolnomularz Polski”, nr 40, listopad–grudzień 2003, s. 15.
- ↑ a b c d e f Stefania Kudelska, [w:] Kamil Piskała, Marta Sikorska-Kowalska (red.), Kobiety niepodległości. Wspomnienia z lat 1910–1918, Warszawa 2019, s. 55–93, ISBN 978-83-65248-36-7, OCLC 1160196894 [dostęp 2022-04-18].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 30 grudnia 1922 roku, s. 944.
- ↑ a b c d e f g Kudelska Stefania Jadwiga 1890-1944. [w:] Parlamentarzyści [on-line]. bs.sejm.gov.pl. [dostęp 2018-12-05].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Słownik Biograficzny Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. T. II (H–O). Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK i Wojskowej Służby Polek”, 2004, s. 136–137. ISBN 83-88693-03-4.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 66).
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].
- Hanna Michalska: Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939–1945; poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 225. ISBN 83-06-01195-3.
- Parlamentarzystki Drugiej Rzeczypospolitej, nota biograficzna w kronice sejmowej