Szarzynka skórzasta
Szarzynka skórzasta, tarczownica skórzasta (Parmelina tiliacea (Hoffm.) Hale – gatunek grzybów z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
szarzynka skórzasta |
| Nazwa systematyczna | |
| Parmelina tiliacea (Hoffm.) Hale Phytologia 28(5): 481 (1974) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1784 Georg Franz Hoffmann nadając mu nazwę Lichen tiliaceus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1974 Mason Ellsworth Hale, przenosząc go do rodzaju Parmelina[1].
Niektóre synonimy nazwy naukowej[3]:
- Imbricaria scortea (Ach.) Jatta 1902
- Imbricaria tiliacea (Hoffm.) Flot. 1850
- Lichen scorteus Ach. 1799
- Lichen tiliaceus Hoffm. 1784
- Lobaria tiliacea (Hoffm.) Hoffm. 1796
- Parmelia scortea (Ach.) Ach. 1803
- Parmelia tiliacea (Hoffm.) Ach. 1803
- Platysma tiliaceum (Hoffm.) Frege 1812
Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].
Morfologia
edytujPlecha z glonami protokokkoidalnymi, listkowata, tworząca rozetki, lub nieregularna. Osiąga średnicę do 8 cm, jest głęboko wcinana i ściśle przylegająca do podłoża. Poszczególne odcinki mają średnicę do 6 mm, ale na końcach rozszerzają się do 1 cm, są krótkie i szerokie, końce mają zaokrąglone i zatokowato karbowane. Są nieregularnie wcinane, ich boki zachodzą na siebie lub stykają się z sobą. Górna powierzchnia plechy ma barwę białoszarą lub niebieskoszarą, a jej środkowa część jest delikatnie omączona. Dolna powierzchnia jest w części środkowej czarna, w części obwodowej brunatna i posiada liczne, czarne chwytniki[4].
Nie tworzy soraliów, licznie natomiast występują brodawkowate, wałeczkowate lub rozdęte izydia. Mogą być pojedyncze lub rozgałęzione i mają zazwyczaj brunatną barwę, czasami tylko są tej samej barwy co plecha. Lekanorowe apotecja występują bardzo rzadko. Mają średnicę do 7 mm, jasno lub czerwonobrunatne tarczki i gruby, gładki lub popękany brzeżek plechowy. W jednym worku powstaje po 8 askospor o rozmiarach 8–12 × 5–7 μm[4].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje głównie w Europie i Azji, poza tymi dwoma kontynentami znana jest jeszcze z Afryki Północnej, Kolumbii w Ameryce Południowej i wyspy Kuba. Nie występuje natomiast w Ameryce Północnej[5]. W Polsce występuje na obszarze całego kraju i jest dość częsty[4]. Podlega ścisłej ochronie gatunkowej[6].
Rośnie na korze drzew liściastych w dobrych warunkach oświetleniowych – głównie na drzewach rosnących pojedynczo lub przydrożnych[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status VU – gatunek narażony na wyginięcie[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2014-06-06]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-05-01]. (ang.).
- ↑ a b c d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.