Tabela rang
Tabela rang (ros. Табель о рангах всех чинов воинских, статских и придворных) – jedna z reform wprowadzonych przez cara Rosji Piotra I.
System służby państwowej, cywilnej i wojskowej ujęto w jednolity schemat przewidujący 14 stopni (rang, po rosyjsku czynów), według których mogli awansować urzędnicy i oficerowie. Został wprowadzony w roku 1722 i przetrwał do upadku caratu w 1917 roku. Otrzymanie wysokiej rangi dawało prawo zdobycia szlachectwa, wpierw osobistego, a przy wyższych rangach – dziedzicznego; awans powyżej 5. szczebla umożliwiał też dostęp do cara, bowiem audiencji udzielano tylko od 4. stopnia. Tabela była wielokrotnie nowelizowana.
| Numer klasy | Cywilne (w jęz. ros.) |
Wojskowe | Dworskie | Marynarskie | Górnicze | Tytułowanie |
|---|---|---|---|---|---|---|
| I |
|
Generał feldmarszałek | – | Generał admirał | – | Wasze wysokopriewoschoditielstwo (Ваше высокопревосходительство) |
| II | Rzeczywisty tajny radca (Действительный тайный советник) |
Generał kawalerii, piechoty, artylerii | Oberkamerher, Oberhofmeister, Oberhofmarschall, Oberstallmeister | Admirał | – | Wasze wysokopriewoschoditielstwo (Ваше высокопревосходительство) |
| III |
|
Generał porucznik | Hofmeister, Stallmeister, Jägermeister | Wiceadmirał | – | Wasze priewoschoditielstwo (Ваше превосходительство) |
| IV |
|
Generał major | Kamerherr | Kontradmirał | – | Wasze priewoschoditielstwo (Ваше превосходительство) |
| V |
|
Brygadier | Kamer-junker | Komandor | Oberberghauptmann | Wasze wysokorodie (Ваше высокородие) |
| VI | Radca kolegialny (Коллежский советник) |
Pułkownik | Kamer-furier | Kapitan I rangi | Berghauptmann | Wasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие) |
| VII |
|
Podpułkownik | – | Kapitan II rangi | Oberbergmeister | Wasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие) |
| VIII |
|
Major | – | Kapitan-lejtnant | Oberhüttenverhalter, Bergmeister | Wasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие) |
| IX | Radca tytularny (Титулярный советник) |
Kapitan | Hof-furier | Lejtnant | Markschneider, Oberbergprobierer | Wasze wysokobłagorodie (Ваше высокоблагородие) |
| X | Sekretarz kolegialny (Коллежский секретарь) |
Sztabskapitan | – | – | Hüttenverhalter | Wasze błagorodie (Ваше благородие) |
| XI | Sekretarz okręgowy (Корабельный секретарь) |
– | – | – | Wasze błagorodie (Ваше благородие) | |
| XII | Sekretarz gubernialny (Губернский секретарь) |
Porucznik | Stolnik | Mat | Bergprobierer | Wasze błagorodie (Ваше благородие) |
| XIII |
|
Podporucznik | – | – | Schichtmeister | Wasze błagorodie (Ваше благородие) |
| XIV |
|
Chorąży | – | – | Schichtmeister | Wasze błagorodie (Ваше благородие) |
Inne
edytujWyrazy czyn, czynownik, często są tu użyte w znaczeniu rosyjskim, dla Litwinów tylko zrozumiałe. W Rosji, ażeby nie być chłopem albo kupcem, słowem, aby mieć przywilej uwalniający od kary knuta, trzeba wejść w służbę rządową i pozyskać tak nazwaną klasę albo czyn. Służba dzieli się na czternaście klas; potrzeba kilka lat służby dla przejścia z jednej klasy w drugą. Są przepisane czynownikom różne egzamina, podobne do formalności zachowujących się w hierarchii mandaryńskiej w Chinach, skąd, zdaje się, że ten wyraz Mogołowie do Rosji przenieśli, a Piotr Pierwszy znaczenie tego wyrazu odgadnął i całą instytucją w duchu prawdziwie chińskim rozwinął. Czynownik często nie jest urzędnikiem, czeka tylko urzędu i starać się on ma prawo. Każda klasa albo czyn odpowiada pewnej randze wojskowej, i tak: doktor filozofii albo medycyny liczy się w klasie ósmej i ma stopień majora, czyli asesora kolleskiego; stopień kapitański ma frejlina, czyli panna dworu cesarskiego; biskup lub archirej jest jenerałem. Między czynownikami wyższymi i niższymi stosunki uległości i posłuszeństwa przestrzegają się z równą prawie ścisłością jak w wojsku.