Teofan (Bystrow)

Teofan, imię świeckie Wasilij Dmitrijewicz Bystrow (ur. 1 stycznia^?/13 stycznia 1873 w Podmoszu, zm. 19 lutego 1940 w Limeray) – rosyjski biskup prawosławny.

Teofan

Wasilij Bystrow
Arcybiskup połtawski
Kraj działania	Imperium Rosyjskie
Data i miejsce urodzenia	13 stycznia 1873 Podmosze
Data i miejsce śmierci	19 lutego 1940 Limeray
Miejsce pochówku	Limeray
Arcybiskup połtawski
Okres sprawowania	1918–1919
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Śluby zakonne	1898
Diakonat	1898
Prezbiterat	1898
Chirotonia biskupia	22 lutego 1909

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	22 lutego 1909
Miejscowość	Petersburg
Miejsce	Ławra Aleksandra Newskiego
Konsekrator	Antoni (Wadkowski)

Życiorys

Działalność w Rosji

Był synem kapłana prawosławnego. Ukończył seminarium duchowne w Petersburgu, zaś w 1896 także Petersburską Akademię Duchowną. Po uzyskaniu dyplomu kandydata nauk teologicznych został zatrudniony w Akademii jako stypendysta profesorski, od 1897 pracował w katedrze historii biblijnej. W 1898 złożył wieczyste śluby mnisze, po czym został wyświęcony na hierodiakona i hieromnicha. W 1901 otrzymał godność archimandryty.

W 1905 uzyskał tytuł magistra teologii, został inspektorem Akademii Petersburskiej oraz uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. Od 4 lutego 1909 do 1910 był rektorem Akademii. 22 lutego 1909 miała miejsce jego chirotonia na biskupa jamburskiego, wikariusza eparchii petersburskiej. Głównym konsekratorem w czasie ceremonii był metropolita petersburski Antoni.

Mistyk i asceta, należał do opiekunów duchownych rodziny carskiej. Na dwór został wprowadzony przez wielką księżną Rosji Milicę, która podzielała jego głębokie zainteresowania literaturą mistyczną i ascetyczną. W 1903 poznał nowo przybyłego do Petersburga Grigorija Rasputina i uwierzył w jego dar przewidywania przyszłości, pozwalając mu nawet zamieszkać w swoim domu. Jednak wbrew ocenom wielu historyków, powtarzanym za wspomnieniami współczesnych, Teofan nie wprowadził Rasputina na carski dwór.

W 1910 został biskupem taurydzkim i symferopolskim. Dwa lata później został przeniesiony na katedrę astrachańską i jenotajewską. Jego usunięcie z Petersburga miało związek ze zmianą stosunku Teofana do Rasputina. Dowiedziawszy się, iż ten ostatni prowadzi rozpustne i wystawne życie, biskup otwarcie uznał go za oszusta i wystąpił przeciwko niemu. W rezultacie stracił łaskę rodziny carskiej. W 1910 doznał paraliżu nerwu twarzowego. W 1913 przeniesiony na katedrę połtawską i perejasławską.

W 1918 otrzymał godność arcybiskupią.

Na emigracji

Brał udział w organizacji Tymczasowego wyższego zarządu cerkiewnego na południowym wschodzie Rosji. W roku następnym wyemigrował z Rosji, żył kolejno w Stambule, Królestwie SHS, od 1925 w Bułgarii. Do 1926 zasiadał w Synodzie Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego poza granicami Rosji, z którym ostatecznie zerwał, uznając głoszoną przez jego zwierzchnika, metropolitę Antoniego (Chrapowickiego), naukę o odkupieniu za heretycką. Od 1931 żył we Francji jako pustelnik w grocie nad Loarą, pod opieką dwóch Rosjanek.

Grób arcybiskupa Teofana w Limeray

Zmarł w 1940 i został pochowany na cmentarzu komunalnym w Limeray. W 2022 r. jego szczątki został ekshumowane i przewiezione do Ławry Aleksandra Newskiego w Petersburgu.

Jego uczniem duchowym był późniejszy biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego poza granicami Rosji Joazaf (Skorodumow).