Virgohamna
Virgohamna (pol. Zatoka Virgo) – mała zatoka na północnym wybrzeżu wyspy Danskøya, położonej u północno-zachodniego wybrzeża Spitsbergenu, w archipelagu Svalbard. Nazwa zatoki pochodzi od statku SS Virgo, którym w 1896 podróżował szwedzki inżynier i odkrywca Salomon August Andrée[1]. Virgohamna znajduje się około dwóch kilometrów na północ od Smeerenburga, historycznej stacji wielorybniczej na wyspie Amsterdam, która leży po drugiej stronie małej cieśniny.
Holenderska baza wielorybnicza
edytuj
W początkach XVII wieku Holendrzy zaczęli korzystać z Virgohamny jako bazy wielorybniczej[2]. Pierwsze pewne wzmianki na ten temat dotyczą 1633, kiedy to holenderscy zimownicy nazwali to miejsce w swoich relacjach „Zatoką Houckera”[3]. W 1636, z uwagi na brak wolnych miejsc na plaży w Smeerenburgu, nowo powstałe fryzyjskie przedsiębiorstwo Noordsche Compagnie założyło w Virgohamnie stałą bazę wielorybniczą, która później nazwano Harlingen kokerij („kuchnia z Harlingen”)[2]. Statki z Harlingen korzystały z bazy do lat czterdziestych, po czym kupcy posiadający udziały w stacji zaczęli oferować możliwość korzystania z niej innym holenderskim wielorybnikom, za określoną opłatą[4]. W 1671, gdy bazę odwiedził niemiecki chirurg Friderich Martens, była ona już opuszczona. Martens odnotował, że baza liczyła wówczas cztery budynki, „z których dwa były magazynami, a w pozostałych mieściły się mieszkania”. W budynkach znalazł narzędzia i beczki zamarznięte w lodzie[2].
Podczas prac archeologicznych w Virgohamnie odkryto pozostałości pięciu budynków i trzech podwójnych pieców do przetapiania wielorybiego tłuszczu należących do „kuchni z Harlingen”[1]. Z kolei na niewielkiej wyspie Æøya, położonej na wschodnim wybrzeżu zatoki i nazwanej na cześć żyjących tam edredonów, znaleziono pozostałości innej bazy wielorybniczej[2].
Wyprawa balonowa Andréego
edytujW 1896 Salomon August Andrée zbudował w Virgohamnie hangar dla balonów podczas przygotowań do wyprawy balonem na biegun północny. Niesprzyjające wiatry zmusiły go do zawrócenia już przy pierwszej próbie. Szwed powrócił do Virgohamny latem 1897 i na początku lipca podjął nieudaną próbę dotarcia na biegun[2].
Wyprawa sterowcowa Wellmana
edytujW 1906 Amerykanin Walter Wellman zbudował w zatoce hangar dla sterowców, skąd planował dotrzeć na biegun za pomocą sterowca. Hangar ukończono dopiero w sierpniu. Za późno, aby wyruszyć w podróż. Wellman powrócił następnego lata, ale znów nie udało mu się osiągnąć celu. Powrócił do Virgohamny raz jeszcze w 1909, lecz i wówczas nie udało mu się dotrzeć do bieguna[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Susan Barr, Virgohamna [online], Store Norske Leksikon [dostęp 2024-08-19] (norw.).
- ↑ a b c d e Hein B. Bjerck, Leif Johnny Johannessen, Virgohamna - I lufta mod Nordpolen, wyd. 2, Longyearbyen: Sysselmesteren på Svalbard, Miljøvernavdelingen, 2007, ISBN 82-91850-04-6 [dostęp 2024-12-19] (norw.).
- ↑ William Martin Conway, Early Dutch and English Voyages to Spitsbergen in the Seventeenth Century, Londyn 1904 (ang.).
- ↑ Sune Dalgård, Dansk-Norsk Hvalfangst 1615-1660: En Studie over Danmark-Norges Stilling i Europæisk Merkantil Expansion, Kopenhaga: G.E.C Gads Forlag, 1962 (duń.).
- ↑ Bjørn Fossli Johansen i inni, Svalbard fra lufta (Svalbard from above), Norsk Polarinstitutt, 2017 (Rapportserie), ISBN 978-82-7666-410-2 (norw. • ang.).