Wiatycze
Wiatycze, Wiaticze, Węcicze (starorus.: вѧтичи, transliteracja: wętići[1]) – plemię słowiańskie, którego przynależność do Słowian zachodnich lub wschodnich pozostaje w nauce przedmiotem dyskusji. Prawdopodobnie od IX do XII wieku zamieszkiwali nad górną Oką i górnym Donem. W X wieku podbici przez Ruś Kijowską. Ich protoplastą miał być Wiatko.
Według Nestora Wiatycze i Radymicze mieli pochodzić od Lachów (Polaków) („ot roda Lachow”)[2] i początkowo zamieszkiwać tereny Mazowsza i Podlasia[3], co sugeruje ich pochodzenie od plemion zachodniosłowiańskich. Nestor w Powieści minionych lat wskazuje, że zarówno Wiatycze jak i Radymicze nie zaliczają się do plemion wschodniosłowiańskich[4]. Nestor nie zaliczał Lachów do „Słowian” — przez nazwę tę rozumiał, wg dzisiejszej terminologii, „Słowian wschodnich”. Dla niego Lachowie byli to Słowianie polscy (jako odrębna grupa), podobnie traktował Słowian naddunajskich i Słowian morawsko-czeskich, których nie zaliczał do „Słowian” w swoim rozumieniu jako plemion „wschodniosłowiańskich”[5][6]. Źródłem mającym tu największą wagę jest zapiska Powieści Dorocznej pod rokiem 981[7]
- W leto 6489 ide Wołodimer' k Liachom' i zaja grady ich: Peremyszl', Czerwien', i iny grady jeże sut' do sego dnie pod' Rusiu. W sem że letie i Wiaticzi pobiedi i wiezłożi na nia dan' ot niaouga, jakoże otci (otec) jego imasze.
Co w polskim tłumaczeniu brzmi następująco[8];
- Roku 6489 [981]. Poszedł Włodzimierz ku Lachom i zajął grody ich: Przemyśl, Czerwień i inne grody, które do dziś dnia są pod Rusią. Tegoż roku i Wiatyczów zwyciężył i nałożył na nich dań od pługa, jaką i ojciec jego brał.
Wiatycze istnieli co najmniej do końca XII wieku, a ostatnia pisemna wzmianka w źródłach na ich temat pojawia się w 1197 roku, jednak ich odrębność etniczna zachowała się jeszcze co najmniej do XIV wieku.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Полное Собрание Русских Летописей, том первый Лаврентьевская Летопись, Ленинград 1926.
- ↑ August Bielowski Monumenta Poloniae Historica, podane za Małopolska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 39.
- ↑ Zygmunt Gloger Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903
- ↑ Henryk Paszkiewicz Początki Rusi, Kraków 1996, s. 67-68, 74, 410-411
- ↑ Henryk Paszkiewicz Początki Rusi, Kraków 1996, s. 60-86, 400-416
- ↑ Kwestią dyskusyjną jest pierwotny teren osiedlenia Lachów w ówczesnych granicach Polski. Według Nestora „sowieni że owi priszedsze siedosza na Wisle, i prozwaszasja lachowie, a ot tiech lachow prozwaszasja polanie, lachowie druzii luticzi, ini mazowszanie, ini pomorianie”, co w przełożeniu na język polski brzmi:„(Gdy bowiem Wołosi naszli na Słowian naddunajskich i osiadłszy pośród nich ciemiężyli ich,) to Słowianie ci przyszedłszy, siedli nad Wisłą i przezwali się Lachami, a od tych Lachów przezwali się jedni Polanami, drudzy Lachowie Lutyczami, inni Mazowszanami, inni - Pomorzanami”. Powieść minionych lat tłumaczenie profesora Franciszka Sielickiego z 1968 r., s. 212. Z powyższego jasno wynika, że zarówno rejon Warty (Polanie), dolnej Odry (Lutycy), jak i środkowej Wisły (Mazowszanie i dolnej Wisły (Pomorzanie) dopiero w okresie późniejszym zostały objęte nazwą „Lachy”. Najprawdopodobniejszy rejon pierwotnego osiedlenia Lachów to albo centralna Polska: ziemia Sieradzka i łęczycka, lub okolice takich miast jak: Sandomierz, Lublin, Przemyśl.
- ↑ Za tekstem zawartym w wydaniu internetowym Połnoje sobranije russkich letopisiej, t. I., Leningrad 1926-1928.
- ↑ Najstarsza Kronika Kijowska. Powieść Minionych Lat, przełożył i opracował Franciszek Sielicki, Ossolineum/DeAgostini, Wrocław 2005, s. 73-74.