Wniebowstąpienie (film 1976)

Wniebowstąpienie
Восхождение
Gatunek	dramat wojenny
Data premiery	1976
Kraj produkcji	ZSRR
Język	rosyjski
Czas trwania	105 minut
Reżyseria	Łarisa Szepitko
Scenariusz	Łarisa Szepitko, Wasil Bykow, Jurij Klepikow
Główne role	Borys Płotnikow; Władimir Gostiuchin
Muzyka	Alfred Sznitke
Zdjęcia	Władimir Czuchnow
Scenografia	Jurij Raksza
Montaż	Waleria Biełowa
Wytwórnia	Mosfilm
	Nagrody
	Złoty Niedźwiedź (1977), FIPRESCI (1977)

Wniebowstąpienie (ros. Восхождение Woschożdienije) – czarno-biały film radziecki z 1976 roku, w reżyserii Łarisy Szepitko.

Literacką podstawą tego obrazu było opowiadanie Sotnikow (1970) białoruskiego pisarza Wasila Bykaua (Bykowa). W 1977 roku na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie Wniebowstąpienie zostało nagrodzone Złotym Niedźwiedziem oraz nagrodami FIPRESCI i OCIC. Ponadto zdobyło nagrodę główną na WFF w Rydze w 1977 roku. W Polsce film miał 310 tys. widzów^[1]. Był ostatnim ukończonym przed tragiczną śmiercią twórczyni w wypadku samochodowym w 1979 roku.

Treść

Akcja filmu toczy się podczas II wojny światowej zimą 1942 roku i opisuje wędrówkę dwóch radzieckich partyzantów, wysłanych przez dowódcę w poszukiwaniu żywności. Głodni i bez możliwości zdobycia pożywienia, wędrują w otwartym terenie zajętym przez okupantów niemieckich. Podczas wymiany strzałów z wrogiem, jeden z nich – Sotnikow zostaje ranny. Próbuje popełnić samobójstwo, lecz jego towarzysz Rybak ratuje go z opresji. Docierają do chaty na uboczu, a jej właścicielka Awginia na widok nadciągającej obławy zmuszona jest ukryć partyzantów. Zdradza ich atak kaszlu Sotnikowa. Zostają ujęci i przesłuchiwani przez śledczego Portnowa – przed wojną partyjnego aktywisty i agitatora, a teraz kolaboranta. Stawiający opór Sotnikow jest poddawany torturom, natomiast Rybak godzi się na współpracę. Sotnikow ginie w publicznej egzekucji, a Rybak w ostatniej scenie, już jako zwerbowany do policji kolaborant, próbuje popełnić samobójstwo.

Skrajnie różne postawy – bohatera Sotnikowa i zdrajcy Rybaka oraz towarzyszących im osób są przejmującą ilustracją i dogłębną analizą postaw obywateli ZSRR wobec niemieckiego okupanta podczas II wojny światowej. W filmie radzieckim po raz pierwszy ukazano je z taką jawnością i szczerością.

Główne role

Władimir Gostiuchin – Kola Rybak
Boris Płotnikow – Borys Sotnikow (głos: Aleksandr Diemjanienko)
Anatolij Sołonicyn – śledczy Portnow
Ludmiła Poljakowa – Awginia Okuń (Demczycha)
Siergiej Jakowlew – starosta Piotr Sycz
Nikołaj Siektimienko – Staś Gamaniuk, policjant
Aleksandr Pjatkow – „Rudy”, żołnierz niemiecki
Wasilij Krawcow – niemiecki oficer
Wiktoria Goldentuł – Basia Majerówna
Maria Winogradowa – żona sołtysa

Nagrody

Nagroda Główna na Wszechzwiązkowym Festiwalu Filmowym w Rydze (1977)
Złoty Niedźwiedź oraz nagrody FIPRESCI i OCIC na XVIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie Zachodnim (1977)^[2]

Głosy krytyków

Szepitko zinterpretowała wojenną historię jako przypowieść zawierającą pasyjny motyw Judasza i Chrystusa. Ten charakter podkreślają dialogi, kompozycja kadrów, tło dźwiękowe: w tych symbolicznych odwołaniach do Wielkiego Piątku widz znający Ewangelię dostrzeże bez trudu paralelizmy. (...) Krótko po premierze filmu krytycy w Polsce dostrzegali wyraźnie nawiązanie do tradycji chrześcijańskiej: twarz Sotnikowa przypomina Chrystusa z obrazów El Greca, zaś Rybak to zarówno apostoł Piotr (z początku odważny i pewny siebie) jak Judasz (jako zdrajca).

Marek Lis, Wniebowstąpienie^[3]

Zobacz też

Idź i patrz

Przypisy

↑ Grzegorz Wiśniewski: Polsko-radzieckie stosunki kulturalne w latach siedemdziesiątych: współpraca kultur artystycznych. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1980. ISBN 978-83-210-0207-1. s. 208.
↑ Edward Pawlak, Barbara Pełka,: Film radziecki w Polsce. Warszawa 1985, s. 200-201.
↑ Światowa encyklopedia filmu religijnego. Marek Lis i Adam Garbicz (red.). Kraków: Biały Kruk, 2007, s. 585. ISBN 978-83-60292-30-3.

Linki zewnętrzne

[1] Grzegorz Wiśniewski: Polsko-radzieckie stosunki kulturalne w latach siedemdziesiątych: współpraca kultur artystycznych. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1980. ISBN 978-83-210-0207-1. s. 208.

[2] Edward Pawlak, Barbara Pełka,: Film radziecki w Polsce. Warszawa 1985, s. 200-201.

[3] Światowa encyklopedia filmu religijnego. Marek Lis i Adam Garbicz (red.). Kraków: Biały Kruk, 2007, s. 585. ISBN 978-83-60292-30-3.

[1]

[2]

[3]