Województwo kieleckie (II Rzeczpospolita)
Województwo kieleckie – województwo II Rzeczypospolitej, utworzone 14 sierpnia 1919 na mocy ustawy tymczasowej o organizacji władz administracyjnych II instancji[4]. Stolicą województwa były Kielce. W skład województwa weszły ziemie dawnej guberni kieleckiej i guberni radomskiej wraz z Zagłębiem Dąbrowskim i powiatem częstochowskim z dawnej guberni piotrkowskiej[5][6].
| |||||||||||
| 1920–1939 | |||||||||||
| |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data powstania | |||||||||||
| Siedziba wojewody i sejmiku | |||||||||||
| Wojewoda | |||||||||||
| Powierzchnia |
(1931) 25 589 km² | ||||||||||
| Populacja (1931) • liczba ludności |
| ||||||||||
| • gęstość |
114,7 os./km² | ||||||||||
| Tablice rejestracyjne |
KL | ||||||||||
Adres Urzędu Wojewódzkiego: pl. ZamkowyKielce | |||||||||||
| Podział administracyjny | |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie II Rzeczypospolitej
| |||||||||||
.png)
Województwo było początkowo podzielone na 16 powiatów ziemskich: będziński, częstochowski, iłżecki (z siedzibą w Wierzbniku), jędrzejowski, kielecki, konecki, kozienicki, miechowski, olkuski, opatowski, opoczyński, pińczowski, radomski, sandomierski, stopnicki (z siedzibą w Busku) oraz włoszczowski. Poza stadium przygotowawcze nie wyszły projekty utworzenia powiatu skarżyskiego. Sąsiadowało z województwami: warszawskim, łódzkim, krakowskim, lubelskim, lwowskim i śląskim, a także na niewielkim odcinku graniczyło z Niemcami.
Według spisu z 1921 województwo kieleckie miało 2 535 898 mieszkańców. Gęstość zaludnienia przy obszarze 25 741 km² wynosiła 98,5 mieszkańców na km²[7]. Było to jedno z województw rdzennie polskich, liczyło 91,3% ludności polskiej i 8,5% żydowskiej[7]. 87,6% mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego, 11,9% wyznania mojżeszowego[7].
12 kwietnia 1928 r. utworzono powiaty grodzkie: Częstochowę i Sosnowiec, a 18 maja 1932 r. Radom. 1 stycznia 1927 r. powstał powiat zawierciański. Województwo miało obszar 25 736 km² i 1 858 700 mieszkańców[4].
Na mocy ustawy z 9 kwietnia 1938 granice województwa zostały zmienione. Powiaty opoczyński i konecki przeniesiono do województwa łódzkiego. W nowych granicach (od 1 kwietnia 1939 r.) województwo kieleckie miało 2 024 500 mieszkańców[4].
Podczas II wojny światowej na terenie województwa działał polski ruch oporu.
Liczba ludności (dane z 9 grudnia 1931):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 2 935 697 | 100 | 1 503 268 | 51,21 | 1 432 429 | 48,79 |
| Miasto | 749 972 | 25,55 | 392 055 | 13,35 | 357 917 | 12,19 |
| Wieś | 2 185 725 | 74,45 | 1 111 213 | 37,85 | 1 074 512 | 36,60 |
Struktura etniczno-religijna
edytujW roku 1921 województwo było zamieszkane przez 2 535 781 osób[8].
Podział ludności według narodowości[8]:
Podział ludności według wyznania[8]:
- rzymskokatolickie 2 220 902 (87,58%)
- mojżeszowe 300 489 (11,85%)
- inne 14 151 (0,56%)
Wojewodowie kieleccy w II Rzeczypospolitej
edytuj- Stanisław Pękosławski (19 listopada 1919 – 31 maja 1923)
- Adam Kroebl (1 lipca 1923 – 31 sierpnia 1923) (p.o.)
- Mieczysław Bilski (1 września 1923 – 6 maja 1924)
- Ignacy Manteuffel (24 maja 1924 – 17 sierpnia 1927)
- Adam Kroebl (20 sierpnia 1927 – 20 października 1927) (p.o.)
- Władysław Korsak (21 października 1927 – 28 lutego 1930)
- Jerzy Paciorkowski (18 lutego 1930 – 15 maja 1934)
- Stanisław Jarecki (17 maja 1934 – 9 lipca 1934) (p.o.)
- Władysław Dziadosz (9 lipca 1934 – wrzesień 1939)
- Wicewojewodowie
- Mieczysław Seydlitz (od września 1934 do lutego 1937)
Przypisy
edytuj- ↑ Monitor Polski z 1920 r., nr 48 z dn. 28 lutego.
- ↑ Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.
- ↑ a b Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1.
- ↑ a b c Kielce jako stolica regionu na stronie Informatora Miejskiego Kielc
- ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1965-1967, Tom I, s. 490
- ↑ Encyklopedia Piotrkowa - ePiotrkow.pl - Piotrków Trybunalski [online], epiotrkow.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ a b c Województwo kieleckie. szukamypolski.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-29)]. na stronie Galerii Alfabet Polski
- ↑ a b c Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom III – Województwo Kieleckie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925.
Bibliografia
edytuj- T. Koba-Ryszewska, Przeszłość administracyjna ziem województwa kieleckiego, (w:) Z dziejów ziemi kieleckiej (1918–1944), Warszawa 1970.
- J. Z. Pająk, Dzieje podziałów administracyjnych a granice regionu świętokrzyskiego, (w:) Region świętokrzyski. Mit czy rzeczywistość?, Kielce 2001.
- J. Swajdo, Między Wisłą a Pilicą. Dzieje podziałów administracyjnych w regionie kielecko-radomskim do 1975 roku, Kielce 2005.