Zadzim
Zadzim – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie poddębickim, w gminie Zadzim[4][5]. Leży ok. 15 km na północny zachód od Szadku, przy starym szlaku handlowym, łączącym Sieradz z Łęczycą.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Małgorzaty w Zadzimiu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
135 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2023) |
223[2] |
| Strefa numeracyjna |
43 |
| Kod pocztowy |
99-232[3] |
| Tablice rejestracyjne |
EPD |
| SIMC |
0720929[4] |
Położenie na mapie gminy Zadzim  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu poddębickiego  | |
 51°46′34″N 18°51′00″E/51,776111 18,850000[1]
| |
Miejscowość jest siedzibą gminy Zadzim, parafii św. Małgorzaty oraz ważnym ośrodkiem usługowo-handlowym. W miejscowości istnieje straż pożarna, która została założona w 1902 roku.
Historia
edytujPierwsza pisana wzmianka o wsi pochodzi z 1386 r. Gniazdo rodu Zadzimskich, którzy zapewne postawili tu drewniany kościół wspomniany na pocz. XV w. W przeszłości Zadzim należał także do Zaleskich z Otoka, Radomickich, Sapiehów, Lubomirskich. W XVI w. dobra zadzimskie podzielono na 3 działy: Wolę Zaleską, Wolę Sypińską i Wolę Zadzimską (obecnie Wola Flaszczyna). W XVIII w. były one własnością Dąmbskich z Lubrańca (Józef Kazimierz hr. z Lubrańca Dąmbski był wojewodą sieradzkim w latach 1756–1766), a potem Jarocińskich.
6 września 1939 wkraczający do wsi żołnierze Wehrmachtu zamordowali 5 osób, w tym 4 mieszkańców wsi[6]. W 1943 Niemcy wprowadzili nazwę okupacyjną Scharhausen[7].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.
Zabytki
edytujW centrum wsi stoi murowany późnorenesansowy kościół pw. św. Małgorzaty, wzniesiony w latach 1640–1642, na miejscu poprzedniego wzmiankowanego w 1416 Fundatorem obecnego kościoła był Aleksander z Otoka Zaleski herbu Dołęga, podsędek sieradzki i referendarz koronny. Jego portret w całej postaci z napisem i datą 1647 wisi w kościele. Jest to kościół murowany, jednonawowy, z wieżą przykrytą barokowym hełmem. Na styku ściany i czworobocznej wieży – cylindryczna wieżyczka z kluczowymi otworami strzelniczymi, mieszcząca obecnie klatkę schodową na chór, którą wg tradycji identyfikuje się z basztą obronną – pozostałością dawnego kościoła. Wewnątrz sklepienie kolebkowe z lunetami o późnorenesansowej dekoracji stiukowej typu kalisko-lubelskiego. Z prezbiterium do zakrystii wejście prowadzi przez marmurowy, wczesnobarokowy portal z 1642 r. Wyposażenie wnętrza głównie barokowe – z XVI i XVII w. Cenne nagrobki z XVI i XVII w., wśród nich marmurowy, renesansowy nagrobek z miedzianą tablicą, przeniesiony z poprzedniego drewnianego kościoła, Jana i Katarzyny Bużeńskich, wykonany w 1554 r., płyta nagrobna z piaskowca rodziny Rudnickich h. Lis, wystawiona w latach 80. XVI wieku przez Jana Rudnickiego, chorążego sieradzkiego z herbami: Lis, Grzymała, Budzisz i nieczytelnym – pierwotnie w posadzce kościoła.
Przy drodze do Pęczniewa park podworski (ok. 7,7 ha), założony w poł. XVIII w. przez Karola Dąmbskiego, pułkownika wojsk koronnych na planie herbu koronnego – Godziemba. Zachowały się aleje grabowe, pomnikowe okazy dębów szypułkowych, jesionów, lip, kasztanowców i modrzewi europejskich. Po starym cmentarzu (na granicy parku, od strony wsi), pozostał już tylko grób Jarocińskich i mogiła nieznanego powstańca z 1863 r., który zmarł z ran w miejscowym dworze. Mogiła ta została odtworzona w 1990 r. dzięki Kalinie Kowalczewskiej z Woli Flaszczyny. W parku zachował się piętrowy dwór neoklasycystyczny z poł. XIX w., zbudowany przez Wojciecha Jarocińskiego, z wnętrzem przekształconym przebudową.
Według rejestru zabytków NID[8] na listę zabytków wpisane są obiekty:
- kościół parafialny pw. św. Małgorzaty, 1640-42, nr rej.: 718 z 21.10.1967
- zespół pałacowy, XVIII-XIX w.:
- pałac, nr rej.: 375-XIII-37 z 21.12.1946 oraz 1/86 z 1.1986
- park, nr rej.: 375-XIII-37 z 29.11.1957 oraz 100 z 21.10.1967
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 155654
- ↑ Raport o stanie gminy za rok 2022. Liczba mieszkańców w dniu 31.12.2022 s. 6
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1590 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 359
- ↑ Vgl. Anordnung über Ortsnamenänderung im Reichsgau Wartheland, Nr 62, 18 maja 1943
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18].
Bibliografia
edytuj- Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. II, woj. łódzkie, z. 10 w oprac. Szczepkowskiej Katarzyna, Warszawa 1954
- Ruszkowski Andrzej, Sieradz i okolice, Sieradz 2000
Linki zewnętrzne
edytuj- Zadzim, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 255.