Zapalenie mięśnia sercowego

Zapalenie mięśnia sercowego
	Myocarditis
	; Obraz histopatologiczny reumatycznego zapalenia mięśnia sercowego

Zapalenie mięśnia sercowego (łac. miocarditis, ang. myocarditis) – proces zapalny toczący się w warstwie mięśniowej serca. Najczęstszymi przyczynami zapalenia są infekcje wirusowe lub bakteryjne, w wyniku których może pojawić się ból w klatce piersiowej, szybkie narastanie objawów niewydolności serca lub nagła śmierć sercowa.

Epidemiologia

Dokładna częstość występowania zapalenia mięśnia sercowego nie jest znana. Dowody poświadczające zapalenie mięśnia sercowego spotyka się w 1–9% przypadków wykonywanych sekcji zwłok. W grupie młodych dorosłych ponad 20% przypadków nagłej śmierci jest spowodowana zapaleniem mięśnia sercowego^[1]^[2].

Etiologia

Czynniki, które mogą stać się przyczyną zapalenia mięśnia sercowego są liczne i obejmują^[1]:

infekcje:
- wirusowe, np. enterowirusy, wirus Coxsackie^[3], wirus różyczki, wirus grypy^[3]^[4]^[5], cytomegalowirus^[4], wirus polio, HCV, parwowirus B19, wirus ospy wietrznej i półpaśca
- bakteryjne, np. Brucella, Corynebacterium diphtheriae, gonococcus, Haemophilus influenzae, Actinomyces, Tropheryma whipplei, Vibrio cholerae i Salmonella typhi^[6]
- krętkowe, np. Borrelia burgdorferi^[7] i Leptospira
- pierwotniakowe, np. Toxoplasma gondii i Trypanosoma cruzi
- grzybicze, np. Aspergillus, Candida i inne
- pasożytnicze, np. Ascaris, Echinococcus granulosus, Paragonimus westermani, Schistosoma, Taenia solium, Trichinella spiralis, Wuchereria bancrofti, wędrująca larwa trzewna
- riketsjowe, mykoplazmatyczne
reakcje immunologiczne:
- alergiczne, np. acetazolamid, amitryptylina
- reakcję odrzucenia przeszczepu serca
- autoantygenowe, np. układowe zapalenie naczyń, jak zespół Churga-Strauss i ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń
czynniki toksyczne:
- leki, np. antracykliny, amfoterycyna B, ampicylina, penicylina, streptomycyna, sulfonamidy, izoniazyd, metyldopa, kwas paraaminosalicylowy, karbamazepina, fenytoina, etanol i leki przeciwpsychotyczne, np. klozapina
- toksyny, np. arsen, tlenek węgla, jad węża
- metale ciężkie, np. miedź, żelazo
- mocznicę^[6]
choroby metaboliczne^[6]:
- choroba Pompego
- skrobiawica
- nadczynność i niedoczynność tarczycy
- choroby niedoborowe (beri-beri, kwashiorkor)
choroby neurologiczne^[6]
czynniki fizyczne, np. porażenie prądem elektrycznym, wysoka gorączka i promieniowanie.

Zapalenie mięśnia sercowego pochodzenia bakteryjnego jest rzadkie u pacjentów bez obniżonej odporności.

Objawy

Objawy związane z zapaleniem mięśnia sercowego są zróżnicowane i zależą od aktualnego stanu zapalnego mięśnia sercowego lub cech jego niewydolności, które pojawiają się wtórnie do zapalenia. Objawy zapalenia mięśnia sercowego to^[1]:

ból w klatce piersiowej (często opisywany jako kłujący)
zastoinowa niewydolność serca prowadząca do obrzęków, duszności i przekrwienia wątroby
uczucie kołatania serca spowodowane zaburzeniami rytmu serca
gorączka (szczególnie, gdy proces zakaźny jest aktywny, np. w gorączce reumatycznej).

Zapalenie mięśnia sercowego spowodowane chorobami wirusowymi daje ogólne objawy związane z infekcją wirusową, takie jak gorączka, biegunka, ból stawów i osłabienie. Zapalenie mięśnia sercowego jest często związane z zapaleniem osierdzia, dlatego wielu pacjentów wykazuje objawy sugerujące jednoczesne występowanie zapalenia mięśnia sercowego i zapalenia osierdzia.

Rozpoznanie

Zapalenie mięśnia sercowego można podejrzewać na podstawie wyników badania elektrokardiograficznego (EKG), podniesionego poziomu CRP i/lub OB i podwyższonych IgM (serologia) skierowanych przeciwko wirusom uszkadzającym mięsień sercowy. Wskaźniki uszkodzenia mięśnia sercowego (troponiny lub izoenzymy sercowe kinazy kreatynowej) są podwyższone^[1]. Najczęściej występujące zmiany w przebiegu zapalenia mięśnia sercowego, widoczne w badaniu EKG, to poszerzenie i odwrócenie załamka T, siodełkowaty i uniesiony odstęp ST (zmiany takie mogą też pojawić się w zapaleniu osierdzia)^[1]. Złotym standardem jest wciąż biopsja mięśnia sercowego^[8]^[9]^[10] wykonywana pod kontrolą angiografii (chociaż czułość metody wynosi 30-40% i rzadko się ją wykonuje). Pobierany jest wycinek wsierdzia i mięśnia sercowego, który następnie poddawany jest badaniu histopatologicznemu, a jeśli zajdzie taka konieczność, to wykonuje się specjalnymi metodami barwiącymi badanie immunochemiczne. Charakterystyczne zmiany w badaniu histopatologicznym to: duży obrzęk tkanki śródmiąższowej serca z naciekiem zapalnym obfitym w limfocyty i makrofagi. Ogniskowe uszkodzenie komórek mięśnia sercowego jest przyczyną niewydolności pompy sercowej^[1]. Od niedawna używany sercowy rezonans magnetyczny (cMRI lub CMR) okazał się bardzo pomocny w diagnostyce zapalenia mięśnia sercowego poprzez uwidacznianie w obrazie cech wskazujących na zapalenie mięśnia sercowego^[11].

Leczenie

Infekcje bakteryjne są leczone antybiotykami w zależności od rodzaju patogenu i jego wrażliwości na dany antybiotyk. Większość wirusowych infekcji nie może być leczona przyczynowo, stosuje się wówczas leczenie objawowe, które jest jedyną formą leczenia wirusowego zapalenia mięśnia sercowego, np. diuretyki lub leki działające inotropowo dodatnio. Nie należy podawać niesterydowych leków przeciwzapalnych. Inhibitory ACE mogą być pomocne w procesie gojenia. Nieskuteczność leczenia i rozwój ciężkiej niewydolności serca są wskazaniami do przeszczepienia serca.

Powikłania

Głównym późnym powikłaniem zapalenia mięśnia sercowego jest postępująca niewydolność serca. W przebiegu choroby mogą wystąpić zaburzenia rytmu, nagły zgon, zatory obwodowe i mikrotętniaki lewej komory. Rzadko choroba może mieć przebieg subkliniczny i doprowadzić do kardiomiopatii rozstrzeniowej.

Klasyfikacja ICD10

kod ICD10	nazwa choroby
ICD-10: I40	Ostre zapalenie mięśnia sercowego
ICD-10: I41	Zapalenie mięśnia sercowego w chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej
ICD-10: I51.4	Zapalenie mięśnia serca, nieokreślone
ICD-10: I09.0	Reumatyczne zapalenie mięśnia sercowego

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Feldman AM., McNamara D. Myocarditis. „N Engl J Med”. 343. 19, s. 1388-98, 2000. PMID: 11070105.
↑ Robert ER.E. Eckart Robert ER.E. i inni, Sudden death in young adults: a 25-year review of autopsies in military recruits, „Annals of Internal Medicine”, 141 (11), 2004, s. 829-34, DOI: 10.7326/0003-4819-141-11-200412070-00005, PMID: 15583223 .
↑ ^a ^b TaylorT. Dickey TaylorT., MelanieM. Schweir MelanieM., MatthewM. Hysell MatthewM., Fatal Influenza B Myocarditis in a 34-Year-Old Female, „Clinical Practice and Cases in Emergency Medicine”, 2 (3), 2018, s. 219–222, DOI: 10.5811/cpcem.2018.3.37718, ISSN 2474-252X, PMID: 30083637, PMCID: PMC6075482 [dostęp 2018-09-29] .
↑ ^a ^b DominickD. Roto DominickD. i inni, A Fatal Case of Influenza B Myocarditis with Cardiac Tamponade, „Case Reports in Critical Care”, 2018, 2018, DOI: 10.1155/2018/8026314, ISSN 2090-6420, PMCID: PMC6136560 [dostęp 2018-09-29] .
↑ MasahiroM. Yamasaki MasahiroM. i inni, Influenza infection presenting with pulmonary congestion: influenza myocarditis, „Respirology Case Reports”, 6 (7), 2018, DOI: 10.1002/rcr2.352, ISSN 2051-3380, PMID: 30073086, PMCID: PMC6066367 [dostęp 2018-09-29] .
↑ ^a ^b ^c ^d FranciszekF. Kokot FranciszekF., Choroby Wewnętrzne, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1991, s. 60, ISBN 83-200-1551-0 .
↑ CynthiaC. Yeung CynthiaC., AdrianA. Baranchuk AdrianA., Diagnosis and Treatment of Lyme Carditis: JACC Review Topic of the Week, „Journal of the American College of Cardiology”, 73(6), 2019, s. 717-726, DOI: 10.1016/j.jacc.2018.11.035 .
↑ Myocarditis (en)
↑ Steinberger J. Insulin resistance and cardiovascular risk in the pediatric patient.. „Prog Pediatr Cardiol”. 2 (12), s. 169-175, styczeń 2001. PMID: 11223344.
↑ Wein M., Banach R., Wolf-Pütz A., Skutta B., Strauer BE., Klein RM. [Value of cardiovascular magnetic resonance in acute myocarditis]. „Dtsch Med Wochenschr”. 3 (133), s. 87-91, styczeń 2008. DOI: 10.1055/s-2008-1017480. PMID: 18186011.
↑ Skouri HN, Dec GW, Friedrich MG, Cooper LT. Noninvasive imaging in myocarditis. „J. Am. Coll. Cardiol.”. 48 (10), s. 2085-93, 2006. DOI: 10.1016/j.jacc.2006.08.017. PMID: 17112998.

Bibliografia

"Choroby wewnętrzne" pod redakcją prof. dr hab. med. Andrzeja Szczeklika ISBN 83-7430-031-0

Linki zewnętrzne

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[Feldman-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Feldman AM., McNamara D. Myocarditis. „N Engl J Med”. 343. 19, s. 1388-98, 2000. PMID: 11070105.

[2] Robert ER.E. Eckart Robert ER.E. i inni, Sudden death in young adults: a 25-year review of autopsies in military recruits, „Annals of Internal Medicine”, 141 (11), 2004, s. 829-34, DOI: 10.7326/0003-4819-141-11-200412070-00005, PMID: 15583223 .

[:0-3] TaylorT. Dickey TaylorT., MelanieM. Schweir MelanieM., MatthewM. Hysell MatthewM., Fatal Influenza B Myocarditis in a 34-Year-Old Female, „Clinical Practice and Cases in Emergency Medicine”, 2 (3), 2018, s. 219–222, DOI: 10.5811/cpcem.2018.3.37718, ISSN 2474-252X, PMID: 30083637, PMCID: PMC6075482 [dostęp 2018-09-29] .

[:2-4] DominickD. Roto DominickD. i inni, A Fatal Case of Influenza B Myocarditis with Cardiac Tamponade, „Case Reports in Critical Care”, 2018, 2018, DOI: 10.1155/2018/8026314, ISSN 2090-6420, PMCID: PMC6136560 [dostęp 2018-09-29] .

[5] MasahiroM. Yamasaki MasahiroM. i inni, Influenza infection presenting with pulmonary congestion: influenza myocarditis, „Respirology Case Reports”, 6 (7), 2018, DOI: 10.1002/rcr2.352, ISSN 2051-3380, PMID: 30073086, PMCID: PMC6066367 [dostęp 2018-09-29] .

[:1-6] FranciszekF. Kokot FranciszekF., Choroby Wewnętrzne, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1991, s. 60, ISBN 83-200-1551-0 .

[yeung-7] CynthiaC. Yeung CynthiaC., AdrianA. Baranchuk AdrianA., Diagnosis and Treatment of Lyme Carditis: JACC Review Topic of the Week, „Journal of the American College of Cardiology”, 73(6), 2019, s. 717-726, DOI: 10.1016/j.jacc.2018.11.035 .

[8] Myocarditis (en)

[9] Steinberger J. Insulin resistance and cardiovascular risk in the pediatric patient.. „Prog Pediatr Cardiol”. 2 (12), s. 169-175, styczeń 2001. PMID: 11223344.

[10] Wein M., Banach R., Wolf-Pütz A., Skutta B., Strauer BE., Klein RM. [Value of cardiovascular magnetic resonance in acute myocarditis]. „Dtsch Med Wochenschr”. 3 (133), s. 87-91, styczeń 2008. DOI: 10.1055/s-2008-1017480. PMID: 18186011.

[11] Skouri HN, Dec GW, Friedrich MG, Cooper LT. Noninvasive imaging in myocarditis. „J. Am. Coll. Cardiol.”. 48 (10), s. 2085-93, 2006. DOI: 10.1016/j.jacc.2006.08.017. PMID: 17112998.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Myocarditis
Obraz histopatologiczny reumatycznego zapalenia mięśnia sercowego