Aglomeracja: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Wycofano edycje użytkownika 5.173.169.135 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Bart Corke. Znacznik: Wycofanie zmian |
|||
(Nie pokazano 27 wersji utworzonych przez 15 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Inne znaczenia|urbanistyki|[[aglomeracja (ujednoznacznienie)|inne znaczenia |
{{Inne znaczenia|urbanistyki|[[aglomeracja (ujednoznacznienie)|inne znaczenia słowa „aglomeracja”]]}} |
||
[[Plik:Kraków, Stradom, Kleparz, Kazimierz, Łobzów by Braun and Hogenberg, Civitates Orbis Terrarum Vol. VI, 1618.PNG|thumb|upright=1.2|Widok Krakowa, Kleparza i Kazimierza z atlasu ''[[Civitates orbis terrarum]]'' [[Georg Braun (kartograf)|Georga Brauna]] i [[Frans Hogenberg|Fransa Hogenberga]] z [[1618]] roku. Przykład aglomeracji tworzonej przez 3 miasta królewskie [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]]]] |
[[Plik:Kraków, Stradom, Kleparz, Kazimierz, Łobzów by Braun and Hogenberg, Civitates Orbis Terrarum Vol. VI, 1618.PNG|thumb|upright=1.2|Widok Krakowa, Kleparza i Kazimierza z atlasu ''[[Civitates orbis terrarum]]'' [[Georg Braun (kartograf)|Georga Brauna]] i [[Frans Hogenberg|Fransa Hogenberga]] z [[1618]] roku. Przykład aglomeracji tworzonej przez 3 miasta królewskie [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]]]] |
||
[[Plik:018 Stadion Slaski, Osiedle Tysiaclecia, Katowice, Poland.jpg|thumb|Zdjęcie lotnicze części terytoriów Katowic, Chorzowa i Świętochłowic. Postępująca w wyniku [[rewolucja przemysłowa|rewolucji przemysłowej]] urbanizacja obszarów podmiejskich doprowadziła do powstania konurbacji.]] |
|||
[[Plik:Shinjuku night view.jpg|thumb|250px|[[Tokio]]]] |
[[Plik:Shinjuku night view.jpg|thumb|250px|[[Tokio]]]] |
||
[[Plik:Mexico City-11.jpg|thumb|250px|[[Meksyk (miasto)|Meksyk]]]] |
[[Plik:Mexico City-11.jpg|thumb|250px|[[Meksyk (miasto)|Meksyk]]]] |
||
[[Plik:Shanghai - Nanjing Road.jpeg|thumb|250px|[[Szanghaj]]]] |
[[Plik:Shanghai - Nanjing Road.jpeg|thumb|250px|[[Szanghaj]]]] |
||
[[Plik:New-York-Jan2005.jpg|thumb|250px|[[Nowy Jork]]]] |
[[Plik:New-York-Jan2005.jpg|thumb|250px|[[Nowy Jork]]]] |
||
[[Plik: |
[[Plik:CENU, São Paulo, Brasil (cropped).jpg|thumb|250px|[[São Paulo]]]] |
||
[[Plik:Flickr - DavidDennisPhotos.com - Cairo.jpg|thumb|250px|[[Kair]]]] |
[[Plik:Flickr - DavidDennisPhotos.com - Cairo.jpg|thumb|250px|[[Kair]]]] |
||
[[Plik:Tower.bridge.from.monument.london.arp.jpg|thumb|250px|[[Londyn]]]] |
[[Plik:Tower.bridge.from.monument.london.arp.jpg|thumb|250px|[[Londyn]]]] |
||
'''Aglomeracja miejska''' (z |
'''Aglomeracja miejska''' (z {{łac.|agglomeratio}} „nagromadzenie”) – jednostka morfologiczna tworząca spójny zespół wzajemnie powiązanych [[jednostka osadnicza|jednostek osadniczych]], powstały w wyniku koncentracji [[Zabudowa|zabudowy]] i zagospodarowania<ref name=Markowski2006>{{cytuj książkę|nazwisko=Markowski|imię=Tadeusz|nazwisko2=Marszał|imię2=Tadeusz|tytuł=Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe|wydawca=Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN|miejsce=Warszawa|data=2006|strony=16|isbn=83-89693-16-X|url=http://www.kpzk.pan.pl/images/stories/pliki/Metropolie_obszary_metropolitalne_metropolizacja.pdf}}</ref>. |
||
Aglomeracje są zwykle tworzone przez jednostki osadnicze odrębnych jednostek administracyjnych.<ref>{{cytuj|isbn=978-92-1-161505-0 |data=2008 |autor =Department of Economic and Social Affairs, Statistics Division |wydawca =Organizacja Narodów Zjednoczonych |miejsce=Nowy Jork |tytuł=Principles and Recommendations for Population and Housing Censuses |url=https://unstats.un.org/unsd/publication/seriesm/seriesm_67rev2e.pdf |s=123 |cytat=(…) an urban agglomeration (…) comprises the city or town proper and also the suburban fringe or thickly settled territory lying outside, but adjacent to, its boundaries}}</ref> |
|||
Aglomeracje są zwykle tworzone przez jednostki osadnicze odrębnych jednostek administracyjnych. |
|||
W [[urbanistyka|urbanistyce]] jest to obszar o intensywnej [[Zabudowa|zabudowie]], |
W [[urbanistyka|urbanistyce]] jest to obszar o intensywnej [[Zabudowa|zabudowie]], charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie okresowo (np. w ciągu dnia) lub stale. Aglomeracje charakteryzują się dużym przepływem osób i towarów oraz znaczną wymianą usług. |
||
{{Osobny artykuł| |
{{Osobny artykuł|Aglomeracja (Prawo wodne)}} |
||
W gospodarce [[ścieki|ściekowej]] ''aglomeracja'' to obszar, gdzie działalność ludzka jest wystarczająco skoncentrowana, aby [[ścieki komunalne]] były zbierane i przekazywane do jednego punktu ([[oczyszczalnia ścieków|oczyszczalni]])<ref>{{cytuj|tytuł= Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (91/271/EWG) OJ L 135, 30.5.1991|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex:31991L0271}}</ref>. Może być to mniejszy obszar niż w typowym rozumieniu pojęcia ''aglomeracja''. |
W gospodarce [[ścieki|ściekowej]] ''aglomeracja'' to obszar, gdzie działalność ludzka jest wystarczająco skoncentrowana, aby [[ścieki komunalne]] były zbierane i przekazywane do jednego punktu ([[oczyszczalnia ścieków|oczyszczalni]])<ref>{{cytuj|tytuł= Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (91/271/EWG) OJ L 135, 30.5.1991|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=celex:31991L0271}}</ref>. Może być to mniejszy obszar niż w typowym rozumieniu pojęcia ''aglomeracja''. |
||
Rozwój przestrzenny i demograficzny aglomeracji nie jest warunkiem wystarczającym do przekształcenia jej w [[obszar metropolitalny]]. Podstawową cechą aglomeracji jest powiązanie [[obszar zurbanizowany|obszarów zurbanizowanych]], a obszaru metropolitalnego jest integracja funkcjonalna i zewnętrzne funkcje metropolitalne<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Markowski|imię=Tadeusz|nazwisko2=Marszał|imię2=Tadeusz|tytuł=Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe|wydawca=Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN|miejsce=Warszawa|data=2006|strony=14, 15|isbn=83-89693-16-X|url=http://www.kpzk.pan.pl/images/stories/pliki/Metropolie_obszary_metropolitalne_metropolizacja.pdf}}</ref>. |
|||
== Typologia aglomeracji miejskich == |
== Typologia aglomeracji miejskich == |
||
Linia 25: | Linia 24: | ||
# [[aglomeracja bicentryczna]] – z dwoma ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale, |
# [[aglomeracja bicentryczna]] – z dwoma ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale, |
||
# [[konurbacja]] (konurbacja ''sensu stricto'') – z trzema lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale, |
# [[konurbacja]] (konurbacja ''sensu stricto'') – z trzema lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale, |
||
* [[metropolia (miasto)|metropolia]] - spójny funkcjonalnie wielkomiejski układ wielu jednostek osadniczych oraz terenów o wysokim stopniu zurbanizowania, którego główną cechą jest występowanie funkcji metropolitalnych, a także powiązań funkcjonalnych i ekonomicznych. |
|||
* [[megalopolis]] – rozległy, policentryczny zespół połączonych aglomeracji miejskich, pozbawiony dominującego ośrodka. |
* [[megalopolis]] – rozległy, policentryczny zespół połączonych aglomeracji miejskich, pozbawiony dominującego ośrodka. |
||
Ze zjawiskiem aglomeracji związane jest również (lecz nie tożsame) pojęcie [[Obszar metropolitalny|obszaru metropolitalnego]]. |
|||
== Aglomeracja a obszar metropolitalny == |
|||
Ze zjawiskiem aglomeracji związane jest również (lecz nie tożsame) pojęcie [[Obszar metropolitalny|obszaru metropolitalnego]]. Pojęcie aglomeracji odnosi się jedynie do spójnego terytorialnie obszaru miejskiego i przyległego obszaru podmiejskiego (powiązanie [[obszar zurbanizowany|obszarów zurbanizowanych]]), natomiast pojęcie obszaru metropolitalnego obejmuje również powiązane społeczno-ekonomicznie z nim obszary wiejskie i [[miasto satelickie|miasta satelickie]] (integracja funkcjonalna).<ref>{{Cytuj stronę |url =https://databank.worldbank.org/metadataglossary/world-development-indicators/series/EN.URB.MCTY |tytuł =Metadata Glossary – Population in urban agglomerations of more than 1 million |opublikowany =databank.worldbank.org |język =en |data dostępu = 2024-06-05 |cytat=According to the United Nations, an Urban Agglomeration refers to the de facto population contained within the contours of a contiguous territory inhabited at urban density levels without regard to administrative boundaries. It usually incorporates the population in a city or town plus that in the sub-urban areas lying outside of but being adjacent to the city boundaries. In general, an urban agglomeration is an extended city or town area comprising the built-up area of a central place and any suburbs linked by continuous urban area. INSEE, the French Statistical Institute, uses the term unité urbaine, which means continuous urbanized area. There are differences in definitions of what does and does not constitute an "agglomeration", as well as differenced in statistical and geographical methodology. Some of the well-known urban agglomerations of the world are Tokyo, New York City, Mexico City, New Delhi, and Seoul. A metropolitan area includes the urban area, and its satellite cities plus intervening rural land that is socio-economically connected to the urban core city, typically by employment ties through commuting, with the urban core city being the primary labor market. According to the United Nations' definition, a metropolitan area includes both the contiguous territory inhabited at urban levels of residential density and additional surrounding areas of lower settlement density that are also under the direct influence of the city (e.g., through frequent transport, road linkages, commuting facilities etc.).}}</ref><ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Markowski|imię=Tadeusz|nazwisko2=Marszał|imię2=Tadeusz|tytuł=Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe|wydawca=Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN|miejsce=Warszawa|data=2006|strony=14–15|isbn=83-89693-16-X|url=http://www.kpzk.pan.pl/images/stories/pliki/Metropolie_obszary_metropolitalne_metropolizacja.pdf}}</ref><ref>{{cytuj|autor=Teresa Czyż|tytuł=Koncepcje aglomeracji miejskiej i obszaru metropolitalnego|miejsce=Poznań|data=2009|s=450|url=https://rcin.org.pl/Content/55572/PDF/WA51_75420_r2009-t81-z4_Przeg-Geogr-Czyz.pdf|cytat=Próbę objaśnienia odrębności charakteru aglomeracji miejskiej i obszaru metropolitalnego podjął już wcześniej P. Korcelli (1973, 1974). Według Korcellego (1973, s. 157–159) „w odróżnieniu od pojęcia „obszaru metropolitalnego” pojęcie „aglomeracji miejskiej” zawiera w sobie przede wszystkim treść morfologiczną i odnosi się do zaawansowanego stadium rozwoju układu osadniczego”. Jest pojęciem odpowiadającym obszarowi zurbanizowanemu. „Koncepcja obszaru metropolitalnego jest koncepcją przestrzennej jednostki funkcjonalnej… Jest ona bliska koncepcji miasta – regionu”. P. Korcelli podkreśla, że „pojęcia aglomeracja oraz konurbacja występują na ogół w ujęciach akcentujących aspekt morfologiczny struktury, w odróżnieniu od określeń – obszar metropolitalny i miasto – region, które są stosowane w koncepcjach reprezentujących ujęcie funkcjonalne” (Korcelli, 1974, s. 88)}}</ref> |
|||
Pomimo tego rozróżnienia pojęciowego, tradycyjnie w polskiej geografii obszary metropolitalne określane były zwykle terminem „aglomeracja”<ref>{{cytuj książkę|nazwisko = Swianiewicz |imię = Paweł|nazwisko2 = Klimska |imię2 = Urszula|tytuł = Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce – waniliowe centrum, mozaika przedmieść|wydawca = Prace i Studia Geograficzne|miejsce = Warszawa|data = 2005|strony = 48-50|url = http://web.archive.org/web/20120613200230/http://www.wgsr.uw.edu.pl/pub/uploads/pis05/Swianiewicz_1a.pdf}}</ref>, choć już w latach 70. XX w. utożsamianie tych dwóch pojęć było przedmiotem dyskusji i kontrowersji w polskim środowisku naukowym<ref>{{cytuj książkę|nazwisko = Śleszyński |imię =Przemysław |tytuł = Polska myśl urbanistyczna i planistyczna z okresu PRL-u i jej aktualność. Wybór esejów |isbn=978-83-66847-68-2 |wydawca = Polska Akademia Nauk, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju |miejsce = Warszawa|data = 2023|strony = 54|url = https://publikacje.pan.pl/chapter/130124/rozdzial-4-problematyka-aglomeracji-i-obszarow-metropolitalnych-oraz-jej-znaczenie-dla-ksztaltowania-systemu-osadniczego-i-zagospodarowania-przestrzennego-kraju-w-publikacjach-kpzk-pan-okresu-1960-1989-br |cytat=Delimitacja Z. Gontarskiego [1980], ogłoszona w zeszycie 109 Biuletynu KPZK PAN wprawdzie w tytule zawierała ‘obszary metropolitalne’, ale sam autor stwierdzał, że termin ten traktuje synonimicznie z aglomeracjami. Już w tamtych czasach było to nie do przyjęcia przez znaczną część, być może większość badaczy (dyskusja na te temat dość pełnie i reprezentatywnie została przedstawiona w zeszycie 79 Biuletynu KPZK PAN pt. Aglomeracje miejskie w Polsce. Pojęcie i terminologia, będącym zapisem referatów i polemiki na seminarium poświęconym tematowi 10.03 problemu węzłowego 11.2.1 w Warszawie 26 lutego 1973 r.)}}</ref>. |
|||
== Największe aglomeracje w Polsce == |
== Największe aglomeracje w Polsce == |
||
{{Główny artykuł|Aglomeracje w Polsce}} |
{{Główny artykuł|Aglomeracje w Polsce}} |
||
powyżej 1 mln ludności{{według kogo|data=2024-06}}<!-- Dla większości z poniższych ośrodków źródła (a przynajmniej jeśli chodzi o źródła zawarte we wspomnianym artykule „Aglomeracje w Polsce”), które podają ludność powyżej 1 mln, opisują nie aglomerację, lecz obszar metropolitalny lub inny większy obszar -->: |
|||
powyżej 1 mln ludności: |
|||
⚫ | |||
* [[konurbacja górnośląska]] |
* [[konurbacja górnośląska]] |
||
⚫ | |||
* [[aglomeracja krakowska]] |
* [[aglomeracja krakowska]] |
||
*[[aglomeracja trójmiejska]] |
* [[aglomeracja trójmiejska]] |
||
* [[aglomeracja wrocławska]] |
* [[aglomeracja wrocławska]] |
||
* [[aglomeracja łódzka]] |
* [[aglomeracja łódzka]] |
||
Linia 46: | Linia 51: | ||
!Państwo |
!Państwo |
||
!Kontynent |
!Kontynent |
||
!Ludność<br />aglomeracji<ref name="World Gazeetter">{{Cytuj stronę|url= http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&srt=pnan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=0&srt=pnan&pt=a#aggl|tytuł= Largest agglomerations of the world|autor= World Gazeetter|język= en|archiwum=http://archive.is/IQbub|zarchiwizowano=2013-04-28}}</ref |
!Ludność<br />aglomeracji<ref name="World Gazeetter">{{Cytuj stronę|url= http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&srt=pnan&col=abcdefghinoq&msz=1500&geo=0&srt=pnan&pt=a#aggl|tytuł= Largest agglomerations of the world|autor= World Gazeetter|język= en|archiwum=http://archive.is/IQbub|zarchiwizowano=2013-04-28}}</ref>{{fakt|data=2021-12}}<ref name="World Atlas">{{Cytuj stronę|url= http://www.worldatlas.com/citypops.htm|tytuł= Largest Cities of the World by metro population |autor= World Atlas|język= en}}</ref> |
||
!Ludność<br />miasta<ref name="World Gazeetter" /> |
!Ludność<br />miasta<ref name="World Gazeetter" />{{fakt|data=2021-12}}<ref name="World Atlas" /> |
||
|- |
|- |
||
|1 |
|1 |
||
Linia 263: | Linia 268: | ||
|Europa |
|Europa |
||
|2 375 000 |
|2 375 000 |
||
|302 |
|302 000 |
||
|- |
|- |
||
|217 |
|217 |
||
Linia 278: | Linia 283: | ||
* [[obszar zurbanizowany]] |
* [[obszar zurbanizowany]] |
||
* [[obszar metropolitalny]] |
* [[obszar metropolitalny]] |
||
* [[zespół miejski]] |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Linia 283: | Linia 289: | ||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* {{Cytuj stronę | url = http://www.world-gazetteer.com/home.htm | tytuł = World gazetteer | opublikowany = world-gazetteer.com | archiwum = https://web.archive.org/web/20010405082105/http://www.world-gazetteer.com/home.htm | zarchiwizowano = 2001-04-05}} |
|||
* [http://www.citypopulation.de City population] |
|||
* [http://web.archive.org/web/20010405082105/www.world-gazetteer.com/home.htm World gazetteer] |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
Aktualna wersja na dzień 07:38, 18 cze 2024
Aglomeracja miejska (z łac. agglomeratio „nagromadzenie”) – jednostka morfologiczna tworząca spójny zespół wzajemnie powiązanych jednostek osadniczych, powstały w wyniku koncentracji zabudowy i zagospodarowania[1].
Aglomeracje są zwykle tworzone przez jednostki osadnicze odrębnych jednostek administracyjnych.[2]
W urbanistyce jest to obszar o intensywnej zabudowie, charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie okresowo (np. w ciągu dnia) lub stale. Aglomeracje charakteryzują się dużym przepływem osób i towarów oraz znaczną wymianą usług.
- Osobny artykuł:
W gospodarce ściekowej aglomeracja to obszar, gdzie działalność ludzka jest wystarczająco skoncentrowana, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do jednego punktu (oczyszczalni)[3]. Może być to mniejszy obszar niż w typowym rozumieniu pojęcia aglomeracja.
Typologia aglomeracji miejskich
[edytuj | edytuj kod]Podział aglomeracji ze względu na charakter centrum[4]:
- aglomeracja monocentryczna (aglomeracja właściwa = sensu stricto) – z jednym dominującym ośrodkiem miejskim;
- aglomeracja policentryczna (konurbacja sensu largo) – z dwoma lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale:
- aglomeracja bicentryczna – z dwoma ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale,
- konurbacja (konurbacja sensu stricto) – z trzema lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale,
- metropolia - spójny funkcjonalnie wielkomiejski układ wielu jednostek osadniczych oraz terenów o wysokim stopniu zurbanizowania, którego główną cechą jest występowanie funkcji metropolitalnych, a także powiązań funkcjonalnych i ekonomicznych.
- megalopolis – rozległy, policentryczny zespół połączonych aglomeracji miejskich, pozbawiony dominującego ośrodka.
Aglomeracja a obszar metropolitalny
[edytuj | edytuj kod]Ze zjawiskiem aglomeracji związane jest również (lecz nie tożsame) pojęcie obszaru metropolitalnego. Pojęcie aglomeracji odnosi się jedynie do spójnego terytorialnie obszaru miejskiego i przyległego obszaru podmiejskiego (powiązanie obszarów zurbanizowanych), natomiast pojęcie obszaru metropolitalnego obejmuje również powiązane społeczno-ekonomicznie z nim obszary wiejskie i miasta satelickie (integracja funkcjonalna).[5][6][7]
Pomimo tego rozróżnienia pojęciowego, tradycyjnie w polskiej geografii obszary metropolitalne określane były zwykle terminem „aglomeracja”[8], choć już w latach 70. XX w. utożsamianie tych dwóch pojęć było przedmiotem dyskusji i kontrowersji w polskim środowisku naukowym[9].
Największe aglomeracje w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- Główny artykuł:
powyżej 1 mln ludności[według kogo?]:
- konurbacja górnośląska
- aglomeracja warszawska
- aglomeracja krakowska
- aglomeracja trójmiejska
- aglomeracja wrocławska
- aglomeracja łódzka
- aglomeracja poznańska
Największe aglomeracje świata
[edytuj | edytuj kod]Nr | Miasto | Nazwa oryginalna | Państwo | Kontynent | Ludność aglomeracji[10][potrzebny przypis][11] |
Ludność miasta[10][potrzebny przypis][11] |
---|---|---|---|---|---|---|
1 | Tokio | 東京 (Tōkyō) | Japonia | Azja | 34 600 000 | 8 700 000 |
2 | Meksyk | Ciudad de México | Meksyk | Ameryka Północna | 27 700 000 | 8 800 000 |
3 | Szanghaj | 上海 (Shànghǎi) | Chiny | Azja | 25 800 000 | 13 400 000 |
4 | Nowy Jork | New York | Stany Zjednoczone | Ameryka Północna | 23 600 000 | 11 100 000 |
5 | Bombaj | मुंबई (Mumbaī) | Indie | Azja | 22 900 000 | 12 400 000 |
6 | Seul | 서울 (Sŏul) | Korea Południowa | Azja | 21 500 000 | 10 400 000 |
7 | São Paulo | São Paulo | Brazylia | Ameryka Południowa | 21 300 000 | 8 300 000 |
8 | Karaczi | كراچى (Karaći) | Pakistan | Azja | 21 100 000 | 11 200 000 |
9 | Dżakarta | Jakarta | Indonezja | Azja | 19 800 000 | 8 500 000 |
10 | Delhi | नई दिल्ली (Dilli) | Indie | Azja | 19 500 000 | 12 200 000 |
11 | Los Angeles | Los Angeles | Stany Zjednoczone | Ameryka Północna | 18 100 000 | 3 800 000 |
12 | Osaka | 大阪市 (Ōsaka-shi) | Japonia | Azja | 17 400 000 | 2 600 000 |
13 | Kair | القاهرة (al-Qāhira) | Egipt | Afryka | 16 800 000 | 6 700 000 |
14 | Pekin | 北京 (Běijīng) | Chiny | Azja | 16 700 000 | 10 100 000 |
15 | Manila | Maynila | Filipiny | Azja | 16 300 000 | 1 600 000 |
16 | Kalkuta | কলকাতা (Kolkata) | Indie | Azja | 16 100 000 | 5 000 000 |
17 | Dhaka | ধাক (Dhākā) | Bangladesz | Azja | 15 900 000 | 6 700 000 |
18 | Stambuł | İstanbul | Turcja | Azja/Europa | 15 300 000 | 11 300 000 |
19 | Moskwa | Москва | Rosja | Europa | 15 000 000 | 10 400 000 |
20 | Lagos | Lagos | Nigeria | Afryka | 14 900 000 | 7 900 000 |
21 | Buenos Aires | Buenos Aires | Argentyna | Ameryka Południowa | 14 700 000 | 7 500 000 |
22 | Londyn | London | Wielka Brytania | Europa | 13 700 000 | 8 100 000 |
23 | Rio de Janeiro | Rio de Janeiro | Brazylia | Ameryka Południowa | 12 400 000 | 6 000 000 |
24 | Teheran | تهران (Tehrān) | Iran | Azja | 12 200 000 | 7 100 000 |
25 | Paryż | Paris | Francja | Europa | 12 000 000 | 2 200 000 |
... | ||||||
209 | Katowice | Katowice | Polska | Europa | 2 375 000 | 302 000 |
217 | Warszawa | Warszawa | Polska | Europa | 2 275 000 | 1 700 000 |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tadeusz Markowski, Tadeusz Marszał: Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 2006, s. 16. ISBN 83-89693-16-X.
- ↑ Department of Economic and Social Affairs , Statistics Division , Principles and Recommendations for Population and Housing Censuses, Nowy Jork: Organizacja Narodów Zjednoczonych, 2008, s. 123, ISBN 978-92-1-161505-0, Cytat: (…) an urban agglomeration (…) comprises the city or town proper and also the suburban fringe or thickly settled territory lying outside, but adjacent to, its boundaries .
- ↑ Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (91/271/EWG) OJ L 135, 30.5.1991 [online] .
- ↑ Tadeusz B. Hadaś, Typologia aglomeracji miejskich. Zarys problematyki. Instytut Tarnogórski i Muzeum, Tarnowskie Góry 2015 (w przygotowaniu).
- ↑ Metadata Glossary – Population in urban agglomerations of more than 1 million. databank.worldbank.org. [dostęp 2024-06-05]. Cytat: According to the United Nations, an Urban Agglomeration refers to the de facto population contained within the contours of a contiguous territory inhabited at urban density levels without regard to administrative boundaries. It usually incorporates the population in a city or town plus that in the sub-urban areas lying outside of but being adjacent to the city boundaries. In general, an urban agglomeration is an extended city or town area comprising the built-up area of a central place and any suburbs linked by continuous urban area. INSEE, the French Statistical Institute, uses the term unité urbaine, which means continuous urbanized area. There are differences in definitions of what does and does not constitute an "agglomeration", as well as differenced in statistical and geographical methodology. Some of the well-known urban agglomerations of the world are Tokyo, New York City, Mexico City, New Delhi, and Seoul. A metropolitan area includes the urban area, and its satellite cities plus intervening rural land that is socio-economically connected to the urban core city, typically by employment ties through commuting, with the urban core city being the primary labor market. According to the United Nations' definition, a metropolitan area includes both the contiguous territory inhabited at urban levels of residential density and additional surrounding areas of lower settlement density that are also under the direct influence of the city (e.g., through frequent transport, road linkages, commuting facilities etc.). (ang.).
- ↑ Tadeusz Markowski, Tadeusz Marszał: Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 2006, s. 14–15. ISBN 83-89693-16-X.
- ↑ Teresa Czyż , Koncepcje aglomeracji miejskiej i obszaru metropolitalnego, Poznań 2009, s. 450, Cytat: Próbę objaśnienia odrębności charakteru aglomeracji miejskiej i obszaru metropolitalnego podjął już wcześniej P. Korcelli (1973, 1974). Według Korcellego (1973, s. 157–159) „w odróżnieniu od pojęcia „obszaru metropolitalnego” pojęcie „aglomeracji miejskiej” zawiera w sobie przede wszystkim treść morfologiczną i odnosi się do zaawansowanego stadium rozwoju układu osadniczego”. Jest pojęciem odpowiadającym obszarowi zurbanizowanemu. „Koncepcja obszaru metropolitalnego jest koncepcją przestrzennej jednostki funkcjonalnej… Jest ona bliska koncepcji miasta – regionu”. P. Korcelli podkreśla, że „pojęcia aglomeracja oraz konurbacja występują na ogół w ujęciach akcentujących aspekt morfologiczny struktury, w odróżnieniu od określeń – obszar metropolitalny i miasto – region, które są stosowane w koncepcjach reprezentujących ujęcie funkcjonalne” (Korcelli, 1974, s. 88) .
- ↑ Paweł Swianiewicz, Urszula Klimska: Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce – waniliowe centrum, mozaika przedmieść. Warszawa: Prace i Studia Geograficzne, 2005, s. 48-50.
- ↑ Przemysław Śleszyński: Polska myśl urbanistyczna i planistyczna z okresu PRL-u i jej aktualność. Wybór esejów. Warszawa: Polska Akademia Nauk, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, 2023, s. 54. ISBN 978-83-66847-68-2. Cytat: Delimitacja Z. Gontarskiego [1980], ogłoszona w zeszycie 109 Biuletynu KPZK PAN wprawdzie w tytule zawierała ‘obszary metropolitalne’, ale sam autor stwierdzał, że termin ten traktuje synonimicznie z aglomeracjami. Już w tamtych czasach było to nie do przyjęcia przez znaczną część, być może większość badaczy (dyskusja na te temat dość pełnie i reprezentatywnie została przedstawiona w zeszycie 79 Biuletynu KPZK PAN pt. Aglomeracje miejskie w Polsce. Pojęcie i terminologia, będącym zapisem referatów i polemiki na seminarium poświęconym tematowi 10.03 problemu węzłowego 11.2.1 w Warszawie 26 lutego 1973 r.).
- ↑ a b World Gazeetter: Largest agglomerations of the world. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-28)]. (ang.).
- ↑ a b World Atlas: Largest Cities of the World by metro population. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- World gazetteer. world-gazetteer.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2001-04-05)].