Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Przejdź do zawartości

Edykt Karakalli: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
BOTarate (dyskusja | edycje)
19 140 edycji
m robot poprawia: zh:安东尼努斯敕令
Znaczniki: Ręczne wycofanie zmian VisualEditor
 
(Nie pokazano 39 wersji utworzonych przez 25 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Akt prawny infobox
⚫
'''Edykt Karakalli''', znany także jako '''''Constitutio Antoniniana''''' – dokument wydany w [[212]] roku, przyznający wszystkim wolnym obywatelom [[Imperium Rzymskie]]go Prawa Obywatela Rzymskiego.
|tytuł aktu = Edykt Karakalli
|tytuł oryginalny = Constitutio Antoniniana
|grafika =
|opis grafiki =
|alt grafiki =
|tytuł poprzedni =
|nazwa potoczna =
|skrót nazwy =
|państwo = Cesarstwo Rzymskie
|data wydania = [[212]]
|miejsce publikacji =
|tekst jednolity =
|data wejścia w życie =
|rodzaj aktu =
|przedmiot regulacji = obywatelstwo rzymskie
|status =
|utrata mocy obowiązującej z dniem =
|ostatnio zmieniony przez =
|wejście w życie ostatniej zmiany =
|wikiźródła =
}}
⚫
'''Edykt Karakalli''', znany także jako '''''Constitutio Antoniniana''''' – dokument wydany w [[212]] roku, przyznający wszystkim wolnym mieszkańcom [[Cesarstwo Rzymskie|Cesarstwa Rzymskiego]] (oprócz [[peregrini|peregrini dedicti]]) prawa obywateli rzymskich.


Nazwa edyktu pochodzi od [[Karakalla|Karakalli]], czyli Marcusa Aureliusa Antoninusa, cesarza Rzymskiego, któremu przypisuje sie autorstwo dokumentu.
Nazwa edyktu pochodzi od [[Karakalla|Karakalli]], czyli Marcusa Aureliusa Antoninusa, cesarza rzymskiego, któremu przypisuje się autorstwo dokumentu.


Na katalog praw obywateli rzymskich składały się:
Ustanowione Prawa Obywatela Rzymskiego brzmią:
# Prawo do głosowania (''ius suffragii'');
# Prawo do głosowania ({{łac.|ius suffragii}});
# Prawo do służby w legionach rzymskich (''ius militiae'');
# Prawo do służby w legionach rzymskich (''ius militiae'');
# Prawo do wyboru na urząd państwowy (''ius Honorum'');
# Prawo do wyboru na urząd państwowy (''ius Honorum'');
# Prawo do odwołania się do opinii publicznej, jeżeli wyrok wydany przez sąd wydawał się niesprawiedliwy (''ius provocationis'');
# Prawo do odwołania się do opinii publicznej, jeżeli wyrok wydany przez sąd wydawał się niesprawiedliwy (''ius provocationis'');
# Prawo do własności (''ius census'').
# Prawo do posiadania własności (''ius census'').
Prawo mieszkańca miasta było pierwotnie zarezerwowane dla obywateli [[Rzym]]u. Od 89 r. p.n.e. przyznawano je wszystkim obywatelom Italii.


Prawa obywateli rzymskich, do jakich zalicza się również edykt Karakalli, były pierwotnie zarezerwowane dla obywateli miasta [[Rzym]]u. Od [[89 p.n.e.]] w wyniku [[Wojna Rzymu ze sprzymierzeńcami|wojny ze sprzymierzeńcami]] przyznawano je wszystkim wolnym mieszkańcom Italii. W chwili [[promulgacja|promulgacji]] edyktu część tych uprawnień, jak ''ius suffragii'', miała znaczenie wyłącznie historyczne. [[Provocatio ad populum]] zostało zastąpione przez odwołanie do cesarza ({{łac.|appellatio ad Caesarem}})<ref>Cesarze rzadko osobiście rozpatrywali sprawę, zwykle wyręczając się urzędnikami, takimi jak [[prefekt pretorianów]]. [[Kazimierz Kolańczyk]], ''Prawo rzymskie'' {{ISBN|83-86702-31-1}} § 71.</ref>.
{{prawo stub}}


Cesarz uzasadniał swoje posunięcie argumentami religijnymi (zyskanie przychylności bogów).
⚫
[[Kategoria:Prawo rzymskie]]
Ówczesny historyk [[Kasjusz Dion]] przypisywał edyktowi motywacje wyłącznie fiskalne (rozszerzenie podatków obciążających obywateli rzymskich na większość ludności bez zwolnienia jej z dotychczasowych świadczeń)<ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/78*.html ''Historia Romana'' 78,9]. Inny ówczesny dziejopis [[Herodian]] opisujący rządy Karakalli sprawę tę pominął. [[Historia Augusta]] akcydentalnie wspomina o tym akcie, w biogramie [[Septymiusz Sewer|Septymiusza Sewerusa]], iż pochodził z rodziny mającej obywatelstwo przed powszechnym jego nadaniem.</ref>.


Tekst greckiego przekładu edyktu znany jest z zachowanego fragmentarycznie papirusu Gissen 40 (odkrytego w 1902 r. w egipskiej wiosce Aszmunejn i opublikowanego przez P. Meyera w 1910) zawierającego też odpisy dwóch innych datowanych edyktów. Około 1/3 tekstu wymaga rekonstrukcji, stąd istnieją rozbieżności w interpretacji szczegółów<ref>{{Cytuj |autor=[[Maria Jaczynowska]] |tytuł = Historia starożytnego Rzymu |miejsce= Warszawa |data=1986 |s=313}}<br/>{{Cytuj|autor = Przemysław Gumiela |url=http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Zeszyty_Prawnicze/Zeszyty_Prawnicze-r2010-t10-n1/Zeszyty_Prawnicze-r2010-t10-n1-s129-147/Zeszyty_Prawnicze-r2010-t10-n1-s129-147.pdf |tytuł = Διδoμι πoλϵιθϵιαν πωμαιων. Treść i zakres nadania obywatelstwa w Constitutio Antoniniana |czasopismo = Zeszyty Prawnicze UKSW |numer=10.1 |data=2010 |s=129–147}}<br/>{{Cytuj |url = https://www.rpo.gov.pl/pliki/12108379880.pdf |tytuł = Pomniki praw człowieka w historii |s=9–15}}<br/>{{Cytuj |url=http://www.academia.edu/1775284/The_reasons_behind_Constitutio_Antoniniana_and_its_effects_on_the_Roman_military |autor = Marco Rocco |tytuł = The reasons behind Constitutio Antoniniana and its effects on the Roman military |data = 2010 |język=en}}<br/>[http://bibd.uni-giessen.de/papyri/images/pgiss-inv015recto.jpg Fotokopia papirusu zawierającego edykt].</ref>.
[[de:Constitutio Antoniniana]]

[[en:Constitutio Antoniniana]]
W 2017 roku dokument został wpisany na listę [[UNESCO]] [[Pamięć Świata]]<ref>{{Cytuj stronę| url = http://www.unesco.org/new/en/communication-and-information/memory-of-the-world/register/full-list-of-registered-heritage/registered-heritage-page-2/constitutio-antoniniana/| tytuł = Constitutio Antoniniana| opublikowany = unesco.org| data dostępu = 2017-12-30| język = en}}</ref>.
[[es:Edicto de Caracalla]]

[[fr:Édit de Caracalla]]
== Zobacz też ==
[[ko:안토니누스 칙령]]
* [[Rzymski dyplom wojskowy]]
[[it:Constitutio antoniniana]]

[[la:Constitutio Antoniniana]]
== Przypisy ==
[[ja:アントニヌス勅令]]
{{Przypisy}}
[[ro:Constitutio Antoniniana]]

[[zh:安东尼努斯敕令]]
{{kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Karakalla]]
[[Kategoria:Edykty urzędników i cesarzy rzymskich]]
⚫
[[Kategoria:Prawo rzymskie]]
[[Kategoria:Obiekty z listy Pamięć Świata]]

Aktualna wersja na dzień 11:16, 4 lis 2024

Edykt Karakalli
Constitutio Antoniniana
Państwo

Cesarstwo Rzymskie

Data wydania

212

Przedmiot regulacji

obywatelstwo rzymskie

Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Edykt Karakalli, znany także jako Constitutio Antoniniana – dokument wydany w 212 roku, przyznający wszystkim wolnym mieszkańcom Cesarstwa Rzymskiego (oprócz peregrini dedicti) prawa obywateli rzymskich.

Nazwa edyktu pochodzi od Karakalli, czyli Marcusa Aureliusa Antoninusa, cesarza rzymskiego, któremu przypisuje się autorstwo dokumentu.

Na katalog praw obywateli rzymskich składały się:

  1. Prawo do głosowania (łac. ius suffragii);
  2. Prawo do służby w legionach rzymskich (ius militiae);
  3. Prawo do wyboru na urząd państwowy (ius Honorum);
  4. Prawo do odwołania się do opinii publicznej, jeżeli wyrok wydany przez sąd wydawał się niesprawiedliwy (ius provocationis);
  5. Prawo do posiadania własności (ius census).

Prawa obywateli rzymskich, do jakich zalicza się również edykt Karakalli, były pierwotnie zarezerwowane dla obywateli miasta Rzymu. Od 89 p.n.e. w wyniku wojny ze sprzymierzeńcami przyznawano je wszystkim wolnym mieszkańcom Italii. W chwili promulgacji edyktu część tych uprawnień, jak ius suffragii, miała znaczenie wyłącznie historyczne. Provocatio ad populum zostało zastąpione przez odwołanie do cesarza (łac. appellatio ad Caesarem)[1].

Cesarz uzasadniał swoje posunięcie argumentami religijnymi (zyskanie przychylności bogów). Ówczesny historyk Kasjusz Dion przypisywał edyktowi motywacje wyłącznie fiskalne (rozszerzenie podatków obciążających obywateli rzymskich na większość ludności bez zwolnienia jej z dotychczasowych świadczeń)[2].

Tekst greckiego przekładu edyktu znany jest z zachowanego fragmentarycznie papirusu Gissen 40 (odkrytego w 1902 r. w egipskiej wiosce Aszmunejn i opublikowanego przez P. Meyera w 1910) zawierającego też odpisy dwóch innych datowanych edyktów. Około 1/3 tekstu wymaga rekonstrukcji, stąd istnieją rozbieżności w interpretacji szczegółów[3].

W 2017 roku dokument został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata[4].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Cesarze rzadko osobiście rozpatrywali sprawę, zwykle wyręczając się urzędnikami, takimi jak prefekt pretorianów. Kazimierz Kolańczyk, Prawo rzymskie ISBN 83-86702-31-1 § 71.
  2. ↑ Historia Romana 78,9. Inny ówczesny dziejopis Herodian opisujący rządy Karakalli sprawę tę pominął. Historia Augusta akcydentalnie wspomina o tym akcie, w biogramie Septymiusza Sewerusa, iż pochodził z rodziny mającej obywatelstwo przed powszechnym jego nadaniem.
  3. ↑ Maria Jaczynowska, Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1986, s. 313.
    Przemysław Gumiela, Διδoμι πoλϵιθϵιαν πωμαιων. Treść i zakres nadania obywatelstwa w Constitutio Antoniniana, „Zeszyty Prawnicze UKSW” (10.1), 2010, s. 129–147.
    Pomniki praw człowieka w historii [online], s. 9–15.
    Marco Rocco, The reasons behind Constitutio Antoniniana and its effects on the Roman military [online], 2010 (ang.).
    Fotokopia papirusu zawierającego edykt.
  4. ↑ Constitutio Antoniniana. unesco.org. [dostęp 2017-12-30]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edykt_Karakalli&oldid=75132500”