Slawistyka: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobny dodatek |
→Bibliografia: szablon |
||
(Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 9 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Slawistyka''' – interdyscyplinarna dziedzina nauki, obejmująca badanie i opis najogólniej pojmowanych kultur, krajów, narodów i języków słowiańskich. Najczęściej jest utożsamiana z filologią słowiańską, a więc z dziedziną badającą [[języki słowiańskie]], [[literatura|literatury]] oraz [[folklor]] narodów słowiańskich |
'''Slawistyka''' – interdyscyplinarna dziedzina nauki, obejmująca badanie i opis najogólniej pojmowanych kultur, krajów, narodów i języków słowiańskich. Najczęściej jest utożsamiana z filologią słowiańską, a więc z dziedziną badającą [[języki słowiańskie]], [[literatura|literatury]] oraz [[folklor]] narodów słowiańskich{{odn|Moszyński|2006|s=13}}. W szerszym rozumieniu slawistyka obejmuje także [[archeologia|archeologię]] oraz [[historia|historię]] [[Słowianie|Słowian]], począwszy od dziejów najstarszych, zwłaszcza z okresu wspólnoty plemiennej, aż po współczesność. |
||
== Etapy rozwoju == |
== Etapy rozwoju == |
||
Jako dyscyplina naukowa slawistyka zaczęła się kształtować na przełomie [[XVIII wiek|XVIII]] i [[XIX wiek|XIX]] wieku w związku z budzeniem się [[świadomość narodowa|świadomości narodowej]] i wspólnoty [[Słowianie|Słowian.]] Jednym z twórców slawistyki jako dyscypliny był [[Czech]], [[Josef Dobrovský]]. |
Jako dyscyplina naukowa slawistyka zaczęła się kształtować na przełomie [[XVIII wiek|XVIII]] i [[XIX wiek|XIX]] wieku w związku z budzeniem się [[świadomość narodowa|świadomości narodowej]] i wspólnoty [[Słowianie|Słowian.]] Jednym z twórców slawistyki jako dyscypliny był [[Czech]], [[Josef Dobrovský]]. Głównymi prekursorami badań nad [[Słowiańszczyzna|Słowiańszczyzną]] byli Polacy: [[Adam Tadeusz Naruszewicz]], [[Jan Potocki (1761–1815)|Jan Potocki]], [[Zorian Dołęga-Chodakowski|Zorian Dołęga-Chodakowski (Adam Czarnocki)]], [[Józef Maksymilian Ossoliński]] i [[Wawrzyniec Surowiecki]]. Innymi wybitnymi slawistami okresu nieco późniejszego byli [[Joachim Lelewel]], Słowak [[Pavol Jozef Šafárik]], oraz Słoweniec [[Franc Miklošič]] (znany jako Franz von Miklosich). |
||
Badania nad językami słowiańskimi da się podzielić na następujące okresy: |
Badania nad językami słowiańskimi da się podzielić na następujące okresy: |
||
* do ok. 1875: prace wstępne slawistyki, tzn. zbiór materiału językowego, publikowanie pierwszych gramatyk akademickich, słowników opisowych i normatywnych itd.; slawistykę postrzegano wówczas nie tyle jako odrębną dziedzinę badań filologicznych, co raczej jako część indoeuropeistyki (w programach studiów wyrażała się ta postawa m.in. na przykład obowiązkiem przejścia kursu greki, litewskiego i sanskrytu); |
* do ok. 1875: prace wstępne slawistyki, tzn. zbiór materiału językowego, publikowanie pierwszych gramatyk akademickich, słowników [[Deskryptywizm (językoznawstwo)|opisowych]] i [[Preskryptywizm (językoznawstwo)|normatywnych]] itd.; slawistykę postrzegano wówczas nie tyle jako odrębną dziedzinę badań filologicznych, co raczej jako część [[indoeuropeistyka|indoeuropeistyki]] (w programach studiów wyrażała się ta postawa m.in. na przykład obowiązkiem przejścia kursu greki, litewskiego i sanskrytu); |
||
* |
* 1876–1914: rozwój slawistyki w duchu młodogramatycznym – nacisk położony na badania historyczno-porównawcze; |
||
* |
* 1914–1918: zastój z powodu I wojny światowej; |
||
* |
* 1918–1939: rozwój dialektologii słowiańskich; |
||
* |
* 1939–1945: zastój z powodu II wojny światowej; |
||
* po 1945: stopniowo coraz silniejsza dominacja kierunków synchronicznych; indywidualizacja filologii (większy nacisk na każdą pojedynczą filologię niż na studia porównawcze); całkowity rozdział od indoeuropeistyki (obecnie od studentów slawistyki właściwie nigdzie nie wymaga się kursu greki, litewskiego czy sanskrytu). |
* po 1945: stopniowo coraz silniejsza dominacja kierunków synchronicznych; indywidualizacja filologii (większy nacisk na każdą pojedynczą filologię niż na studia porównawcze); całkowity rozdział od indoeuropeistyki (obecnie od studentów slawistyki właściwie nigdzie nie wymaga się kursu greki, litewskiego czy sanskrytu). |
||
Linia 17: | Linia 17: | ||
* [[fonologia]] |
* [[fonologia]] |
||
* [[Morfologia (językoznawstwo)|morfologia]] |
* [[Morfologia (językoznawstwo)|morfologia]] |
||
* [[Syntaktyka (językoznawstwo)|syntaktyka]] |
* [[Syntaktyka (językoznawstwo)|syntaktyka]] |
||
* [[Semantyka (językoznawstwo)|semantyka]] |
* [[Semantyka (językoznawstwo)|semantyka]] |
||
* [[pragmatyka]] |
* [[pragmatyka]] |
||
Linia 24: | Linia 24: | ||
* [[językoznawstwo diachroniczne|lingwistyka historyczna]] |
* [[językoznawstwo diachroniczne|lingwistyka historyczna]] |
||
Dział nauki o językach słowiańskich zajmuje się studiami nad zjawiskami historyczno-lingwistycznymi, geograficzno- i kulturalno-językowymi. Oprócz tego bada wpływy innych rodzin językowych na rozwój mowy Słowian (wpływ języków romańskich, germańskich, |
Dział nauki o językach słowiańskich zajmuje się studiami nad zjawiskami historyczno-lingwistycznymi, geograficzno- i kulturalno-językowymi. Oprócz tego bada wpływy innych rodzin językowych na rozwój mowy Słowian (wpływ języków [[Języki romańskie|romańskich]], [[Języki germańskie|germańskich]], [[Języki ugrofińskie|ugrofińskich]] i in.) oraz rekonstruuje niefunkcjonujące w dzisiejszych czasach języki z rodziny słowiańskich: [[Język staro-cerkiewno-słowiański|staro-cerkiewno-słowiański]], [[Język słowiński|słowiński]], [[Język połabski|połabski]]. |
||
== Działy slawistyki == |
== Działy slawistyki == |
||
Linia 42: | Linia 42: | ||
* [[ukrainistyka]] |
* [[ukrainistyka]] |
||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* |
* {{Cytuj |autor=Moszyński, Leszek; |tytuł=Wstęp do filologii słowiańskiej |data=2006 |isbn=83-01-14720-2 978-83-01-14720-4 |miejsce=Warszawa |wydawca=Wydawnictwo Naukowe PWN |oclc=831170647 |odn=tak}} |
||
{{Działy slawistyki}} |
|||
⚫ | |||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
⚫ |
Aktualna wersja na dzień 02:25, 3 sty 2024
Slawistyka – interdyscyplinarna dziedzina nauki, obejmująca badanie i opis najogólniej pojmowanych kultur, krajów, narodów i języków słowiańskich. Najczęściej jest utożsamiana z filologią słowiańską, a więc z dziedziną badającą języki słowiańskie, literatury oraz folklor narodów słowiańskich[1]. W szerszym rozumieniu slawistyka obejmuje także archeologię oraz historię Słowian, począwszy od dziejów najstarszych, zwłaszcza z okresu wspólnoty plemiennej, aż po współczesność.
Etapy rozwoju
[edytuj | edytuj kod]Jako dyscyplina naukowa slawistyka zaczęła się kształtować na przełomie XVIII i XIX wieku w związku z budzeniem się świadomości narodowej i wspólnoty Słowian. Jednym z twórców slawistyki jako dyscypliny był Czech, Josef Dobrovský. Głównymi prekursorami badań nad Słowiańszczyzną byli Polacy: Adam Tadeusz Naruszewicz, Jan Potocki, Zorian Dołęga-Chodakowski (Adam Czarnocki), Józef Maksymilian Ossoliński i Wawrzyniec Surowiecki. Innymi wybitnymi slawistami okresu nieco późniejszego byli Joachim Lelewel, Słowak Pavol Jozef Šafárik, oraz Słoweniec Franc Miklošič (znany jako Franz von Miklosich).
Badania nad językami słowiańskimi da się podzielić na następujące okresy:
- do ok. 1875: prace wstępne slawistyki, tzn. zbiór materiału językowego, publikowanie pierwszych gramatyk akademickich, słowników opisowych i normatywnych itd.; slawistykę postrzegano wówczas nie tyle jako odrębną dziedzinę badań filologicznych, co raczej jako część indoeuropeistyki (w programach studiów wyrażała się ta postawa m.in. na przykład obowiązkiem przejścia kursu greki, litewskiego i sanskrytu);
- 1876–1914: rozwój slawistyki w duchu młodogramatycznym – nacisk położony na badania historyczno-porównawcze;
- 1914–1918: zastój z powodu I wojny światowej;
- 1918–1939: rozwój dialektologii słowiańskich;
- 1939–1945: zastój z powodu II wojny światowej;
- po 1945: stopniowo coraz silniejsza dominacja kierunków synchronicznych; indywidualizacja filologii (większy nacisk na każdą pojedynczą filologię niż na studia porównawcze); całkowity rozdział od indoeuropeistyki (obecnie od studentów slawistyki właściwie nigdzie nie wymaga się kursu greki, litewskiego czy sanskrytu).
Lingwistyka języków słowiańskich
[edytuj | edytuj kod]Językoznawstwo bada i dokumentuje rozwój języków słowiańskich od ich powstania aż po dzień dzisiejszy. W nauce o ww. językach można wyróżnić następujące działy:
- fonetyka
- fonologia
- morfologia
- syntaktyka
- semantyka
- pragmatyka
- etymologia
- socjolingwistyka
- lingwistyka historyczna
Dział nauki o językach słowiańskich zajmuje się studiami nad zjawiskami historyczno-lingwistycznymi, geograficzno- i kulturalno-językowymi. Oprócz tego bada wpływy innych rodzin językowych na rozwój mowy Słowian (wpływ języków romańskich, germańskich, ugrofińskich i in.) oraz rekonstruuje niefunkcjonujące w dzisiejszych czasach języki z rodziny słowiańskich: staro-cerkiewno-słowiański, słowiński, połabski.
Działy slawistyki
[edytuj | edytuj kod]- białorutenistyka
- bohemistyka
- bułgarystyka
- kaszubistyka
- kroatystyka
- macedonistyka
- montenegrystyka
- polonistyka
- rusycystyka
- serbistyka
- słowacystyka
- słowenistyka
- sorabistyka
- ukrainistyka
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Moszyński 2006 ↓, s. 13.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Leszek Moszyński , Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, ISBN 83-01-14720-2, ISBN 978-83-01-14720-4, OCLC 831170647 .