Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Przejdź do zawartości

U-1 (1935): Różnice pomiędzy wersjami

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Matrek (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
60 216 edycji
Zala (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
101 226 edycji
m poprawa linków
 
(Nie pokazano 34 wersji utworzonych przez 18 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{wyróżnienie|DA|Okręty podwodne typu IIA}}
{{Propozycja wyróżnienia|DA}}
⚫
{{Inne znaczenia|okrętu podwodnego U-1 z 1935 roku|[[U-1|inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie]]}}
{{Czy wiesz do artykułu|1}}
⚫
{{Inne znaczenia|okrętu z 1935|[[U 1|inne znaczenia tego słowa]]}}
{{Okręt infobox
{{Okręt infobox
|nazwa = U-1
|nazwa = U-1
Linia 47: Linia 46:
'''U-1''' – [[Niemieckie okręty podwodne|niemiecki okręt podwodny]] typu ''[[Okręty podwodne typu IIA|IIA]]'' z okresu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], pierwszy [[okręt podwodny]] [[III Rzesza|III Rzeszy]].
'''U-1''' – [[Niemieckie okręty podwodne|niemiecki okręt podwodny]] typu ''[[Okręty podwodne typu IIA|IIA]]'' z okresu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], pierwszy [[okręt podwodny]] [[III Rzesza|III Rzeszy]].


Okręty tego typu zostały nielegalnie zaprojektowane w tajnym [[Niemcy|niemieckim]] biurze projektowym [[Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw|IvS]] w [[Holandia|Holandii]]. [[Stępka|Stępkę]] pod budowę jednostki położono 11 lutego 1935 roku w stoczni [[Howaldtswerke-Deutsche Werft|Deutsche Werke]] w [[Kilonia|Kilonii]], gdzie został [[Wodowanie|zwodowany]] 15 czerwca 1935 roku. Przyjęty do służby w [[Kriegsmarine]] 29 czerwca 1935 roku – zaledwie 11 dni po zawarciu [[Niemiecko-brytyjski układ morski|niemiecko-brytyjskiego traktatu morskiego]], zezwalającego Niemcom na budowę ograniczonej liczby okrętów podwodnych. Do wiosny 1940 roku U-1 pełnił rolę szkoleniową, po rozpoczęciu zaś [[Kampania norweska|niemieckiej inwazji na Norwegię]] skierowany został do wsparcia sił inwazyjnych. Przeprowadził dwa patrole wojenne, podczas których nie odniósł żadnych sukcesów. Na początku kwietnia 1940 roku zatonął na [[mina morska|minie]] na [[Morze Północne|Morzu Północnym]] podczas drugiego z nich.
Należał do typu okrętów zaprojektowanych z pogwałceniem [[Traktat wersalski|traktatu wersalskiego]] w tajnym [[Niemcy|niemieckim]] biurze projektowym [[Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw|IvS]] w [[Holandia|Holandii]]. [[Stępka|Stępkę]] pod budowę jednostki położono 11 lutego 1935 roku w stoczni [[Howaldtswerke-Deutsche Werft|Deutsche Werke]] w [[Kilonia|Kilonii]], gdzie został [[Wodowanie|zwodowany]] 15 czerwca 1935 roku. [[Podniesienie bandery|Przyjęty do służby]] w [[Kriegsmarine]] 29 czerwca 1935 roku – zaledwie 11 dni po zawarciu [[Niemiecko-brytyjski układ morski|niemiecko-brytyjskiego traktatu morskiego]], zezwalającego Niemcom na budowę ograniczonej liczby okrętów podwodnych. Do wiosny 1940 roku U-1 pełnił rolę szkoleniową, po rozpoczęciu zaś [[Kampania norweska|niemieckiej inwazji na Norwegię]] skierowany został do wsparcia sił inwazyjnych. Przeprowadził dwa patrole wojenne, podczas których nie odniósł żadnych sukcesów. Na początku kwietnia 1940 roku zatonął na [[mina morska|minie]] na [[Morze Północne|Morzu Północnym]] podczas drugiego z nich.


U-1 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o [[Wyporność|wyporności]] nawodnej 254 ton oraz 303 ton w zanurzeniu, rozwijającym prędkość 13 [[Węzeł (jednostka prędkości)|węzłów]] na powierzchni oraz 6,9 węzła pod wodą. Wyposażony był trzy [[Wyrzutnia torpedowa|wyrzutnie torpedowe]] [[Kaliber broni|kalibru]] 533 mm na [[Dziób jednostki pływającej|dziobie]], zaś napęd na powierzchni zapewniany był przez dwa sześciocylindrowe [[Silnik o zapłonie samoczynnym|silniki Diesla]] o łącznej mocy 700 [[Koń mechaniczny|KM]]. Załogę okrętu stanowiło 25 osób.
U-1 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o [[Wyporność|wyporności]] nawodnej 254 ton oraz 303 ton w zanurzeniu, rozwijającym prędkość 13 [[Węzeł (jednostka prędkości)|węzłów]] na powierzchni oraz 6,9 węzła pod wodą. Wyposażony był w trzy [[Wyrzutnia torpedowa|wyrzutnie torpedowe]] [[Kaliber broni|kalibru]] 533 mm na [[Dziób jednostki pływającej|dziobie]], a napęd na powierzchni zapewniany był przez dwa sześciocylindrowe [[Silnik o zapłonie samoczynnym|silniki Diesla]] o łącznej mocy 700 [[Koń mechaniczny|KM]]. Załogę okrętu stanowiło 25 osób.


== Budowa i konstrukcja ==
== Budowa i konstrukcja ==
{{main|Okręty podwodne typu IIA}}
{{Osobny artykuł|Okręty podwodne typu IIA}}
U-1 był pierwszą jednostką typu ''IIA'' wybudowaną w Deutsche Werke dla Niemiec, po wcześniejszym zwodowaniu w [[Turku]] „[[Vesikko]]” (projekt CV707) – okrętu prototypowego dla [[Finlandia|Finlandii]]<ref name=Rpssler-Prep>Eberhard Rőssler: ''The U-Boat'', s. 97-100.</ref>. Jednostka zaprojektowana została pod oznaczeniem MVBIIA z naruszeniem postanowień [[Traktat wersalski|traktatu wersalskiego]] z 1919 roku – zakazującego Niemcom projektowania i budowy okrętów podwodnych – w tajnym niemieckim biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw (IvS) w [[Haga|Hadze]]<ref name=Rpssler-Prep/>. Kontrakt na budowę okrętu podpisano w styczniu 1934 roku, w tym samym też miesiącu – okrężną drogą przez IvS w Hadze – do Kilonii dotarły z [[Zagłębie Ruhry|Zagłębia Ruhry]] blachy walcowane do budowy [[Kadłub statku wodnego|kadłuba]]<ref name=Rpssler-Prep/>{{#tag:ref|Przeznaczenie tej [[stal]]i utrzymywane było w ścisłej tajemnicy, co spowodowało znaczne problemy celne na granicach<ref name=Rpssler-Prep/>.|group=uwaga}}. Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w [[Kilonia|Kilonii]], gdzie zwodowano go 15 czerwca 1935 roku<ref name=u1>{{cytuj stronę| url = http://www.uboat.net/boats/u1.htm| tytuł = U-1| data dostępu = 28 września 2019| opublikowany=uboat.net|język =}}</ref>.
U-1 był pierwszą jednostką typu ''IIA'' wybudowaną w Deutsche Werke dla Niemiec, po wcześniejszym zwodowaniu w [[Turku]] „[[Vesikko]]” (projekt CV707) – okrętu prototypowego dla [[Finlandia|Finlandii]]<ref name=Rpssler-Prep>Eberhard Rőssler: ''The U-Boat'', s. 97-100.</ref>. Jednostka zaprojektowana została pod oznaczeniem MVBIIA z naruszeniem postanowień [[Traktat wersalski|traktatu wersalskiego]] z 1919 roku – zakazującego Niemcom projektowania i budowy okrętów podwodnych – w tajnym niemieckim biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw (IvS) w [[Haga|Hadze]]<ref name=Rpssler-Prep/>. Kontrakt na budowę okrętu podpisano w styczniu 1934 roku, w tym samym też miesiącu – okrężną drogą przez IvS w Hadze – do Kilonii dotarły z [[Zagłębie Ruhry|Zagłębia Ruhry]] blachy walcowane do budowy [[Kadłub statku wodnego|kadłuba]]<ref name=Rpssler-Prep/>{{#tag:ref|Przeznaczenie tej [[stal]]i utrzymywane było w ścisłej tajemnicy, co spowodowało znaczne problemy celne na granicach<ref name=Rpssler-Prep/>.|group=uwaga}}. Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w [[Kilonia|Kilonii]], gdzie zwodowano go 15 czerwca 1935 roku<ref name=u1>{{cytuj stronę| url = http://www.uboat.net/boats/u1.htm| tytuł = U-1| data dostępu = 2019-09-28| opublikowany=uboat.net|język =}}</ref>.
[[Plik:U-9 IWM HU 1012.jpg|left|300px|thumb|Przecinacz sieci torpedowych na dziobie i służące do ich przenoszenia ponad okrętem kable wzdłuż kadłuba jednostki - jedne z wielu pozostałości konstrukcyjnych po U-Bootach z czasów I wojny światowej, widoczne na pokładzie podobnej do U-1 jednostki typu ''IIB'' – [[U-9 (1935)|U-9]].]]
[[Plik:U-9 IWM HU 1012.jpg|left|300px|thumb|Przecinacz sieci torpedowych na dziobie i służące do ich przenoszenia ponad okrętem kable wzdłuż kadłuba jednostki – jedne z wielu pozostałości konstrukcyjnych po U-Bootach z czasów I wojny światowej, widoczne na pokładzie podobnej do U-1 jednostki typu ''IIB'' – [[U-9 (1935)|U-9]].]]
U-1 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o [[Połączenie spawane|konstrukcji spawanej]] i wyporności traktatowej 250 ton<ref name=Blair-Traktat>Clay Blair: ''Hitler’s U-Boat War'', T. 1, s. 42</ref>{{#tag:ref|Dla celów zgodności z traktatem niemiecko-brytyjskim z 1935 roku.|group=uwaga}}, jednak jego rzeczywista wyporność bojowa na powierzchni wynosiła 254 tony<ref name=EncKonstrCompare>E. Möller, W. Brack: 'The Encyclopedia of U-Boats, s. 124.</ref>. Pod wodą okręt wypierał 303 tony, przy [[Długość całkowita (statek)|długości całkowitej]] 40,9 metra oraz [[Szerokość całkowita|szerokości]] 4,08 metra<ref name=EncKonstrCompare/><ref name=Rossler-Spec>Eberhard Rőssler: ''The U-Boat'', s. 334.</ref>. W pozycji nawodnej kadłub miał [[zanurzenie]] 3,83 metra<ref name=EncKonstrCompare/>. Zespół energetyczny okrętu tworzyły dwa [[Cylinder (mechanika)|6-cylindrowe]] [[Silnik czterosuwowy|czterosuwowe]] [[Silnik o zapłonie samoczynnym|silniki Diesla]] [[Caterpillar Energy Solutions|Motorenwerke Mannheim]] [[MWM RS127S]] o łącznej mocy 700&nbsp;[[Koń mechaniczny|KM]] (2&nbsp;x&nbsp;350&nbsp;KM) przy 1000 [[RPM (jednostka miary)|obrotach na minutę]]<ref name=EncMWM>E. Möller, W. Brack: ''The Encyclopedia of U-Boats'', s. 159.</ref> oraz dwa [[Silnik elektryczny|silniki elektryczne]] [[Siemens|SSW]] [[SSW PG W322/26|PG W322/26]] o mocy 300&nbsp;[[Wat|kW]] (2&nbsp;x&nbsp;180&nbsp;KM)<ref name=EncIIAspec>E. Möller, W. Brack: ''The Encyclopedia of U-Boats'', s. 65.</ref>. Zastosowana forma kadłuba oraz układ napędowy na powierzchni, umożliwiał jednostce osiąganie prędkości maksymalnej wynoszącej 13 [[Węzeł (jednostka prędkości)|węzłów]], elektryczny zespół energetyczny zaś, umożliwiał U-1 rejs podwodny z prędkością nieprzekraczającą 6,9 węzła<ref name=EncKonstrCompare/>. Wysokoobrotowe silniki spalinowe MWM napędzały [[Okrętowy wał napędowy|wały napędowe]] za pomocą przekładni i zostały wybrane dla tych okrętów z uwagi na ich niewielkie rozmiary, konieczne do umieszczenia w stosunkowo niewielkim kadłubie<ref name=EncMWM/>. [[Zbiornik paliwa|Zbiorniki paliwa]] mieściły łącznie 11,61 ton [[Olej napędowy|oleju napędowego]], co umożliwiało jednostce rejs o długości 1600 [[Mila morska|mil morskich]] z prędkością 8 węzłów. Zasięg podwodny okrętu wynosił 35 mile przy prędkości 4 węzłów<ref name=EncKonstrCompare/>. Podobnie jak w przypadku innych jednostek typu ''II'', [[zanurzenie testowe]] okrętu wynosiło 100 metrów<ref name=Gabler-Spec>Ulrich Gabler: ''Submarine design'', s. 162.</ref>, zanurzenie maksymalne 150 metrów<ref>J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 70.</ref><ref name=Blair-Traktat/>, zaś czas całkowitego zanurzenia 25 sekund<ref name=EncKonstrCompare/>.
U-1 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o [[Połączenie spawane|konstrukcji spawanej]] i wyporności traktatowej 250 ton<ref name=Blair-Traktat>Clay Blair: ''Hitler’s U-Boat War'', T. 1, s. 42</ref>{{#tag:ref|Dla celów zgodności z traktatem niemiecko-brytyjskim z 1935 roku.|group=uwaga}}, jednak jego rzeczywista wyporność bojowa na powierzchni wynosiła 254 tony<ref name=EncKonstrCompare>E. Möller, W. Brack: 'The Encyclopedia of U-Boats, s. 124.</ref>. Pod wodą okręt wypierał 303 tony, przy [[Długość całkowita (statek)|długości całkowitej]] 40,9 metra oraz [[Szerokość całkowita|szerokości]] 4,08 metra<ref name=EncKonstrCompare/><ref name=Rossler-Spec>Eberhard Rőssler: ''The U-Boat'', s. 334.</ref>. W pozycji nawodnej kadłub miał [[zanurzenie]] 3,83 metra<ref name=EncKonstrCompare/>. Zespół energetyczny okrętu tworzyły dwa [[Cylinder (mechanika)|6-cylindrowe]] [[Silnik czterosuwowy|czterosuwowe]] [[Silnik o zapłonie samoczynnym|silniki Diesla]] [[Caterpillar Energy Solutions|Motorenwerke Mannheim]] [[MWM RS127S]] o łącznej mocy 700&nbsp;[[Koń mechaniczny|KM]] (2&nbsp;x&nbsp;350&nbsp;KM) przy 1000 [[RPM (jednostka miary)|obrotach na minutę]]<ref name=EncMWM>E. Möller, W. Brack: ''The Encyclopedia of U-Boats'', s. 159.</ref> oraz dwa [[Silnik elektryczny|silniki elektryczne]] [[Siemens|SSW]] [[SSW PG W322/26|PG W322/26]] o mocy 300&nbsp;[[Wat|kW]] (2&nbsp;x&nbsp;180&nbsp;KM)<ref name=EncIIAspec>E. Möller, W. Brack: ''The Encyclopedia of U-Boats'', s. 65.</ref>. Zastosowana forma kadłuba oraz układ napędowy na powierzchni, umożliwiał jednostce osiąganie prędkości maksymalnej wynoszącej 13 [[Węzeł (jednostka prędkości)|węzłów]], elektryczny zespół energetyczny zaś, umożliwiał U-1 rejs podwodny z prędkością nieprzekraczającą 6,9 węzła<ref name=EncKonstrCompare/>. [[Zbiornik paliwa|Zbiorniki paliwa]] mieściły łącznie 11,61 ton [[Olej napędowy|oleju napędowego]], co umożliwiało jednostce rejs o długości 1600 [[Mila morska|mil morskich]] z prędkością 8 węzłów. Zasięg podwodny okrętu wynosił 35 mile przy prędkości 4 węzłów<ref name=EncKonstrCompare/>. Podobnie jak w przypadku innych jednostek typu ''II'', [[zanurzenie testowe]] okrętu wynosiło 100 metrów<ref name=Gabler-Spec>Ulrich Gabler: ''Submarine design'', s. 162.</ref>, zanurzenie maksymalne 150 metrów<ref>J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 70.</ref><ref name=Blair-Traktat/>, zaś czas całkowitego zanurzenia 25 sekund<ref name=EncKonstrCompare/>.


Podstawowe [[Broń|uzbrojenie]] okrętu stanowiły torpedy typu [[Torpeda G7a|G7a]], umieszczone w trzech [[Wyrzutnia torpedowa|wyrzutniach torpedowych]] kalibru 533&nbsp;mm na dziobie oraz dwie torpedy w zapasie<ref name=EncKonstrCompare/>. Opcjonalnie możliwe było jednak zabranie przez okręt sześciu torped, przez umieszczenie dodatkowego pocisku w korytarzu miedzy przedziałem torpedowym a centrum bojowym okrętu<ref name=Century-torp>J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 75.</ref><ref name=Rossler-Spec/>. Możliwość ta nie była jednak często wykorzystywana, gdyż dodatkowy ciężar w tym miejscu zaburzał [[Przegłębienie|trym okrętu]] i powodował jeszcze trudniejsze warunki życia dla 25 członków załogi<ref name=Century-torp/>. Zamiennie z torpedami, U-1 mógł przenosić do 18 [[Mina morska|min]]<ref name=EncIIAspec/>. Uzbrojenie to uzupełnione było pojedynczym [[Działko przeciwlotnicze|działkiem]] kalibru 20&nbsp;mm<ref name=EncIIAspec/>.
Podstawowe [[Broń|uzbrojenie]] okrętu stanowiły [[Torpeda|torpedy]] typu [[Torpeda G7a|G7a]], umieszczone w trzech [[Wyrzutnia torpedowa|wyrzutniach torpedowych]] kalibru 533&nbsp;mm na dziobie oraz dwie torpedy w zapasie<ref name=EncKonstrCompare/>. Opcjonalnie możliwe było jednak zabranie przez okręt sześciu torped, przez umieszczenie dodatkowego pocisku w korytarzu między przedziałem torpedowym a centrum bojowym okrętu<ref name=Century-torp>J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 75.</ref><ref name=Rossler-Spec/>. Możliwość ta nie była jednak często wykorzystywana, gdyż dodatkowy ciężar w tym miejscu zaburzał [[Przegłębienie|trym okrętu]] i powodował jeszcze trudniejsze warunki życia dla 25 członków załogi<ref name=Century-torp/>. Zamiennie z torpedami, U-1 mógł przenosić do 18 [[Mina morska|min]]<ref name=EncIIAspec/>. Uzbrojenie to uzupełnione było pojedynczym [[Działko przeciwlotnicze|działkiem]] kalibru 20&nbsp;mm<ref name=EncIIAspec/>.

W konstrukcji jednostek tego typu wyraźnie widoczne były cechy i elementy typowe dla okrętów podwodnych z czasów [[I wojna światowa|I wojny światowej]], jak przecinacz sieci przeciwtorpedowych na dziobie, czy wsparte na [[Kiosk okrętu podwodnego|kiosku]] przewody łączące dziób z [[Rufa|rufą]] – służące do unoszenia sieci ponad płynącym w zanurzeniu okrętem, które na powierzchni służyły również jako anteny radiowe<ref>J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 71.</ref>.


== Służba ==
== Służba ==
Okręt wszedł do służby w Kriegsmarine 29 czerwca 1935 roku. Pierwsze dowództwo jednostki objął ''[[Kapitan marynarki|kapitänleutnant]]'' [[Klaus Ewerth]], który tym samym został pierwszym dowódcą okrętu podwodnego należącego do Kriegsmarine<ref name=Cmdrs/>. Od tego roku, wraz z podzielonymi na cztery grupy kolejnymi ukończonymi okrętami typów ''IIA'' i ''[[Okręty podwodne typu IIB|IIB]]'' (U-1 do U-24), prowadził z Kilonii działalność szkoleniowo treningową<ref>Clay Blair: ''Hitler’s U-Boat War'', T. 1, s. 40.</ref>, aby w 1937 roku wraz z pozostałymi jednostkami typu ''IIA'' (U-2 do U-6) utworzyć Flotyllę Szkoły U-Bootów i Grupę Treningową Szkoły U-Bootów<ref name=Cmdrs-Preface>R. Busch, H-J. Roll: ''German U-Boat Commanders'', s. 9.</ref>.
Okręt wszedł do służby w Kriegsmarine 29 czerwca 1935 roku. Pierwsze dowództwo jednostki objął ''[[Kapitan marynarki|kapitänleutnant]]'' [[Klaus Ewerth]], który tym samym został pierwszym dowódcą okrętu podwodnego należącego do Kriegsmarine<ref name=Cmdrs/>. Od tego roku, wraz z podzielonymi na cztery grupy kolejnymi ukończonymi okrętami typów ''IIA'' i ''[[Okręty podwodne typu IIB|IIB]]'' (U-1 do U-24), prowadził z Kilonii działalność szkoleniowo treningową<ref>Clay Blair: ''Hitler’s U-Boat War'', T. 1, s. 40.</ref>, aby w 1937 roku wraz z pozostałymi jednostkami typu ''IIA'' (U-2 do U-6) utworzyć Flotyllę Szkoły U-Bootów i Grupę Treningową Szkoły U-Bootów<ref name=Cmdrs-Preface>R. Busch, H-J. Roll: ''German U-Boat Commanders'', s. 9.</ref>.


Gdy 7 marca 1936 roku wojska niemieckie zajmowały [[zagłębie Ruhry]], wraz z pozostałymi pięcioma okrętami swojego typu oraz 12 jednostkami wchodzącymi w skład [[1. Flotylla U-Bootów Weddingen|1. Flotylli U-Bootów „Weddingen”]], U-1 został wysłany na patrol bojowy, na wypadek ewentualnej wojny morskiej z [[II Rzeczpospolita|Polską]], [[III Republika Francuska|Francją]] lub [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związkiem Radzieckim]], na [[Morze Północne|Morzu Północnym]] i [[Morze Bałtyckie|Morzu Bałtyckim]]<ref name=Blair-Rozmieszczenie>Clay Blair: ''Hitler’s U-Boat War'', T. 1, s. 44-45.</ref>. Podobne wysłanie U-1 wraz z innymi jednostkami podwodnymi na patrol bojowy miało miejsce podczas [[anschluss|anschlussu Austrii]], nieudanej próby zajęcia przez Niemcy [[Sudety|Sudetów]] w maju oraz po [[Układ monachijski|układzie monachijskim]] we wrześniu 1938 roku<ref name=Blair-Rozmieszczenie/>.
Gdy 7 marca 1936 roku wojska niemieckie zajmowały [[zagłębie Ruhry]], wraz z pozostałymi pięcioma okrętami swojego typu oraz 12 jednostkami wchodzącymi w skład [[1. Flotylla U-Bootów Weddingen|1. Flotylli U-Bootów „Weddingen”]] U-1 został wysłany na patrol bojowy, na wypadek ewentualnej wojny morskiej z [[II Rzeczpospolita|Polską]], [[III Republika Francuska|Francją]] lub [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związkiem Radzieckim]], na [[Morze Północne|Morzu Północnym]] i [[Morze Bałtyckie|Morzu Bałtyckim]]<ref name=Blair-Rozmieszczenie>Clay Blair: ''Hitler’s U-Boat War'', T. 1, s. 44-45.</ref>. Podobne wysłanie U-1 wraz z innymi jednostkami podwodnymi na patrol bojowy miało miejsce podczas [[anschluss|anschlussu Austrii]], nieudanej próby zajęcia przez Niemcy [[Sudety|Sudetów]] w maju oraz po [[Układ monachijski|układzie monachijskim]] we wrześniu 1938 roku<ref name=Blair-Rozmieszczenie/>.
{| class="wikitable" style="text-align:right; border:double; float:right; margin-left:15px;"
{| class="wikitable" style="text-align:right; border:double; float:center; margin-left:15px;"
|+<small>Dowódcy U-1 w trakcie służby okrętu<ref name=Cmdrs>R. Busch, H-J. Roll: ''German U-Boat Commanders'', s. 283.</ref></small>
|+<small>Dowódcy U-1 w trakcie służby okrętu<ref name=Cmdrs>R. Busch, H-J. Roll: ''German U-Boat Commanders'', s. 283.</ref></small>
|-
|-
Linia 78: Linia 75:
| style="text-align:left;"|KrvKpt. [[Jürgen Deecke]] || 29 października 1938 || kwiecień 1940
| style="text-align:left;"|KrvKpt. [[Jürgen Deecke]] || 29 października 1938 || kwiecień 1940
|}
|}
Mimo niedostatecznej liczby okrętów podwodnych w momencie wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], dowodzący w tym czasie flotą podwodną w randze ''kommodore’a'' [[Karl Dönitz]], nie skierował U-1 wraz z innymi jednostkami typów II do operacji przeciw [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] i Francji. Na swój pierwszy wojenny patrol bojowy U-1 wypłynął z Kilonii dopiero 15 marca 1940 roku, celem wsparcia – wraz z innymi jednostkami swojego typu – niemieckiej [[Kampania norweska|inwazji na Norwegię]]<ref name="patrols">{{Cytuj stronę | url = https://uboat.net/boats/patrols/u1.html | tytuł = Patrols by U-1 | opublikowany = uboat.net | data dostępu = 2019-09-30}}</ref><ref name=Blair-Norway>Clay Blair: ''Hitler’s U-Boat War'', T. 1, s. 156-157.</ref>. Patrolował wówczas wody na południowy zachód od Norwegii, jednak nie odniósłszy żadnych sukcesów już 29 marca powrócił do Niemiec, zawijając do [[Wilhelmshaven]]<ref name="patrols"/>. Już 4 kwietnia 1940 roku – ponownie pod dowództwem dwudziestosiedmioletniego [[Jürgen Deecke|Jürgena Deecke]] – wypłynął na swój drugi patrol bojowy, z którego jednak nigdy nie powrócił<ref name="patrols"/><ref name=Blair-Norway/>. Za datę zatopienia jednostki, uznaje się 6 kwietnia, kiedy U-1 raportował swoją pozycję<ref name=Kemp>Paul Kemp: ''U-Boats Destroyed'', s. 65</ref>. Jego zatopienie zostało początkowo przyznane przez Brytyjczyków, należącemu do [[Royal Navy]] [[HMS Porpoise (1932)|HMS „Porpoise”]] który zaatakował torpedą niezidentyfikowany okręt<ref name=Kemp/>, po przeprowadzeniu jednak dalszych analiz, brytyjska [[Admiralicja brytyjska|Admiralicja]] uznała, że pierwszy okręt podwodny III Rzeszy wpadł na minę<ref name=Blair-Norway/>, na polu minowym nr 7 postawionym przez brytyjskie niszczyciele [[HMS Express (1934)|HMS „Express”]], „[[HMS Esk (1934)|Esk]]”, „[[HMS Icarus (1936)|Icarus]]” i „[[HMS Impulsive|Impulsive]]” na północ od [[Terschelling]]<ref name=u1/>. Przeprowadzone po odnalezieniu wraku w 2007 roku oględziny jednostki, wykazały całkowicie urwaną rufę okrętu, co mogłoby potwierdzać zniszczenie U-1 przez eksplozję miny<ref>{{Cytuj stronę | url = http://wrakkenmuseum.nl/u-1 | tytuł = Het wrak van de U-1 | opublikowany = wrakkenmuseum.nl | język = nl | data dostępu = 2019-09-30}}</ref>.
Mimo niedostatecznej liczby okrętów podwodnych w momencie wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], dowodzący w tym czasie flotą podwodną w randze ''kommodore’a'' [[Karl Dönitz]], nie skierował U-1 wraz z innymi jednostkami typów II do operacji przeciw [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] i Francji. Na swój pierwszy wojenny patrol bojowy U-1 wypłynął z Kilonii dopiero 15 marca 1940 roku, celem wsparcia – wraz z innymi jednostkami swojego typu – niemieckiej [[Kampania norweska|inwazji na Norwegię]]<ref name="patrols">{{Cytuj stronę | url = https://uboat.net/boats/patrols/u1.html | tytuł = Patrols by U-1 | opublikowany = uboat.net | data dostępu = 2019-09-30}}</ref><ref name=Blair-Norway>Clay Blair: ''Hitler’s U-Boat War'', T. 1, s. 156-157.</ref>. Patrolował wówczas wody na południowy zachód od Norwegii, jednak nie odniósłszy żadnych sukcesów już 29 marca powrócił do Niemiec, zawijając do [[Wilhelmshaven]]<ref name="patrols"/>. Już 4 kwietnia 1940 roku – ponownie pod dowództwem dwudziestoośmioletniego [[Jürgen Deecke|Jürgena Deecke]] – wypłynął na swój drugi patrol bojowy, z którego jednak nigdy nie powrócił<ref name="patrols"/><ref name=Blair-Norway/>. Za datę zatopienia jednostki, uznaje się 6 kwietnia, kiedy U-1 raportował swoją pozycję<ref name=Kemp>Paul Kemp: ''U-Boats Destroyed'', s. 65</ref>. Jego zatopienie zostało początkowo przyznane przez Brytyjczyków należącemu do [[Royal Navy]] [[HMS Porpoise (1932)|HMS „Porpoise”]], który zaatakował torpedą niezidentyfikowany okręt<ref name=Kemp/>{{#tag:ref|W rzeczywistości zaatakowanym przez HMS „Porpoise” okrętem, była bliźniacza jednostka U-1: [[U-3 (1935)|U-3]]<ref>Kenneth Wynn: ''U-Boat Operations'', s. 4</ref><ref>Grzegorz Bukała: ''Historia operacyjna'', s. 36</ref>.|group=uwaga}}. Po przeprowadzeniu jednak dalszych analiz brytyjska [[Admiralicja brytyjska|Admiralicja]] uznała, że pierwszy okręt podwodny III Rzeszy wpadł na minę<ref name=Blair-Norway/> na polu minowym nr 7, postawionym przez brytyjskie niszczyciele {{link-interwiki|HMS Express (1934)|tekst=HMS „Express”|Q=Q615525}}, „[[HMS Esk (1934)|Esk]]”, {{link-interwiki|HMS Icarus (1936)|tekst=„Icarus”|Q=Q627876}} i „[[HMS Impulsive|Impulsive]]” na północ od [[Terschelling]]<ref name=u1/>. Przeprowadzone po odnalezieniu w 2007 roku wraku na pozycji 54-15.159N 05-10.07E oględziny jednostki, wykazały całkowicie urwaną rufę okrętu, co mogłoby potwierdzać zniszczenie U-1 przez eksplozję miny<ref>{{Cytuj stronę | url = http://wrakkenmuseum.nl/u-1 | tytuł = Het wrak van de U-1 | opublikowany = wrakkenmuseum.nl | język = nl | data dostępu = 2019-09-30}}</ref>.


== Uwagi ==
== Uwagi ==
Linia 88: Linia 85:
== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę|nazwisko = Blair|imię = Clay|tytuł = Hitler’s U-Boat War|wydawca = Random House|miejsce = Nowy Jork|data = 1996|isbn = 0-394-58839-8|tom = 1|tytuł tomu = The Hunters, 1939-1942}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko = Blair|imię = Clay|tytuł = Hitler’s U-Boat War|wydawca = Random House|miejsce = Nowy Jork|data = 1996|isbn = 0-394-58839-8|tom = 1|tytuł tomu = The Hunters, 1939-1942}}
* {{Cytuj pismo | nazwisko = Bukała | imię = Grzegorz | tytuł = Historia operacyjna niemieckich okrętów podwodnych w II w.ś Typ II A | czasopismo = Okręty Wojenne | wydawca = Wydawnictwo „Okręty Wojenne” | wydanie = Nr 53 | wolumin = Vol. XII | issn = 1231-014X | data = marzec 2002}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Busch|imię=Rainer|tytuł=German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary|wydawca=Naval Institute Press|miejsce=Annapolis|strony=32|data=1 kwietnia 1999|isbn=1557501866|nazwisko2=Roll|imię2=Hans-Joachim}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Busch|imię=Rainer|tytuł=German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary|wydawca=Naval Institute Press|miejsce=Annapolis|strony=32|data=1 kwietnia 1999|isbn=1557501866|nazwisko2=Roll|imię2=Hans-Joachim}}
* {{cytuj książkę|nazwisko=Fontenoy|imię=Paul E.|tytuł=Submarines: An Illustrated History of Their Impact|seria =Weapons and Warfare|wydawca=ABC-CLIO|miejsce =|rok=marzec 2007|strony =|isbn=1-8510-9563-2}}
* {{cytuj książkę|nazwisko=Fontenoy|imię=Paul E.|tytuł=Submarines: An Illustrated History of Their Impact|seria =Weapons and Warfare|wydawca=ABC-CLIO|miejsce =|rok=marzec 2007|strony =|isbn=1-8510-9563-2}}
Linia 95: Linia 93:
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Showell|imię=Jak Mallmann|tytuł=The U-Boat Century|wydawca=Naval Institute Press|miejsce=Annapolis|data=2006|isbn=1-59114-892-8}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Showell|imię=Jak Mallmann|tytuł=The U-Boat Century|wydawca=Naval Institute Press|miejsce=Annapolis|data=2006|isbn=1-59114-892-8}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Wynn|imię=Kenneth|tytuł=U-Boat Operations of the Second World War|wydawca=Naval Institute Press|miejsce=[[Annapolis]]|data=March 1998|isbn=1557508607|tom=Volume 1|tytuł tomu=Career Histories, U1-U510}}
* {{Cytuj książkę|nazwisko=Wynn|imię=Kenneth|tytuł=U-Boat Operations of the Second World War|wydawca=Naval Institute Press|miejsce=[[Annapolis]]|data=March 1998|isbn=1557508607|tom=Volume 1|tytuł tomu=Career Histories, U1-U510}}
* {{cytuj stronę| url = http://www.uboat.net/boats/u1.htm| tytuł = U-1| data dostępu = 28 września 2019| opublikowany=uboat.net|język = en}}
* {{cytuj stronę| url = http://www.uboat.net/boats/u1.htm| tytuł = U-1| data dostępu = 2019-09-28| opublikowany=uboat.net|język = en}}


{{Okręty podwodne typu IIA}}
{{Okręty podwodne typu IIA}}

{{Kontrola autorytatywna}}


{{SORTUJ:U-0001}}
{{SORTUJ:U-0001}}
[[Kategoria:Hasła rozbudowane w ramach Miesiąca Wyróżnionego Artykułu 2019]]
[[Kategoria:Niemieckie okręty podwodne typu II zatopione podczas II wojny światowej]]
[[Kategoria:Niemieckie okręty podwodne typu II zatopione podczas II wojny światowej]]
[[Kategoria:Niemieckie okręty podwodne zatopione przez miny]]
[[Kategoria:Okręty podwodne typu IIA]]
[[Kategoria:Okręty podwodne typu IIA]]
[[Kategoria:Statki i okręty zatopione na Morzu Północnym]]
[[Kategoria:Statki i okręty zatopione na Morzu Północnym]]
[[Kategoria:Statki i okręty zatopione przez miny]]
[[Kategoria:Okręty szkolne]]
[[Kategoria:Okręty zbudowane w Deutsche Werke]]

Aktualna wersja na dzień 09:21, 30 paź 2024

Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego U-1 z 1935 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.
U-1
Ilustracja
Klasa

okręt podwodny

Typ

IIA

Projekt

IvS: MVBIIA

Historia
Stocznia

Deutsche Werke, Kilonia

Położenie stępki

11 lutego 1935

Wodowanie

15 czerwca 1935

 Kriegsmarine
Wejście do służby

29 czerwca 1935

Zatopiony

6 kwietnia 1940

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


254 tony
303 tony

Długość

40,9 metra

Szerokość

4,08 metra

Zanurzenie

3,83 metra

Zanurzenie testowe

100 metrów

Zanurzenie maksymalne

150 metrów

Rodzaj kadłuba

jednokadłubowy

Napęd
2 silniki Diesla (pow.)
2 silniki elektryczne (zan.)
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


13 węzłów
6,9 węzła

Uzbrojenie
5 torped G7a, 1 działko kalibru 20 mm
Wyrzutnie torpedowe

3 x 533 mm (dziób)

Załoga

25 oficerów i marynarzy

U-1 – niemiecki okręt podwodny typu IIA z okresu II wojny światowej, pierwszy okręt podwodny III Rzeszy.

Należał do typu okrętów zaprojektowanych z pogwałceniem traktatu wersalskiego w tajnym niemieckim biurze projektowym IvS w Holandii. Stępkę pod budowę jednostki położono 11 lutego 1935 roku w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, gdzie został zwodowany 15 czerwca 1935 roku. Przyjęty do służby w Kriegsmarine 29 czerwca 1935 roku – zaledwie 11 dni po zawarciu niemiecko-brytyjskiego traktatu morskiego, zezwalającego Niemcom na budowę ograniczonej liczby okrętów podwodnych. Do wiosny 1940 roku U-1 pełnił rolę szkoleniową, po rozpoczęciu zaś niemieckiej inwazji na Norwegię skierowany został do wsparcia sił inwazyjnych. Przeprowadził dwa patrole wojenne, podczas których nie odniósł żadnych sukcesów. Na początku kwietnia 1940 roku zatonął na minie na Morzu Północnym podczas drugiego z nich.

U-1 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o wyporności nawodnej 254 ton oraz 303 ton w zanurzeniu, rozwijającym prędkość 13 węzłów na powierzchni oraz 6,9 węzła pod wodą. Wyposażony był w trzy wyrzutnie torpedowe kalibru 533 mm na dziobie, a napęd na powierzchni zapewniany był przez dwa sześciocylindrowe silniki Diesla o łącznej mocy 700 KM. Załogę okrętu stanowiło 25 osób.

Budowa i konstrukcja

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Okręty podwodne typu IIA.

U-1 był pierwszą jednostką typu IIA wybudowaną w Deutsche Werke dla Niemiec, po wcześniejszym zwodowaniu w Turku „Vesikko” (projekt CV707) – okrętu prototypowego dla Finlandii[1]. Jednostka zaprojektowana została pod oznaczeniem MVBIIA z naruszeniem postanowień traktatu wersalskiego z 1919 roku – zakazującego Niemcom projektowania i budowy okrętów podwodnych – w tajnym niemieckim biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw (IvS) w Hadze[1]. Kontrakt na budowę okrętu podpisano w styczniu 1934 roku, w tym samym też miesiącu – okrężną drogą przez IvS w Hadze – do Kilonii dotarły z Zagłębia Ruhry blachy walcowane do budowy kadłuba[1][a]. Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w Kilonii, gdzie zwodowano go 15 czerwca 1935 roku[2].

Przecinacz sieci torpedowych na dziobie i służące do ich przenoszenia ponad okrętem kable wzdłuż kadłuba jednostki – jedne z wielu pozostałości konstrukcyjnych po U-Bootach z czasów I wojny światowej, widoczne na pokładzie podobnej do U-1 jednostki typu IIB – U-9.

U-1 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o konstrukcji spawanej i wyporności traktatowej 250 ton[3][b], jednak jego rzeczywista wyporność bojowa na powierzchni wynosiła 254 tony[4]. Pod wodą okręt wypierał 303 tony, przy długości całkowitej 40,9 metra oraz szerokości 4,08 metra[4][5]. W pozycji nawodnej kadłub miał zanurzenie 3,83 metra[4]. Zespół energetyczny okrętu tworzyły dwa 6-cylindrowe czterosuwowe silniki Diesla Motorenwerke Mannheim MWM RS127S o łącznej mocy 700 KM (2 x 350 KM) przy 1000 obrotach na minutę[6] oraz dwa silniki elektryczne SSW PG W322/26 o mocy 300 kW (2 x 180 KM)[7]. Zastosowana forma kadłuba oraz układ napędowy na powierzchni, umożliwiał jednostce osiąganie prędkości maksymalnej wynoszącej 13 węzłów, elektryczny zespół energetyczny zaś, umożliwiał U-1 rejs podwodny z prędkością nieprzekraczającą 6,9 węzła[4]. Zbiorniki paliwa mieściły łącznie 11,61 ton oleju napędowego, co umożliwiało jednostce rejs o długości 1600 mil morskich z prędkością 8 węzłów. Zasięg podwodny okrętu wynosił 35 mile przy prędkości 4 węzłów[4]. Podobnie jak w przypadku innych jednostek typu II, zanurzenie testowe okrętu wynosiło 100 metrów[8], zanurzenie maksymalne 150 metrów[9][3], zaś czas całkowitego zanurzenia 25 sekund[4].

Podstawowe uzbrojenie okrętu stanowiły torpedy typu G7a, umieszczone w trzech wyrzutniach torpedowych kalibru 533 mm na dziobie oraz dwie torpedy w zapasie[4]. Opcjonalnie możliwe było jednak zabranie przez okręt sześciu torped, przez umieszczenie dodatkowego pocisku w korytarzu między przedziałem torpedowym a centrum bojowym okrętu[10][5]. Możliwość ta nie była jednak często wykorzystywana, gdyż dodatkowy ciężar w tym miejscu zaburzał trym okrętu i powodował jeszcze trudniejsze warunki życia dla 25 członków załogi[10]. Zamiennie z torpedami, U-1 mógł przenosić do 18 min[7]. Uzbrojenie to uzupełnione było pojedynczym działkiem kalibru 20 mm[7].

Służba

[edytuj | edytuj kod]

Okręt wszedł do służby w Kriegsmarine 29 czerwca 1935 roku. Pierwsze dowództwo jednostki objął kapitänleutnant Klaus Ewerth, który tym samym został pierwszym dowódcą okrętu podwodnego należącego do Kriegsmarine[11]. Od tego roku, wraz z podzielonymi na cztery grupy kolejnymi ukończonymi okrętami typów IIA i IIB (U-1 do U-24), prowadził z Kilonii działalność szkoleniowo treningową[12], aby w 1937 roku wraz z pozostałymi jednostkami typu IIA (U-2 do U-6) utworzyć Flotyllę Szkoły U-Bootów i Grupę Treningową Szkoły U-Bootów[13].

Gdy 7 marca 1936 roku wojska niemieckie zajmowały zagłębie Ruhry, wraz z pozostałymi pięcioma okrętami swojego typu oraz 12 jednostkami wchodzącymi w skład 1. Flotylli U-Bootów „Weddingen” U-1 został wysłany na patrol bojowy, na wypadek ewentualnej wojny morskiej z Polską, Francją lub Związkiem Radzieckim, na Morzu Północnym i Morzu Bałtyckim[14]. Podobne wysłanie U-1 wraz z innymi jednostkami podwodnymi na patrol bojowy miało miejsce podczas anschlussu Austrii, nieudanej próby zajęcia przez Niemcy Sudetów w maju oraz po układzie monachijskim we wrześniu 1938 roku[14].

Dowódcy U-1 w trakcie służby okrętu[11]
Dowódcy okrętu
Kptlt. Klaus Ewerth 29 czerwca 1935 30 września 1936
Kptlt. Alexander Gelhaar 1 października 1936 2 lutego 1938
(nieznany) 3 lutego 1938 28 października 1938
KrvKpt. Jürgen Deecke 29 października 1938 kwiecień 1940

Mimo niedostatecznej liczby okrętów podwodnych w momencie wybuchu II wojny światowej, dowodzący w tym czasie flotą podwodną w randze kommodore’a Karl Dönitz, nie skierował U-1 wraz z innymi jednostkami typów II do operacji przeciw Wielkiej Brytanii i Francji. Na swój pierwszy wojenny patrol bojowy U-1 wypłynął z Kilonii dopiero 15 marca 1940 roku, celem wsparcia – wraz z innymi jednostkami swojego typu – niemieckiej inwazji na Norwegię[15][16]. Patrolował wówczas wody na południowy zachód od Norwegii, jednak nie odniósłszy żadnych sukcesów już 29 marca powrócił do Niemiec, zawijając do Wilhelmshaven[15]. Już 4 kwietnia 1940 roku – ponownie pod dowództwem dwudziestoośmioletniego Jürgena Deecke – wypłynął na swój drugi patrol bojowy, z którego jednak nigdy nie powrócił[15][16]. Za datę zatopienia jednostki, uznaje się 6 kwietnia, kiedy U-1 raportował swoją pozycję[17]. Jego zatopienie zostało początkowo przyznane przez Brytyjczyków należącemu do Royal Navy HMS „Porpoise”, który zaatakował torpedą niezidentyfikowany okręt[17][c]. Po przeprowadzeniu jednak dalszych analiz brytyjska Admiralicja uznała, że pierwszy okręt podwodny III Rzeszy wpadł na minę[16] na polu minowym nr 7, postawionym przez brytyjskie niszczyciele HMS „Express”(inne języki), „Esk”, „Icarus”(inne języki) i „Impulsive” na północ od Terschelling[2]. Przeprowadzone po odnalezieniu w 2007 roku wraku na pozycji 54-15.159N 05-10.07E oględziny jednostki, wykazały całkowicie urwaną rufę okrętu, co mogłoby potwierdzać zniszczenie U-1 przez eksplozję miny[20].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Przeznaczenie tej stali utrzymywane było w ścisłej tajemnicy, co spowodowało znaczne problemy celne na granicach[1].
  2. ↑ Dla celów zgodności z traktatem niemiecko-brytyjskim z 1935 roku.
  3. ↑ W rzeczywistości zaatakowanym przez HMS „Porpoise” okrętem, była bliźniacza jednostka U-1: U-3[18][19].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 97-100.
  2. ↑ a b U-1. uboat.net. [dostęp 2019-09-28].
  3. ↑ a b Clay Blair: Hitler’s U-Boat War, T. 1, s. 42
  4. ↑ a b c d e f g E. Möller, W. Brack: 'The Encyclopedia of U-Boats, s. 124.
  5. ↑ a b Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 334.
  6. ↑ E. Möller, W. Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 159.
  7. ↑ a b c E. Möller, W. Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 65.
  8. ↑ Ulrich Gabler: Submarine design, s. 162.
  9. ↑ J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 70.
  10. ↑ a b J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 75.
  11. ↑ a b R. Busch, H-J. Roll: German U-Boat Commanders, s. 283.
  12. ↑ Clay Blair: Hitler’s U-Boat War, T. 1, s. 40.
  13. ↑ R. Busch, H-J. Roll: German U-Boat Commanders, s. 9.
  14. ↑ a b Clay Blair: Hitler’s U-Boat War, T. 1, s. 44-45.
  15. ↑ a b c Patrols by U-1. uboat.net. [dostęp 2019-09-30].
  16. ↑ a b c Clay Blair: Hitler’s U-Boat War, T. 1, s. 156-157.
  17. ↑ a b Paul Kemp: U-Boats Destroyed, s. 65
  18. ↑ Kenneth Wynn: U-Boat Operations, s. 4
  19. ↑ Grzegorz Bukała: Historia operacyjna, s. 36
  20. ↑ Het wrak van de U-1. wrakkenmuseum.nl. [dostęp 2019-09-30]. (niderl.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Clay Blair: Hitler’s U-Boat War. T. 1: The Hunters, 1939-1942. Nowy Jork: Random House, 1996. ISBN 0-394-58839-8.
  • Grzegorz Bukała. Historia operacyjna niemieckich okrętów podwodnych w II w.ś Typ II A. „Okręty Wojenne”. Vol. XII (Nr 53), marzec 2002. Wydawnictwo „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X. 
  • Rainer Busch, Hans-Joachim Roll: German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary. Annapolis: Naval Institute Press, 1 kwietnia 1999, s. 32. ISBN 1-55750-186-6.
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact. ABC-CLIO, marzec 2007, seria: Weapons and Warfare. ISBN 1-8510-9563-2.
  • Paul Kemp: U-Boats Destroyed, German submarine losses in the World Wars. Arms and Armour, 1997. ISBN 1-85409-515-3.
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present Day. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3.
  • Eberhard Rőssler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9.
  • Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century. Annapolis: Naval Institute Press, 2006. ISBN 1-59114-892-8.
  • Kenneth Wynn: U-Boat Operations of the Second World War. T. Volume 1: Career Histories, U1-U510. Annapolis: Naval Institute Press, March 1998. ISBN 1-55750-860-7.
  • U-1. uboat.net. [dostęp 2019-09-28]. (ang.).
Okręty podwodne typu IIA

Niemieckie okręty podwodne ¦ Typ IIA ⇒ Okręty podwodne typu IIB

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=U-1_(1935)&oldid=75090329”