Campyloptera
| Campyloptera | |
| Brongniart, 1893 | |
| Okres istnienia: gżel | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| (bez rangi) | Palaeodonatoptera |
| (bez rangi) | Plesiodonatoptera |
| (bez rangi) | Apodonatoptera |
| (bez rangi) | Paneodonatoptera |
| (bez rangi) | Neodonatoptera |
| Rząd |
Campylopterodea |
| Rodzina |
Campylopteridae |
| Rodzaj |
Campyloptera |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Campyloptera eatoni Brongniart, 1893 | |
Campyloptera – wymarły rodzaj owadów z podgromady uskrzydlonych i nadrzędu Odonatoptera, jedyny znany przedstawiciel rodziny Campylopteridae i rzędu Campylopterodea. Obejmuje tylko jeden opisany gatunek, Campyloptera eatoni.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj i gatunek typowy opisał w 1893 roku Charles J.E. Brongniart[1]. Opisu dokonano na podstawie skamieniałości odnalezionej w Commentry we francuskim departamencie Allier i datowanej na gżel w późnym karbonie. Skamieniałość ta stanowi odcisk skrzydła, prawdopodobnie przedniego. Zdeponowana jest w Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu[2]. Brongniart umieścił Campyloptera w rzędzie Megasecoptera[1]. W 1906 roku Anton Handlirsch wyróżnił dla omawianego taksonu nową rodzinę Campylopteridae w obrębie tegoż rzędu[3] W 1907 roku Fernand Meunier przeniósł Campyloptera do rzędu praważek[4]. W 1917 roku Auguste Lameere przeklasyfikował ją powtórnie do Megasecoptera[5]. W 1928 roku Robert John Tillyard umieścił Campyloptera w podrodzinie Campylopterinae i rodzinie Protagriidae w obrębie praważek[6]. Z kolei Frank Morton Carpenter w 1931 roku uznał ten rodzaj za przedstawiciela Megasecoptera[7], a w 1943 roku, po oględzinach holotypu, wyróżnił dlań osobny podrząd Campylopteroidea[8]. W 1962 roku Boris Rohdendorf wyróżnił dla Campyloptera rząd Campylopterodea[9]. W 1992 roku Carpenter sklasyfikował ów rodzaj jako incertae sedis w obrębie staroskrzydłych[10].
Günter Bechly w pracach z pierwszej dekady XXI wieku umieszczał Campylopterodea wśród Panodialata, wraz z Lapeyriidae i Nodialata, bazując jednak na rysunku Carpentera z 1942 roku[11][12]. Współczesnej redeskrypcji skamieniałości dokonali André Nel i Aurélien Huguet w 2002 roku. Potwierdzili oni przynależność Campyloptera do Odonatoptera i kladu Neodonatoptera, jednak nie udało się im ustalić bliższej jej pozycji na drzewie rodowym. Pojedyncza, nierozgałęziona żyłka medialna przednia sugeruje przynależność Campyloptera do Nodialata, podczas gdy brak ukośnej żyłki subnodalnej i subnodusa wyklucza nie tylko jej przynależność do Nodialata, ale także całych Panodialata. Brak żyłki subnodalnej wskazywać może na zajmowanie przez nią pozycji bardziej bazalnej niż Meganeuridae[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Owad ten znany jest z pojedynczego odcisku skrzydła, przypuszczalnie przedniego, o długości 67,7 mm i szerokości 11,7 mm. Skrzydło to było wąskie, niemal szypułkowate i pozbawione pterostygmy. Żyłka subkostalna tylna dochodziła do jego przedniej krawędzi prawie w połowie długości. Między kostą a żyłką subkostalną leżało 11 żyłek poprzecznych antenodalnych. Tyle samo leżało między żyłką subkostalną tylną a żyłką radialną przednią, jednak z wyjątkiem pierwszej nie były one zestawione ze sobą. Brak było wyspecjalizowanych żyłek nodalnych oraz subnodusa. Wspólny pień żyłek radialnej tylnej i medialnej przedniej oddzielał się od żyłki radialnej przedniej 8 mm od podstawy skrzydła. Arkulus był silnie ukośny. Żyłki radialna tylna i medialna przednia oddzielały się od siebie około 6 mm za nasadą arkulusa. Gałęzie druga i 3/4 żyłki radialnej tylnej były wklęsłe. Żyłki interradialne pierwsza i druga były wypukłe. Przy tylnym brzegu skrzydła między pierwszą gałęzią żyłki radialnej tylnej a pierwszą żyłką interradialną, między pierwszą żyłką interradialną a drugą gałęzią żyłki radialnej tylnej, między drugą gałęzią żyłki radialnej tylnej a drugą żyłką interradialną oraz między gałęzią 3/4 żyłki radialnej tylnej a żyłką medialną przednią mieściło się po jednym szeregu komórek, natomiast między drugą żyłką interradialną a gałęzią 3/4 żyłki radialnej tylnej mieściło się ich pięć. Żyłka medialna przednia była nierozgałęziona. Żyłka medialna tylna była u podstawy odrębna od żyłki kubitalnej, po czym zlewała się z nią, dając wspólny trzon. Około 5,5 mm od nasady trzon ten zakrzywiał się, wypuszczając kolejno żyłkę kubitalną tylną i żyłkę kubitalną przednią – obie pod mocnym skosem osiągały żyłkę analną przednią, by następnie odbić od niej pod skosem w formie wspólnego trzonu, a następnie rozdzielić się powtórnie na żyłkę kubitalną przednią i tylną. Żyłka medialna tylna była prosta i mniej więcej równoległa do przedniej. Żyłka kubitalna przednia na środkowym odcinku była równoległa do medialnej tylnej, ale dalej zaczynała zygzakować. Między równoległymi żyłką kubitalną tylną i analną przednią mieścił się pojedynczy szereg komórek. Żyłka kubitalna tylna była nierozwidlona i niezygzakowała. Między żyłkami analną przednią i tylną znajdowało się wąskie pole analne mające w części nasadowej i środkowej jeden, a w wierzchołkowej dwa szeregi komórek[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b C. Brongniart. Recherches pour servir à l'histoire des insectes fossiles des temps primaires, précédées d'une étude sur la nervation des ailes des insectes. „Thèses Présentées à la Faculté des Sciences de Paris”. 821, s. 1-494, 1894.
- ↑ a b c André Nel, Aurélien Huguet. Revision of the enigmatic Upper Carboniferous insect Campyloptera eatoni Brongniart, 1893 (Insecta: Odonatoptera). „Organisms Diversity & Evolution”. 2, s. 313-318, 2002. Urban & Fischer Verlag.
- ↑ Die Fossilen Insekten und die Phylogenie der Rezenten Formen, parts I-IV. W: Anton Handlirsch: Ein Handbuch fur Palaontologen und Zoologen. Lipsk: Engelmann, 1906.
- ↑ Fernand Meunier. Un Odonatoptère du Rhétien de Fort Mouchard près des Arçures (Jura). „Bulletin du Muséum national d'histoire naturelle. Paris”. 13, s. 521-522, 1907.
- ↑ Auguste Lameere. Révision sommaire des insectes fossiles du Stéphanien de Commentry. „Bulletin du Muséum national d'histoire naturelle. Paris”. 23, s. 141-200, 1917.
- ↑ Robert John Tillyard. The evolution of the order Odonata. „Records of the Indian Museum”. 30, s. 151-172, 1928.
- ↑ >Frank Morton Carpenter. The Lower Permian insects of Kansas. Part 2. The orders Palaeodictyoptera, Protodonata, and Odonata. „American Journal of Science”. 21 (5), s. 97-139, 1931.
- ↑ Frank Morton Carpenter. Studies on Carboniferous insects from Commentry, France. Part 1. Introduction and families Protagriidae, Meganeuridae, and Campylopteridae. „Bulletin of the Geological Society of America”. 54, s. 527-554, 1943.
- ↑ Boris B. Rohdendorf, Podtip Mandibulata. Żwałonosnie chlenistonogie, [w:] Jurij Orłow (red.), Osnowy Paleontologii, „Izdat. Akademii Nauk ZSSR”, 9, Moskwa 1962, s. 17-374.
- ↑ Frank Morton Carpenter, Superclass Hexapoda, [w:] R.C. Moore, R.L. Kaesler (red.), Treatise on Invertebrate Paleontology, (R), Arthropoda 4, 3/4, Boulder: Geological Society of America and University of Kansas, 1992.
- ↑ Günter Bechly, Phylogenetic classification of fossil and extant odonates, [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.
- ↑ Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of basal Pterygota and Stem-Group Odonates, [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.