Ekson
Ekson[1][2][3], egzon[1][4][5] (z ang. exon – expressed region, „region ulegający ekspresji”[6]) – region DNA lub pierwotnego transkryptu RNA, który pozostaje w dojrzałym, funkcjonalnym RNA po wycięciu intronów podczas splicingu[2][7][8]. Sekwencje eksonowe poprzedzielane intronami występują w komórkach eukariotycznych i archaeonach[9]. Część genomu odpowiadająca kompletnemu zestawowi eksonów organizmu lub komórki to eksom[10].
Eksony kodujące i niekodujące
[edytuj | edytuj kod]Często termin „eksony” jest ograniczany do poprzedzielanych intronami odcinków genów kodujących sekwencje aminokwasów w cząsteczkach białek[7][1][3][11][12][9]. Jednak eksony znajdują się także w regionach RNA niepodlegających translacji („UTR”, z ang. untranslated region) i w niekodującym RNA. Ponadto, ze względu na możliwość startu translacji w różnych miejscach mRNA, ten sam ekson może być kodujący w jednym transkrypcie, a niekodujący w innym[7].
Eksony kodujące białka
[edytuj | edytuj kod]Pierwotny transkrypt (pre-mRNA) zawiera na przemian ułożone odcinki intronowe i eksonowe, przy czym introny są wycinane w trakcie transkrypcji w procesie splicingu. Po zsyntetyzowaniu czapeczki, poliadenylacji i eksporcie cząsteczki RNA z jądra do cytoplazmy transkrypt staje się funkcjonalną cząsteczką informacyjnego RNA (mRNA), który w tej postaci może zostać użyty w procesie translacji.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c eksony, [w:] Słownik terminów biologicznych PWN [dostęp 2024-09-24].
- ↑ a b Przepływ informacji genetycznej. Streszczenie, [w:] Lubert Stryer, Biochemia, wyd. 2, Warszawa: PWN, 2003, s. 118–119, ISBN 83-01-13978-1.
- ↑ a b Cząsteczki RNA zwykle są przekształcane zanim staną się aktywne, [w:] Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell, Biochemia Harpera ilustrowana, wyd. 6, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 431–435, ISBN 978-83-200-3573-5.
- ↑ Izabela Makałowska, Michał Kabza, Joanna Ciomborowska, Ewolucja struktury genów, „Kosmos”, 58 (1–2), 2009, s. 5–16 [dostęp 2024-09-24].
- ↑ Zofia Szweykowska-Kulińska, Świat RNA, „Biotechnologia”, 2 (61), 2003, s. 15–27 [dostęp 2024-09-24].
- ↑ Walter Gilbert, Why genes in pieces?, „Nature”, 271 (5645), 1978, s. 501–501, DOI: 10.1038/271501a0 [dostęp 2024-09-24] (ang.).
- ↑ a b c Julie L. Aspden, Edward W.J. Wallace, Nicola Whiffin, Not all exons are protein coding: Addressing a common misconception, „Cell Genomics”, 3 (4), 2023, s. 100296, DOI: 10.1016/j.xgen.2023.100296, PMID: 37082142, PMCID: PMC10112331 [dostęp 2024-09-24] (ang.).
- ↑ Exons, [w:] MeSH Browser [online], National Library of Medicine [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ a b exon, [w:] J.M. Lackie, The Dictionary of Cell & Molecular Biology, wyd. 5, Elsevier, 2013, s. 227, DOI: 10.1016/c2009-0-64239-2, ISBN 978-0-12-384931-1 (ang.).
- ↑ Exome, [w:] MeSH Browser [online], National Library of Medicine [dostęp 2024-09-25] (ang.).
- ↑ Encyklopedia. Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 147. ISBN 978-83-7327-756-4.
- ↑ Słownik tematyczny. Biologia, cz. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 56, ISBN 978-83-01-16529-1.