Hurma kaukaska

Hurma kaukaska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	hebankowate
Rodzaj	hurma
Gatunek	Hurma kaukaska
	Nazwa systematyczna
	Diospyros lotus L.; Sp. pl. 2:1057. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hurma kaukaska (Diospyros lotus) - nazywana również hebankiem jagodowym i hebanowcem pospolitym (ta nazwa jest nieprawidłowa) – gatunek rośliny z rodziny hebankowatych. Występuje w Azji Mniejszej, na Zachodnim Zakaukaziu^[4], w południowym Azerbejdżanie^[5], Iranie, Afganistanie, Nepalu, Pakistanie, Chinach, Korei, w uprawie również w innych rejonach^[6].

Morfologia

Zwykle krzew lub drzewo o wysokości do 5-10 metrów (rzadko do 20 m). Jednak w Górach Tałyskich na pograniczu Azerbejdżanu i Iranu, gdzie hurma tworzy miejscami okazałe lasy, osobniki liczące ok. 100 lat osiągają 28 m wysokości i 50 cm średnicy, a zdarzały się i okazy sięgające 40 m wysokości i 80 cm średnicy^[5].

Liście podługowate lub podłużnie eliptyczne, owłosione i całobrzegie. Roślina dwupienna, kwiaty rozmieszczone po kątach liści, żeńskie pojedynczo, męskie po 3 sztuki. Korona kwiatowa zielonkawa, dzwonkowata. Owocem jest kulista jagoda średnicy 1,5 - 2 cm w kolorze początkowo zielonym, następnie pomarańczowym, a w końcu niebieskoczarnym z matowym nalotem^[5]. Owoce niedojrzałe są cierpkie (zawierają dużo taniny, nadają się do spożycia po uprzednim sparzeniu), dojrzałe (najlepiej przemrożone) bardzo smaczne, słodkie i soczyste^[5]. Zwane są figami kaki.

Zastosowanie

Drewno żółtawe, mocne, sprężyste, znane na rynku pod nazwą "zielonego drzewa hebanowego"^[5]. Wykorzystywane jest na wyroby tokarskie. Owoce spożywane są jako świeże, suszone lub w postaci dżemów, wytwarza się z nich soki i wina^[5]. Wywar z roślin używany jest do produkcji pokostów.

Jest jednym z gatunków, które są utożsamiane z antycznym opisem drzewiastego lotosu^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
↑ Diospyros lotus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Berg L. S.: Przyroda ZSRR, tłum. Skirgiełło Alina, Straszewska Katarzyna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 248
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zawierucha Borys: Reliktowe lasy Tałysza, w: "Poznaj świat" R. XXII, nr 11 (264), listopad 1974, s. 3-8
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].
↑ PiotrP. Panek PiotrP., Ubrania i przebrania, czyli jak ludzi mami krótkie słowo „lotos” [online], Pulsar, 18 lutego 2024 [dostęp 2024-02-19] .

Bibliografia

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).

[iucn-3] Diospyros lotus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[4] Berg L. S.: Przyroda ZSRR, tłum. Skirgiełło Alina, Straszewska Katarzyna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 248

[Zaw-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zawierucha Borys: Reliktowe lasy Tałysza, w: "Poznaj świat" R. XXII, nr 11 (264), listopad 1974, s. 3-8

[6] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].

[pulsar-7] PiotrP. Panek PiotrP., Ubrania i przebrania, czyli jak ludzi mami krótkie słowo „lotos” [online], Pulsar, 18 lutego 2024 [dostęp 2024-02-19] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]