Jan Śpiewak (poeta)

Jan Śpiewak

Jan Śpiewak, lata 60. XX w.
Data i miejsce urodzenia	18 lipca 1908 Hoła Prystań
Data i miejsce śmierci	22 grudnia 1967 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Zstąpienie do krateru Anna
Odznaczenia

Tablica na świdwińskim zamku, gdzie mieści się biblioteka jego imienia

Jan Śpiewak, pierwotnie Jakub Spiwak (ur. 18 lipca 1908 w Hołej Prystani, zm. 22 grudnia 1967 w Warszawie) – polski poeta, eseista i tłumacz pochodzenia żydowskiego. Mąż poetki Anny Kamieńskiej, ojciec socjologa Pawła Śpiewaka, dziadek działacza społecznego Jana Śpiewaka.

Życiorys

Urodził się w ukraińskiej wsi Hoła Prystań koło Chersonia w rodzinie żydowskiej, jako syn adwokata Leona Spiwaka i Klary z d. Messer. Ok. 1920 r. wraz z rodziną zamieszkał we Lwowie, gdzie w 1926 r. zdał maturę, a następnie studiował filologię polską, historię i historię sztuki na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W 1931 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie w 1936 r. na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego uzyskał tytuł magistra. Związany był z grupą poetów lewicujących, którzy swoje wiersze drukowali w pismach socjalistycznych, „Sygnałach” i „Lewym Torze”. Okres II wojny światowej spędził w Związku Sowieckim. Jego rodzice zginęli w Holocauście.

W 1948 ożenił się z Anną Kamieńską (1920–1986), poetką. Mieli dwóch synów: Jana Leona (1949–1988), dziennikarza („Powściągliwość i Praca”), pisarza i działacza społecznego, oraz Pawła, socjologa (1951–2023).

Do Polski wrócił w 1946 r., początkowo do Łodzi, a od 1950 r. mieszkał w Warszawie. Był członkiem redakcji miesięcznika literackiego „Współczesność”. Wydał wiele tomów poezji, również przekłady utworów literatury rosyjskiej i bułgarskiej. Razem z żoną, Anną Kamieńską, tłumaczył dramaty Gorkiego, zaś we współpracy z Sewerynem Pollakiem opublikował w 1955 dorobek literacki Józefa Czechowicza. Jest autorem antologii, szkiców literackich, esejów, wspomnień o innych poetach (m.in. o Gałczyńskim, Piętaku, Ginczance). Otrzymał w 1966 Order Cyryla i Metodego I klasy za tłumaczenia z języka bułgarskiego zawarte w antologii Oj, lesie, lesie zielony. Jego wiersze znalazły się w kilkunastu antologiach poezji polskiej wydanych w językach obcych.

Zmarł na nowotwór w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C2, rząd 4, grób 11).

Od 1968 w Świdwinie co roku odbywa się ogólnopolski konkurs poetycki imienia Jana Śpiewaka i – od roku 2005 – także Anny Kamieńskiej, jeden z najstarszych konkursów w Polsce. Jest także patronem tamtejszej Miejskiej Biblioteki Publicznej.

Twórczość

Poezja

• 1938: Wiersze stepowe
• 1953: Doświadczenia
• 1957: Karuzela
• 1958: Zielone ptaki
• 1960: Dialogi naiwne
• 1963: Zstąpienie do krateru
• 1966: Źrenice piasku: poezje wybrane (1933–1963)
• 1967: Anna
• 1969: Ugory

Szkice i wspomnienia

• 1965: Przyjaźnie i animozje
• 1971: Pracowite zdziwienia

Bibliografia

• BarbaraB. Marzęcka BarbaraB., Jan Śpiewak (1908-1967), [w:] JadwigaJ. Czachowska, AlicjaA. Szałagan (red.), Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, t. 8, Ste–V, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2003, s. 264-267, ISBN 83-02-08697-5 [dostęp 2023-07-19] .