Mienzielinsk
55°43′N 53°05′E/55,716667 53,083333
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Republika | |||
| Wysokość |
90 m n.p.m. | ||
| Populacja (2013) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
7 85555 | ||
| Kod pocztowy |
423700 | ||
| Tablice rejestracyjne |
16, 116 | ||
Położenie na mapie Tatarstanu  | |||
Położenie na mapie Rosji  | |||
| 55°43′N 53°05′E/55,716667 53,083333
| |||
| Strona internetowa | |||
.png)
Mienzielinsk (także Mienzielińsk[1], Menzelińsk[2], ros. Мензелинск, tatar. Минзәлә) – miasto w Rosji, w Tatarstanie, centrum administracyjne rejonu mienzielińskiego.
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Miasto położone na lewym brzegu Mienzieli przy ujściu tej rzeki do Ik, 292 km na wschód od Kazania.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Według monografii historyka W. Witiewskiego miasto zostało założone w 1584[3] jako ostróg (forteca) na prośbę Baszkirów do obrony przed atakami Nogajów i Kałmuków.
W XVII wieku fort został rozbudowany i stał się jedną z najpotężniejszych fortyfikacji na linii Kamy.
W XVIII wieku znalazł się w centrum tatarsko-baszkirskiego powstania, związanego z wojną chłopską prowadzoną przez Jemieliana Pugaczowa.
W latach 1735–1742 był siedzibą tzw. Komisji Baszkirskiej. W roku 1736 wystawiono twierdzę[4].
23 października 1781 na mocy ukazu Katarzyny II Mienzielinsk stał się miastem powiatowym namiestnictwa ufijskiego. 8 czerwca 1782 cesarzowa nadała miastu herb. W kolejnych latach zmieniała się przynależność administracyjna Mienzielinska – od 12 grudnia 1796 był częścią guberni orenburskiej, a od 5 maja 1865 – ufijskiej.
Przed rewolucją mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, łowiectwem, rybołówstwem, tkactwem, krawiectwem. Działały tu młyny, fabryka zapałek i mleczarnia. Pod koniec XIX wieku ludności miasta liczyła 6500 osób[5].
14 listopada 1917 r. w Mienzielinsku proklamowano władzę sowiecką. W kolejnych latach miasto stało się areną wojny domowej pomiędzy siłami białych a Armią Czerwoną. 17 maja 1919 zostało zajęte przez oddziały bolszewickiej 28 Dywizji Strzelców pod dowództwem Voldemārsa Āziņša.
Od 1920 roku Mienzielinsk stał się centrum kantonu mienzielinskiego Tatarskiej ASRR, a od 10 sierpnia 1930 centrum rejonu mienzielińskiego.
Ze względu na trudną sytuację na linii obrony Moskwy pod koniec 1941 roku z małej podmoskiewskiej wsi Bolszewo ewakuowano do Mienzielinska Moskiewską Szkołę Inżynierów Wojskowych. Jednak już w 1942 r. instytucja powróciła do pierwotnej siedziby[6].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Zmiany liczby ludności od 2 połowy XIX wieku[7]:
|
|
Według spisu z 2010 r. 49,3% mieszkańców stanowili Rosjanie, a 46,8 Tatarzy.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W Mienzielinsku działają zakłady obsługi i naprawy maszyn rolniczych (m.in. zakład remontowo-mechaniczny, stacja maszynowo-traktorowa). Funkcjonuje też przemysł spożywczy: filia Tatspirtpromu (przemysł spirytusowy), zakład produkcji soków i wód mineralnych, mleczarnia, a także gospodarka leśna.
Sport
[edytuj | edytuj kod]Ważniejsze obiekty sportowe:
- kompleks sportowy „Jubilejnyj” (duże i małe baseny, kręgielnia, hala sportowa), zbudowany z okazji jubileuszu 225-lecia miasta
- kompleks sportowy „Junost´” (kryte lodowisko, kort tenisowy, bilard, tenis stołowy)
- Aeroklub „Mienzielinsk” (skoki spadochronowe)
Od 1 do 5 sierpnia 2010 r. na lotnisku Mienzielinsk odbywały się Mistrzostwa Świata w Spadochroniarstwie.
Media
[edytuj | edytuj kod]Wydawana jest gazeta lokalna „Mienzielia” (tatar. Минзәлә, ros. Мензеля) w języku tatarskim i rosyjskim[8].
Ludzie związani z Mienzielinskiem
[edytuj | edytuj kod]- Rustam Tariko (ur. 1961[9]) – urodzony w Mienzielinsku rosyjski przedsiębiorca, zwany „królem wódki”[10], zajmujący 39. miejsce na liście 100 najbogatszych ludzi Europy Środkowej i Wschodniej 2008 tygodnika „Wprost”[11]
- Wasilij Gordow (1896–1950) – generał pułkownik pochodzący z pobliskiej wsi Matwiejewka
- Boris Nikolski (1900–1990) – fizykochemik pochodzący z pobliskiej wsi Matwiejewka, współtwórca równania Nikolskiego-Eisenmana
- Hamit Zübeyir Koşay (1897–1984) – turecki archeolog pochodzący z pobliskiej wsi Sarajły-Min (dziś Tilenkçi Tamak w rejonie tukajewskim)
- Małgorzata (Gunaronuło) – igumeni monasteru św. Eliasza w Mienzielinsku, rozstrzelana w 1918 r. przez bolszewików
W okresie II wojny światowej w Mienzielinsku przebywali Jerzy i Irena Sztachelscy, wcieleni następnie do 16 Litewskiej Dywizji Strzeleckiej[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Jerzy Putrament: Pół wieku. Wyd. I. Cz. 2: Wojna. Warszawa: Czytelnik, 1962, s. 160.
- ↑ Jakub Gieysztor: Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857–1865 poprzedzone wspomnieniami osobistemi prof. Tadeusza Korzona oraz opatrzone przedmową i przypisami. Cz. 2. Wilno: 1913, s. 97-98,100. [dostęp 2014-01-01].
- ↑ В. Н. Витевский, И. И. Неплюев и Оренбургскій край в прежнем его составѣ до 1758 г
- ↑ Menzelińsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 257.
- ↑ Мензелинск в XVII-XIX в.в.. Menzelinsk.ru. [dostęp 2014-01-04]. (ros.).
- ↑ ХРОНИКА - Периоды Училища - Каталог статей - МКВИУ в Калининграде. [dostęp 2014-01-04]. (ros.).
- ↑ Мензелинск (Республика Татарстан). [w:] Народная энциклопедия городов и регионов России [on-line]. Mojgorod.ru. [dostęp 2014-01-23]. (ros.).
- ↑ Газета - глас читателя. Webcitation.org. [dostęp 2014-01-23]. (ros.).
- ↑ Рустам Тарико Rustam Tariko. peoples.ru. [dostęp 2015-02-23]. (ros.).
- ↑ Kamil Sylwester Skrzypek: Rustam Tariko – król wódki. Supernius.pl. [dostęp 2014-01-04].
- ↑ Najbogatsi Europejczycy Europy Środkowej i Wschodniej. najbogatsieuropejczycy.wprost.pl. [dostęp 2015-02-23].