Powiat nowomiejski

Powiat nowomiejski
	powiat
	; Starostwo Powiatowe w Nowym Mieście Lubawskim
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
TERC	2812
Siedziba	Nowe Miasto Lubawskie
Starosta	Edward Żuralski
Powierzchnia (2024)	695,01 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności	; 43 822
• gęstość	63,1 os./km²
Urbanizacja	25,6%
Nr kierunkowy	56
Kod pocztowy (2024)	13-300
Tablice rejestracyjne	NNM
	Adres urzędu:Rynek 1; 13-300 Nowe Miasto Lubawskie
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich	1
Liczba gmin miejsko-wiejskich	0
Liczba gmin wiejskich	4
Liczba sołectw	78
	Położenie na mapie województwa;
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Powiat nowomiejski – powiat w Polsce (województwo warmińsko-mazurskie), istniał w latach 1948–1975 jako następca powiatu lubawskiego, a ponownie utworzony w roku 1999 w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Nowe Miasto Lubawskie.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwały 43 822 osoby. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 43 769 osób^[3].

Charakterystyka

Powiat nowomiejski leży w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i składa się z:

gminy miejskiej: Nowe Miasto Lubawskie
gmin wiejskich: Biskupiec, Grodziczno, Kurzętnik, Nowe Miasto Lubawskie
miasta: Nowe Miasto Lubawskie.

Graniczy z powiatem iławskim, działdowskim, brodnickim i grudziądzkim. Powiat zamieszkuje ponad 44 tys. mieszkańców w 101 miejscowościach.

Powiat leży na styku historycznych ziem: sasińskiej, pomezańskiej, chełmińskiej, lubawskiej i michałowskiej. Ze względu na bogatą przeszłość historyczną na jego obszarze znajduje się wiele obiektów zabytkowych: sakralne, m.in. Bazylika św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim z XIII-XV wieku oraz zespoły dworskie, m.in. w Kurzętniku, Bratianie, Bielicach, Czachówkach i Łąkorku. Z architektury zachowały się ruiny gotyckiego zamku kapituły chełmińskiej w Kurzętniku z XIV wieku, pozostałości kościoła i klasztoru reformatów w Łąkach Bratiańskich oraz pozostałości bram i murów obronnych w Nowym Mieście Lubawskim. Przez teren powiatu przebiega Szlak Turystyczny Pętli Grunwaldzkiej łączący najważniejsze punkty na trasie związane z jedną z największych bitew, która odbyła się 15 lipca 1410 r.

Gospodarka powiatu nowomiejskiego reprezentowana jest przez rolnictwo oraz przemysł. Dominującą gałęzią przemysłu jest przemysł drzewny, głównie meblarski i wyrobów stolarskich, w tym galanterii drzewnej, stolarki budowlanej oraz tartaczny. Największe firmy tej branży to Szynaka Meble, ORiSTO, Jawor-Parkiet oraz DOORSY. Kolejną wyróżniającą się gałęzią przemysłu jest przemysł metalowy oraz związany z przetwarzaniem materiałów z tworzyw sztucznych reprezentowany przez firmę Expom, Lüttgens Polska.

Teren powiatu charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem rzeźby terenu: dominują tu pagórki, jeziora, rzeki i lasy. W granicach administracyjnych znajdują się częściowo dwa parki krajobrazowe: Brodnicki, Welski, a także obszary chronionego krajobrazu i liczne rezerwaty przyrody. Przez powiat przepływa rzeka Drwęca, najdłuższy i największy prawy dopływ Wisły w północnej Polsce. Czyste środowisko i dziewicza przyroda były zachętą do tworzenia licznych gospodarstw agroturystycznych. Turyści mogą korzystać z wędkowania, żeglowania, kajakarstwa, jazdy konnej, wędrówek pieszych, jazdy rowerowej oraz skosztować lokalnych przysmaków regionalnych. W sezonie działają ośrodki wypoczynkowe w Rynku nad jeziorem Kiełpińskim, nad jeziorem Wielkie Partęczyny i w Ostaszewie nad jeziorem Hartowieckim. Latem organizowane są plenerowe imprezy kulturalne. Do najważniejszych z nich należą: Dni Nowego Miasta Lubawskiego, Dni Kurzętnika, Święto Gęsi w Biskupcu, Powiatowe Święto Plonów, Jarmark Wielkanocny, Jarmark Bożonarodzeniowy oraz liczne koncerty, festyny i pikniki organizowane przez gminy. Unikatowe walory przyrodnicze sprawiają, że wypoczynek oferowany w powiecie nowomiejskim może zamienić się w prawdziwą przygodę, a to za sprawą największego w północnej Polsce ośrodka sportów zimowych Kurza Góra w Kurzętniku. Obiekt to raj dla zwolenników sportów zimowych, wyposażony jest w dwie trasy zjazdowe dla narciarzy i snowboardzistów, lodowisko oraz zimowy park rozrywki dla dzieci.

Władze

Rada Powiatu w Nowym Mieście Lubawskim VII kadencja (2024-2029):

Andrzej Andrzejewski
Marcin Buliński
Urszula Ewertowska
Damian Godziński
Tadeusz Graszek
Jadwiga Kondeja
Andrzej Korecki
Wojciech Kozłowski - Wiceprzewodniczący Rady
Anna Lewicka
Przemysław Majas
Iwona Mrozińska
Leszek Sargalski
Agata Szulc
Kazimierz Wiśniewski - Przewodniczący Rady
Marek Ząbkiewicz - Wiceprzewodniczący Rady
Daniel Zdanowski
Edward Żuralski

Zarząd Powiatu w Nowym Mieście Lubawskim - VII kadencja:

Marcin Buliński
Przemysław Majas
Iwona Mrozińska
Daniel Zdanowski
Edward Żuralski - Przewodniczący Zarządu

Starosta Nowomiejski - Edward Żuralski, Wicestarosta - Iwona Mrozińska, Sekretarz - Ewa Kalisz-Górzkowska, Skarbnik - Sebastian Kiński

Starostowie po 1999 roku

Zbigniew Muchliński - 12.11.1998 - 12.04.1999
Wacław Derlicki - 27.04.1999 - 16.11.2002
Stanisław Czajka - 16.11.2002 - 30.11.2010
Ewa Dembek - 30.11.2010 - 01.12.2014
Zbigniew Ziejewski - 01.12.2014 - 27.02.2015
Andrzej Ochlak - 27.02.2015 - 22.11.2018
Andrzej Ochlak - 22.11.2018 - 06.05.2024
Edward Żuralski - od 06.05.2024

Gospodarka

W końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie nowomiejskim obejmowała ok. 1,2 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 7,3% do aktywnych zawodowo^[4].

Historia

W latach 1818–1948 na terenie obecnego województwa warmińsko-mazurskiego, istniał powiat lubawski poprzednik obecnego powiatu nowomiejskiego. Powiat powstał 1 kwietnia 1818 na terenie Prus Zachodnich. Był jednym z najrdzenniejszych polskich powiatów (o wskaźniku 96,6% ludności polskiej). Mimo że nazwa powiatu wywodzi się od miasta Lubawy, ośrodkiem administracyjnym było ważniejsze pod względem społeczno-gospodarczym Nowe Miasto Lubawskie (dawniej Nowe Miasto nad Drwęcą). Urzędował tu landrat pruski).

Na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 powiat został przyłączony do Polski. Polskie władze przejęły powiat 19 stycznia 1920. W okresie międzywojennym powiat lubawski należał do województwa pomorskiego z siedzibą w Toruniu i był powiatem przygranicznym (na odcinku ok. 100 km). Również po II wojnie światowej przejściowo (do 1950 roku) podlegał władzom w Bydgoszczy. Na krótko, siedzibą powiatowej rady ludowej przejściowo została Lubawa, jako najsilniejszy ośrodek polski.

W 1948 zmieniono nazwę powiatu na powiat nowomiejski, który w 1950 przeniesiono do województwa olsztyńskiego (po raz pierwszy w dziejach Lubawy i Nowego Miasta Lubawskiego, miasta te podlegały Olsztynowi). W 1975 roku, w związku z nową reformą administracyjną (utworzenie 49 województw i likwidacja powiatów), oba silnie ze sobą związane miasta rozdzielono przez nowe województwo olsztyńskie i województwo toruńskie.

Zabytki

Ruiny sanktuarium maryjnego i klasztoru reformatów w Łąkach Bratiańskich.
Ruiny zamku kapituły chełmińskiej w Kurzętniku.
Pozostałości budowli obronnych (mury, baszta, fosa) w Nowym Mieście Lubawskim.
Bazylika w Nowym Mieście Lubawskim (m.in. figura Matki Bożej Łąkowskiej, malowidła gotyckie, barokowe, gotycka grupa Dźwiganie Krzyża, gotycki nagrobek Kunona von Liebensteina, kaplica Działyńskich, renesansowe i barokowe ołtarze).
Ruiny zamku w Bratianie.
Założenie urbanistyczne Kurzętnika.
Inne (zespoły dworskie, kościoły).

Komunikacja

Sąsiednie powiaty

Zobacz też

powiat lubawski

Przypisy

↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-06-11] .
↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .
↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020 .
↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu września 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-08] (pol.).

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona powiatu

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-06-11] .

[2] , Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .

[3] GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020 .

[4] GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu września 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-08] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

Miasta na prawach powiatu	Elbląg Olsztyn (siedziba)
Powiaty	bartoszycki braniewski działdowski elbląski ełcki giżycki gołdapski iławski kętrzyński lidzbarski mrągowski nidzicki nowomiejski olecki olsztyński ostródzki piski szczycieński węgorzewski
Inne zagadnienia	Podział administracyjny Herb Flaga

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (PRL) (1948–50) woj. olsztyńskie (1950–75)
Miasta (←)	Lubawa Nowe Miasto Lubawskie
Gminy wiejskie (← 1948–54 i 1973–75)	Biskupiec (od 1973) Grodziczno Krotoszyny (do 1954) Kurzętnik Lubawa Łąkorz (do 1954) Marzęcice (do 1954) Mroczno (do 1954) Nowe Miasto (Lubawskie) Nowy Dwór Bratiański (do 1954) Prątnica (do 1954) Rożental (do 1954)
Gromady (1954–72)	Bratjan (1954–61) Byszwałd (1954–61) Fijewo (1954–72) Grodziczno (1954–72) Gryźliny (1954–72) Krotoszyny (1954–72) Kurzętnik (1954–72) Lipinki (1954–61) Łąkorz (1954–72) Łążyń (1954–61) Marzęcice (1954–72) Mroczno (1954–72) Nielbark (1954–61) Nowe Miasto (1954–72) Prątnica (1954–72) Rożental (1954–72) Rywałdzik (1954–61) Sampława (1954–71) Skarlin (1954–71) Szwarcenowo (1954–61) Tereszewo (1958–72) Wielkie Bałówki (1954–58) Złotowo (1954–61)