Terizinozauroidy
| Therizinosauroidea | |
| Maleev, 1954 | |
 Terizinozaur | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | celurozaury |
| Nadrodzina |
terizinozauroidy |
Terizinozauroidy (Therizinosauroidea) – nadrodzina dinozaurów z grupy celurozaurów znana z jury[1] i kredy[2].
Dinozaury te sprawiły nieco problemów, zwłaszcza jeśli chodzi o systematykę. Klasyfikowane są jako teropody, ale mają też cechy całkowicie odmienne od tej grupy. Mają ptasiopodobne miednice, jak dromeozaury; bezzębne dzioby, podobnie jak ornitomimozaury czy ptaki. Wszystkie cztery palce u stóp są zwrócone do przodu, natomiast u reszty teropodów pierwszy wewnętrzny palec jest zredukowany i zwrócony do tyłu. Jedna z teorii twierdzi, że Therizinosauroidea jest grupą dinozaurów ptasiomiednicznych, ze względu na miednice, dzioby, i czteropalczaste stopy. Inna teoria jest taka, że dinozaury te są potomkami prozauropodów, z powodu kształtu zębów, znajdujących się w głębi szczęk. Odkrycie alśazaura – prymitywniejszego od wcześniej poznanych – podtrzymuje tezę o przynależności tej grupy do teropodów, ponieważ miał kilka cech celurozaurów. Później odkryto jeszcze starszego terizinozauroida, beipiaozaura, który miał właśnie pierwszy palec stopy zredukowany, a oprócz tego ciało pokryte piórami.
Wciąż nie jest pewne, z którą grupą teropodów terizinozauroidy są najbliżej spokrewnione: z deinonychozaurami, ornitomimozaurami, czy owiraptorozaurami, na co wskazywałyby pióra beipiaozaura. Część naukowców uważa je za najbardziej bazalnych przedstawicieli grupy maniraptorów[3].
Terizinozauroidy były wszystkożerne. Obecnie przypuszcza się, że w trakcie swojej ewolucji przeszły z diety mięsnej na roślinną, lecz niektóre rodzaje mogły żywić się również owadami.
Do niedawna uważano, że terizinozauroidy najpierw pojawiły się w Azji, a później na obszarze Ameryki Północnej. Po odnalezieniu w 2005 r. szczątków nowego rodzaju tej grupy dinozaurów – falkariusa – pogląd ten uległ zmianie[2]. Odnalezione w Azji terizinozauroidy, takie jak terizinozaur, czy też każdy inny, były bardziej zaawansowane ewolucyjnie niż falkarius. Sugeruje to, że terizinozauroidy nie pojawiły się wpierw w Azji a potem w Ameryce Północnej, lecz odwrotnie.
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]- Nadrodzina terizinozauroidy (Therizinosauroidea)
- beipiaozaur (Beipiaosaurus)
- falkarius (Falcarius)
- Rodzina alśazaury (Alxasauridae)
- alśazaur (Alxasaurus)
- Rodzina terizinozaury (Therizinosauridae)
- enigmozaur (Enigmosaurus)
- erlianzaur (Erliansaurus)
- erlikozaur (Erlikosaurus)
- nanszjungozaur (Nanshiungosaurus)
- Neimongosaurus
- notronych (Nothronychus)
- segnozaur (Segnosaurus)
- Suzhousaurus
- terizinozaur (Therizinosaurus)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Simon Wills, Charlie J. Underwood, Paul M. Barrett, Machine learning confirms new records of maniraptoran theropods in Middle Jurassic UK microvertebrate faunas, Philip Mannion (red.), „Papers in Palaeontology”, 9 (2), 2023, DOI: 10.1002/spp2.1487, ISSN 2056-2799 [dostęp 2024-06-12] (ang.).
- ↑ a b James I. Kirkland i inni, A primitive therizinosauroid dinosaur from the Early Cretaceous of Utah, „Nature”, 435 (7038), 2005, s. 84–87, DOI: 10.1038/nature03468, ISSN 0028-0836 [dostęp 2024-06-12] (ang.).
- ↑ Lindsey A. Zanno, David D. Gillette, L. Barry Albright, Alan L. Titus. A new North American therizinosaurid and the role of herbivory in 'predatory' dinosaur evolution. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 2009. DOI: 10.1098/rspb.2009.1029. (ang.).
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
