Tharsis
.png)
1. Olympus Mons
2. Tharsis Tholus
3. Ascraeus Mons
4. Pavonis Mons
5. Arsia Mons
6. Valles Marineris
Tharsis – wyżyna wulkaniczna na Marsie, przy zachodnim krańcu Valles Marineris. Jest to największa formacja tego typu na planecie. W regionie Tharsis znajdują się olbrzymie wulkany tarczowe, największe góry w Układzie Słonecznym.
W północno-zachodniej części Tharsis zlokalizowana jest najwyższa góra planety, Olympus Mons (21 000 m nad poziom odniesienia), na północnym skraju wyżyny znajduje się względnie niski, lecz mający niemal równie dużą powierzchnię wulkan Alba Mons. W pobliżu centralnej części usytuowane są wulkany Arsia Mons, Pavonis Mons i Ascraeus Mons, tworzące pasmo Tharsis Montes.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Wyżyna Tharsis uformowała się prawdopodobnie ponad wznoszącym prądem konwekcyjnym w płaszczu Marsa, podobnie jak tworzą się wyspy i wulkany nad plamami gorąca na Ziemi[1]. Mars nie posiada jednak tektoniki płyt, więc wypływ materii trwał stale w jednym obszarze, pozwalając marsjańskim wulkanom osiągnąć rozmiary niespotykane na Ziemi. Największy czynny wulkan Ziemi, Mauna Loa na Hawajach ma objętość 10 000 mniejszą niż wyżyna Tharsis[2]. Powstanie wyżyny Tharsis spowodowało zmianę rozkładu masy planety i doprowadziło do przesunięcia osi obrotu Marsa[2].
Obszar Tharsis uformował się w okresie noachijskim historii geologicznej Marsa, ponad 3,7 miliarda lat temu. Aktywność wulkaniczna trwała tu w okresie hesperyjskim i występowała także w okresie amazońskim, kiedy zanikła w innych częściach planety (z wyjątkiem wyżyny Elysium)[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Leszek Czechowski: Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994. ISBN 83-01-11519-X.
- ↑ a b Maria T. Zuber. Planetary science: Mars at the tipping point. „Nature”. 447, s. 785–786, 2007-06-14. DOI: 10.1038/447785a.
- ↑ Haraldur Sigurdsson, Bruce Houghton, Stephen R. McNutt, Hazel Rymer, John Stix: Encyclopedia of Volcanoes. Academic Press, 1999, s. 776. ISBN 0-08-054798-2.