Imperium Lechitów
Imperium Lechitów (Wielka Lechia) – pseudohistoryczna teoria spiskowa zakładająca, że Polska przed okresem chrystianizacji tworzyła rozległe imperium, którego istnienie jest współcześnie negowane na skutek zafałszowania jej historii[1][2][3][4][5].
Teoria ta jest najczęściej podchwytywana przez bezkrytycznie nastawionych entuzjastów zainteresowanych historią i kulturą Słowiańszczyzny, oraz wśród młodych internautów[6]. Osoby te są często określane mianem turbolechitów[7] lub turbosłowian[8].
Założenia teorii
[edytuj | edytuj kod]Według zwolenników teorii Polska przed swoim chrztem tworzyła imperium określane mianem „Imperium Lechitów” lub „Wielkiej Lechii”, mające swoim zasięgiem obejmować większość Europy[9] rozciągając się od Renu lub Loary na zachodzie po Ural na wschodzie i od Bałtyku na północy po Adriatyk i Morze Czarne na południu[10]. Wpływ kulturotwórczy „starożytnego państwa polskiego” miał sięgać daleko poza jego granice, a jego siła jako mocarstwa miała umożliwiać mu skuteczne powstrzymywanie ekspansji Imperium Rzymskiego. Tworzone wersje „dziejów” lechickiego imperium są jednak bardzo zróżnicowane i często wzajemnie niespójne[11].
Jednocześnie zwolennicy teorii odrzucają dominującą obecnie teorię allochtonicznego pochodzenia Słowian przyjmując jednocześnie podejście autochtoniczne[12]. Według nich wszyscy Słowianie (określani mianem Lechitów[13]) mieli zamieszkiwać Europę Środkowo-Wschodnią od 3800 do 3000 lat temu oraz być przedstawicielami rasy aryjskiej. Lechici mieli być ponadto czczeni jako „rasa panów”, co potwierdzać ma między innymi semickie słowo „lah” oznaczające bóstwo (np. w teonimie Allah)[10].
Podstawą teorii spiskowej jest również założenie, że oficjalna historia Polski stała się przedmiotem fałszerstwa, a Polacy nie znają prawdziwych dziejów swojego kraju[14]. Autorami tegoż spisku mają być najczęściej podmioty zewnętrzne – np. Niemcy, chrześcijanie czy Żydzi[10], którzy mieli na celu przejęcie hegemonicznej pozycji Lechitów w Europie lub nawet na świecie[12]. Zwolennicy teorii zarzucają przy tym historykom brak kompetencji lub celową dezinformację (poprzez współudział w „spisku”)[10].
Teoria „Wielkiej Lechii” wykazuje pewną analogię do popularnej z kolei w Rosji teorii spiskowej o „Wielkiej Tartarii”, która to terenem obejmować miała współczesny Kazachstan, Chiny, Mongolię, a także rejony Turkmenistanu, Uzbekistanu, Tadżykistanu i Kirgistanu[15].
Pochodzenie zjawiska
[edytuj | edytuj kod]Teorie o „Imperium Lechitów” opierają się najczęściej na Kronice Prokosza[8][2] (której autentyczność została obalona już w połowie XIX wieku[16]), jednocześnie wykazując pewne nawiązania do ideologii sarmatyzmu[17]. Współcześnie do rozpowszechnienia tej idei przyczyniła się przede wszystkim książka Janusza Bieszka Słowiańscy królowie Lechii wydana bez recenzji naukowej w 2014 roku przez wydawnictwo Bellona[18]. Z czasem teorie o „imperium” stały się chodliwym tematem wielu prac, obejmując zarówno książki o wielotysięcznych nakładach jak i materiały tworzone w Internecie, doprowadzając do stosunkowego spopularyzowania tematu[19].
Krytyka
[edytuj | edytuj kod]Historycy podkreślają pseudonaukowy charakter teorii, przede wszystkim ze względu na jej całkowitą niezgodność z wymogami stosowanymi wobec prac historycznych, obowiązujących we współczesnej nauce[19]. Mimo to, ze względu na jej stosunkową popularność i jednocześnie szkodliwość w pojmowaniu historii, podejmowane są niekiedy akcje edukacyjne, mające demaskować fantazyjny charakter zjawiska. Za przykład może posłużyć wystawa czasowa „Wielka Lechia – wielka ściema” zorganizowana przez Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie (sierpień 2022 – luty 2023), poświęcona naukowej krytyce tej teorii[20].
Turbosłowianie a rodzimowiercy
[edytuj | edytuj kod]Określenie „turbosłowianie” bywa mylnie używane w odniesieniu do rodzimowierców słowiańskich[4]. Jako, że wiązanie „turbosłowianizmu” z ruchem wyznaniowym może go ośmieszać i deprecjonować, polscy rodzimowiercy niejednokrotnie angażują się w jego zwalczanie (także tworząc prace w naukowy sposób przedstawiające pochodzenie, wiarę i kulturę dawnych Słowian)[21][22].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Imperium Lechitów nie istniało – baza artykułów. Portal historyczny Histmag.org, 2017-01-28. [dostęp 2017-04-17].
- ↑ a b Marcin Napiórkowski. Pocztówka z imperium Lechitów. „Tygodnik Powszechny”. 12 (3532), 2017-03-12.
- ↑ Sebastian Adamkiewicz: Co historia zapamięta z 2016 roku: subiektywne podsumowanie. Portal historyczny Histmag.org, 2016-12-31. s. 4. [dostęp 2017-04-17].
- ↑ a b Paweł Rzewuski: Jan Hempel: młodopolski turbosłowianin. histmag.org, 2016-06-19. [dostęp 2016-09-08].
- ↑ Łukasz Włodarczyk, Lajki, memy, fejki – odbicia polityki historycznej na Facebooku widziane przez pryzmat popkultury, Polska Akademia Nauk Oddział PAN w Krakowie, 2018 [dostęp 2021-06-14].
- ↑ Kośnik 2018 ↓, s. 57–58.
- ↑ Wójcik 2019 ↓.
- ↑ a b Robert Jurszo: Imperium Lechitów – pseudohistoryczny mit. historia.wp.pl, 2016-06-02. [dostęp 2016-09-08].
- ↑ Kośnik 2018 ↓, s. 57.
- ↑ a b c d Kośnik 2018 ↓, s. 60
- ↑ Kośnik 2018 ↓, s. 57-60.
- ↑ a b Kośnik 2018 ↓, s. 59–60.
- ↑ Lechici, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-08-27].
- ↑ Kośnik 2018 ↓, s. 59.
- ↑ Tartaria. Szalona teoria spiskowa robi furorę wśród młodzieży [online], Rozrywka Do Rzeczy, 27 kwietnia 2023 [dostęp 2024-09-20] (pol.).
- ↑ Janusz Tazbir: Spotkania z historią. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1979, s. 233.
- ↑ Kośnik 2018 ↓, s. 61.
- ↑ Roman Żuchowicz: Wielka Lechia. Czy Słowianie rządzili potężnym imperium?. Newsweek, 2016-12-28. [dostęp 2017-04-17].
- ↑ a b Żuchowicz 2018 ↓.
- ↑ Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie – Wystawy – „Wielka Lechia – wielka ściema” [online], Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, 14 sierpnia 2022 [dostęp 2024-06-21] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-20].
- ↑ IV Ogólnopolski Zjazd i Wiec Rodzimowierczy (19-21.08.2016). rodzimawiara.org.pl, 2018-01-02.
- ↑ Historia Polski a mity tożsamościowe (Wielka Lechia, Turbosłowianie). [dostęp 2019-04-13].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Konrad Kośnik, Internetowe narracje historyczne a słowiańska tożsamość Polaków. Prolegomena teoretyczna, „Sensus Historiae”, 2018, s. 57–68, ISSN 2082-0860 [dostęp 2021-01-19].
- Artur Wójcik, Fantazmat Wielkiej Lechii Jak pseudonauka zawładnęła umysłami Polaków, Wydawnictwo Napoleon V, 2019, ISBN 978-83-8178-145-9.
- Roman Żuchowicz, Wielka Lechia. Źródła i przyczyny popularności teorii pseudonaukowej okiem historyka, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2018, ISBN 978-83-65886-33-0.