*hered/i PV
*heredi
(tr)
- 1.
Laŭleĝe ricevi ion de mortinto:
li heredis la tutan posedaĵon de la patro
[1];
vi ne heredos en la domo de nia patro; ĉar vi estas filo de
alia patrino
[2];
la restintoj el la Benjamenidoj bezonas ja heredontojn
(filojn), por ke ne malaperu tribo el Izrael
[3];
Isaak kaj Jakob, kunheredantoj de la sama promeso
[4];
feliĉon oni ne heredas nek cedas
PrV
.
- 2.
- (figure) Havi post siaj parencoj aŭ antaŭuloj, ĝui post ili aŭ same kiel ili: heredi la gloron de siaj praavoj; heredita kutimo; ŝi heredis de la patrino la amon al la ordo [5]; la lingvokapabloj, kiujn li heredis de sia poliglota patro, kondukis lian inspiron al la ideo mond-lingva [6]; mia adorata edzino kaj familio heredos nomon de heroo, kiu […] gravurite en ŝtono montros al la fremdaj ŝtatanoj la lokon, kien ili devas meti la florkronon [7]; honoron heredas saĝuloj [8].
- 3.
Havi post siaj parencoj pro transigo de genoj:
heredi de sia patro tuberkulozon,
la infanoj hodiaŭ heredas la parolkapablon, nome la fiziologian instrumenton
por eligi artikigitajn sonojn, de siaj gepatroj
[9];
(figure)
inklinon al matematiko.
1.
John Merchant: Kompatinda Klem, Ĉapitro 9
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 11:2
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 21:17
4. La Nova Testamento, Al la Hebreoj 11:9
5. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, VIII
6. Ernest Drezen: Zamenhof, La ideo pri mondlingvo ĉe Zamenhof dum lia junaĝo
7. Sándor Szathmári: Vojaĝo al Kazohinio, Unua Ĉapitro
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 3:35
9. Ivo Lapenna: Retoriko, Unua Parto
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 11:2
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 21:17
4. La Nova Testamento, Al la Hebreoj 11:9
5. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, VIII
6. Ernest Drezen: Zamenhof, La ideo pri mondlingvo ĉe Zamenhof dum lia junaĝo
7. Sándor Szathmári: Vojaĝo al Kazohinio, Unua Ĉapitro
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 3:35
9. Ivo Lapenna: Retoriko, Unua Parto
- angle:
- inherit
- beloruse:
- атрымліваць у спадчыну
- bretone:
- kaout da hêrezh digant, susitañ
- ĉeĥe:
- dědit, podědit, zdědit
- ĉine:
- 繼承 [jìchéng], 承受 [chéngshòu], 胤 [yìn], 繼 [jì], 嗣位 [sìwèi], 繼述 [jìshù]
- france:
- hériter, recevoir en héritage, tenir (de) (hériter de) kun~anto: cohéritier.
- germane:
- erben
- greke:
- κληρονομώ
- hispane:
- heredar
- hungare:
- örököl
- itale:
- ereditare
- japane:
- 相続する [そうぞくする], 受け継ぐ [うけつぐ], 遺伝として受け継ぐ [いでんとしてうけつぐ]
- nederlande:
- erven
- pole:
- dziedziczyć, otrzymać w spadku
- portugale:
- herdar
- ruse:
- наследовать, унаследовать
- slovake:
- podediť, zdediť
- ukraine:
- успадковувати, спадкувати, діставати у спадщину/спадок
hereda
- 1.
-
Transdonebla de la gepatroj al la gefiloj; rilata al heredaĵo:
hereda bieno, propraĵo;
ne transiru hereda posedaĵo de la Izraelidoj el unu tribo en
alian tribon
[10];
oni lin en lia malvasta ĉerko forveturigis en la kamparon, por
ripozigi lin tie en lia hereda (familia) tombo
[11];
iom post iom formiĝis la hereda aristokrataro
[12];
heredaj impostoj (pagataj surbaze de la
hereditaj
bienoj)
PIV1
;
nur al la tribo de Levi li ne donis heredan parton
[13];
(figure)
mi ne devas herede nutri per senfinaj generacioj intergentan
disecon
Homaranismo
.
- 2.
-
Biologie transdonata tra la generacioj:
hereda malsano (havanta genetikajn kaŭzojn).
10.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 36:7
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malnova domo
12. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 0
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Josuo 13:14
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Malnova domo
12. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 0
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Josuo 13:14
- angle:
- hereditary
- beloruse:
- спадчынны
- bretone:
- hêrezhel
- ĉeĥe:
- dědičný
- ĉine:
- 世袭 [shìxí], 遗传 [yíchuán]
- france:
- ~aj impostoj: droits de succession. 2. héréditaire
- germane:
- Erb-, erblich ~aj impostoj: Erbschaftssteuer.
- greke:
- κληρονομικός
- hungare:
- örökölt, örökölhető, örökletes
- itale:
- ereditario
- japane:
- 相続の [そうぞくの], 世襲の [せしゅうの], 遺伝の [いでんの]
- nederlande:
- erfelijk
- pole:
- dziedziczny
- portugale:
- hereditário
- ruse:
- наследственный
- slovake:
- dedičný
- ukraine:
- спадкоємний
heredaĵo, heredo
- 1.
-
Tio, kion oni heredas:
riĉa heredaĵo;
dividi heredon kun siaj fratoj;
la grafo trovis nur ŝuldojn en la patra heredo
[14];
al vi apartenas la rajto de heredo kaj la rajto de elaĉeto
[15];
(figure)
heredaĵo el gloro, virto, memorindaĵoj;
(figure)
loto agrabla trafis min, ĉarma estas mia heredo
[16].
- 2.
- (figure) Publika aŭ kolektiva valoraĵo postlasita de antaŭaj generacioj: (figure) tiu leĝo estas nur heredaĵo de la antaŭaj registaroj; la protekto de kultura heredaĵo ne povas esti apartigita de la protektado de homaj vivoj [17].
postlasaĵo,
restaĵo.
Rim.:
La formo „heredo“ estas tre ofta en la Biblio, kun la
indikita senco, sed foje ankaŭ kun senco de ago kiel en
„rajto de heredo“.
14.
Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Kvina
15. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 32:8
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 16:6
17. I. Bokova, trad. R. Corsetti: Redakcie, Unesko-kuriero, 2017-10 ĝis 12 (3)
15. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 32:8
16. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 16:6
17. I. Bokova, trad. R. Corsetti: Redakcie, Unesko-kuriero, 2017-10 ĝis 12 (3)
- angle:
- inheritance, heirloom, bequest, heritage
- beloruse:
- спадчына
- bretone:
- hêrezh, susit
- ĉeĥe:
- dědictví (majetek), pozůstalost
- ĉine:
- 遗产 [yíchǎn]
- france:
- héritage, hérédité (ce qu'on laisse en héritage), legs, succession (héritage)
- germane:
- (das) Erbe, Erbschaft
- greke:
- κληρονομιά, κληρονόμημα
- hispane:
- herencia
- hungare:
- örökség
- itale:
- eredità
- japane:
- 遺産 [いさん], 遺伝形質 [いでんかたしち]
- nederlande:
- erfenis
- pole:
- dziedzictwo, spadek
- portugale:
- herança
- ruse:
- наследство, наследие
- slovake:
- dedičstvo, pozostalosť
- ukraine:
- спадщина, спадок
heredanto
- Tiu, kiu heredas: ĉu li ne havas heredanton [18]? lia sola filo [estas] heredanto de lia tuta grandega riĉeco [19]; li min ˣmalheredisˣ (senheredigis) ĝis la plej eta monero, kaj Petron, tiun kanajlon, li elektis kiel universalan heredanton [20]! avarulo avaras, heredantoj malŝparas PrV ; ŝuldo estas unua heredanto PrV .
18.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeremia 49:1
19. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
20. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Sepa
19. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
20. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Sepa
- angle:
- heir
- beloruse:
- спадчыньнік, спадкаемец
- bretone:
- hêr, susitour
- ĉine:
- 繼承人 [jìchéngrén], 储 [chǔ], 嗣子 [sìzǐ], 子嗣 [zǐsì]
- france:
- héritier
- germane:
- (der) Erbe
- hispane:
- heredero
- nederlande:
- erfgenaam
heredeco
- 1.
-
Laŭgeneracia transdonado de havaĵoj, oficoj, rajtoj
al heredantoj:
sen infano la heredeco ne estas certigita
[21].
- 2.
Gena transdono de biologiaj ecoj de gepatroj
al idoj:
la aŭstra monaĥo Gregor Mendel unuafoje formulis
leĝojn de la biologia heredeco
[22].
atavismo
21.
O. Aubry, trad. P. J. Doumen:
Marie Walewska, [vidita en 2014]
22. Beĉjo: Beĉjo: El historio de la scienco (3), 2011-01-08
22. Beĉjo: Beĉjo: El historio de la scienco (3), 2011-01-08
- beloruse:
- спадчыннасьць
- ĉeĥe:
- dědičnost, heredita
- ĉine:
- 遗传 [yíchuán] 2. 遗传 [yíchuán]
- france:
- hérédité
- japane:
- 相続権 [そうぞくけん], 遺伝 [いでん]
- slovake:
- dedičnosť
- ukraine:
- спадковість
heredigi
(tr)
- Fari, ke iu heredu ion: heredigi ion al iu; heredigi iun pri io; posedu ĉi tiun bonan landon kaj heredigu ĝin al viaj infanoj post vi [23]; bonulo heredigas la nepojn [24]; mi al ili heredigis la honton samtempe kun la mono [25].
23.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Kroniko 28:8
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 13:22
25. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Dua
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 13:22
25. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Dua
- angle:
- bequeath
- beloruse:
- перадаць у спадчыну (штосьці), зрабіць спадчыньнікам (кагосьці)
- bretone:
- legadiñ
- ĉeĥe:
- odkázat dědictví, zůstavit dědictví
- ĉine:
- 詒 [yí], 貽 [yí], 遗留 [yíliú], 授业 [shòuyè], 遗赠 [yízèng]
- france:
- léguer, laisser (en héritage), transmettre (en héritage), désigner comme héritier
- germane:
- vererben
- hispane:
- heredar
- hungare:
- ráhagy, átörökít
- itale:
- includere nella succesione, lasciare in eredità, far testamento (in favore di)
- japane:
- 相続させる [そうぞくさせる], 受け継がせる [うけつがせる], 遺伝させる [いでんさせる]
- nederlande:
- nalaten (erfenis)
- pole:
- przekazywać w spadku
- ruse:
- передать по наследству (что-л.), сделать наследником (кого-л.)
- slovake:
- odkázať dedičstvo
- ukraine:
- залишати, передавати у спадщину, зробити спадкоємцем
prihereda
- Rilata al heredeco: prihereda leĝo; prihereda rajto.
- beloruse:
- спадчынны pri~a leĝo: спадчыннае права.
- hungare:
- örökösödési pri~a leĝo: örökösödési törvény. pri~a rajto: örökösödési jog.
- itale:
- ereditario
- japane:
- 相続に関する [そうぞくにかんする]
- nederlande:
- pri~a leĝo: erfeniswet. pri~a rajto: erfrecht.
- pole:
- pri~a leĝo: prawo spadkowe.
senheredigi
(tr)
- Senigi iun je la atendita heredaĵo: mi lin petegos, ke la eldiritan malbenon li ŝarĝu sur min, ke li min senheredigu [26].
- angle:
- disown, disinherit, write out of one's will
- beloruse:
- пазбавіць спадчыны
- bretone:
- dishêriañ
- ĉeĥe:
- vydědit
- france:
- déshériter
- germane:
- enterben
- greke:
- αποκληρώνω
- hispane:
- desheredar
- hungare:
- kizár az örökségből
- itale:
- disconoscere (elim. dalla succesione), escludere dalla eredità
- japane:
- 相続権を奪う [そうぞくけんをうばう]
- nederlande:
- onterven
- pole:
- wydziedziczyć
- portugale:
- deserdar
- ruse:
- лишить наследства
- slovake:
- vydediť
- ukraine:
- позбавляти спадщини, залишати без спадщини
administraj notoj
pri
pri~a:
pri~a: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
Ne klaras la difino, kiu uzas nedifinitan terminon ~eco. Cetere
tiu vorto ne plu aperas en PIV1, kaj ŝajnas, ke ĝi sinonimas
kun "rilata al heredaĵo/heredado", senco aldonita al ~a
(vd ekz "~aj impostoj", "~a parto"). Povas esti, ke en specifaj
kuntekstoj "pri~a" estas malpli ambigua ol "~a", do preferebla,
sed la difino ne taŭgas.
[MB]
pri~a:
Mankas dua fontindiko.
pri~a: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.