YEARBOOK OF THE ACADEMY OF FINE ARTS STUDIES IN ART HISTORY AND HUMANITIES , 2024
The city of Yerevan holds a significant place in the artistic legacy of
Vahram Gayfejyan, a disti... more The city of Yerevan holds a significant place in the artistic legacy of Vahram Gayfejyan, a distinguished figure encompassing roles as an artist, an educator, an art critic, and a pivotal contributor to Armenian fine art during the 20th century. From 1924 to 1957, Gayfejyan skillfully depicted the evolving essence of the capital of Soviet Armenia through his works. This article explores the subject within the broader context of the emergence of Soviet-Armenian culture and the construction of the new Yerevan. The article delves into the unique artistic perspectives of Vahram Gayfejyan, striving to establish a chronological framework for his Yerevan-centric artistic period. Additionally, an effort is made to categorize his extensive body of work—comprising over a hundred pieces—based on subjects and depicted locations. The analysis draws from a rich array of sources, including artworks housed in the National Gallery of Armenia (NGA), the History Museum of Yerevan (HMY) as well as private and family collections. The article meticulously examines select works from the NGA and HMY collections, providing insights into creation dates, artistic techniques employed, and the locations depicted. This comprehensive approach aids in defining or clarifying details related to Gayfejyan’s artworks, contributing to the drafting of a mapped representation of Gayfejyan’s Yerevan. Consequently, the Yerevan series by Gayfejyan is presented not only through an artistic lens but also from a historiographical-documentary perspective, enriching our understanding of the artist’s profound connection with the city’s history and culture.
Актуальные проблемы теории и истории искусства: сб. науч. статей. Вып. 13 / Под ред. А. В. Захаровой, С. В. Мальцевой, Е. Ю. Станюкович-Денисовой. – МГУ имени М. В. Ломоносова / СПб.: НП-Принт, 2023. С. 664–675. ISSN 2312-2129. http://dx.doi.org/10.18688/aa2313-7-53 , 2023
ahram Gayfejyan (1879–1960) — a great artist, teacher, art critic and public figure,
one of the f... more ahram Gayfejyan (1879–1960) — a great artist, teacher, art critic and public figure, one of the founders of art education in Armenia in the 20th century, who was formed as an artist in the Moscow avant-garde artistic environment at the beginning of the last century.In the begin- ning of 2022, in the National Gallery of Armenia, during the restoration of the first self-portrait of Vahram Gayfejyan, the canvas was peeled off from the cardboard, on the back of which, touching the canvas directly, a fragment of a painting was found. As a result of the studies, it was found out that the newly appeared painting represents an important piece in the series of paintings by V. Gayfejyan on the theme of cafes, created in the late 1900s and early 1910s, when the artist’s work underwent a gradual transition from Symbolism and Art Nouveau to so-called “expressionist” or “synthetic” or “neo-primitivist” style. The comparative analysis of the composition revealed a direct analogy with other similar compositions, as well as with the artist’s graphic sketches of the same years from the NGA, family, and private collections, which constituted solid grounds for at- tributing not only the newly appeared painting, but the series as a whole. The author also analyzes the artist’s self-portrait in the context of the development of the romantic portrait genre in the Russian and Armenian art of the 19th century and offers the most probable version of the story of the artist cropping his own work and using as a substrate for his self-portrait.
ԽՈՐՀՐԴԱՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ. ԿՈՆՑԵՊՏԸ, ԸՆԿԱԼՈՒՄՆԵՐՆ ՈՒ ԴՐՍԵՎՈՐՈՒՄՆԵՐԸ Հոդվածների ժողովածու Կազմող,, 2023
Խրուշչովյան սոցիալ-քաղաքական բարեփոխումների արդյունքում անհատի պաշտամունքի առասպելը փոխարինվում ... more Խրուշչովյան սոցիալ-քաղաքական բարեփոխումների արդյունքում անհատի պաշտամունքի առասպելը փոխարինվում էր նորով՝ լավատեսական ու կենսահաստատ, ստալինյան տեռորից ազատված ժողովրդին մոտ ու հասկանալի: 1950-ական թթ. խորհրդային արվեստում ձևավորվում են նոր պատկերագրություն և կոնյունկտուրա, ստալինյան սոցռեալիզմը փոխարինվում է “խրուշչովյան” կամ “բարեփոխված” սոցռեալիզմով: “Ձևով ազգային, բովանդակությամբ սոցիալիստական” կարգախոսը լոկ փաղաքշական ժեստ էր ազգային արվեստների հանդեպ, որն իրականում մշակութային գաղութացման դրսևորում էր: Այդուհանդերձ, խրուշչովյան բարեփոխումները արվեստի ազատականացման անդառնալի գործընթաց խթանեցին: 1950-60-ական թթ. հայ կերպարվեստի մեծ վերելքի շրջան են: Այն բավարար հասարակական-քաղաքական և գեղարվեստական հիմքեր ուներ՝ դիմադրելու համար նոր կոնյունկտուրային. 1) Ազգային խնդիրների արծարծումը; 2) Հայ գեղանկարչության հարուստ նախահեղափոխական ավանդույթները; 3) Հայրենադարձ արվեստագետների մուտքը հայ կերպարվեստ: ԽՄԿԿ 20-րդ համագումարից չորս ամիս անց Մոսկվայում կայացած Հայ արվեստի և գրականության տասնօրյակի մեծ ցուցահանդեսում ներկայացված Հովհաննես Զարդարյանի “Գարուն” և Սարգիս Մուրադյանի “Կոմիտաս: Վերջին գիշեր” կտավները (երկուսն էլ՝ 1956) հայ կերպարվեստի Ձնհալի մունետիկներն են: Զեկուցման մեջ կբերվեն փաստեր, թե ինչպես էին խրախուսում հայ արվեստի “ազգային դիմագիծը” պաշտոնական արվեստի մոսկովյան առաջատարները և թե ինչպիսի բուռն բանավեճ էր ծագել արվեստի քննադատների շրջանում վերոնշված կտավների շուրջ:
Համաշխարհային ավանգարդի պատմության մեջ արտիստական սրճարանները կարևոր դեր են խաղացել, քանի որ դրան... more Համաշխարհային ավանգարդի պատմության մեջ արտիստական սրճարանները կարևոր դեր են խաղացել, քանի որ դրանք ինտերնացիոնալ մշակութային ֆենոմեն էին՝ հանրային ոլորտի ամենաազատական հաստատությունները, ազատամիտ մտավորականների և արվեստագետների «ապաստարանը»: 20-րդ դարասկզբի արևմտյան և ռուսական մշակույթում արտիստական սրճարանները եղել են նորարարական գեղարվեստական լաբորատորիաներ և արդի մտքի ձևավորման էպիկենտրոններ, որոնց հիմքի վրա աճել են գրական, թատերական, արտիստական ակումբներ, միություններ, շարժումներ, խմբավորումներ և այլ: Արտիստական սրճարանները դրանց սինթեզի վայրերն էին: Հոդվածում խոսվում է ռուսական արտիստական սրճարանների հենքի վրա պոետների, թատերական գործիչների և նկարիչների համագործակցության մասին, որի դերակատարներն էին ոչ միայն ռուսները, այլև հայերը, վրացիները և այլ ազգերի ներկայացուցիչները:
In the history of the global avant-garde, artistic cafes have played an important role, because they were an international cultural phenomenon, the most free institutions of the public sphere, the "refuge" of free-thinking intellectuals and artists. In the Western and Russian culture of the early 20th century, artistic cafes were innovative artistic laboratories and epicenters of the formation of modern thought, from which literary, theatrical, artistic clubs, unions, movements, groups and others grew. Art cafés were the sites of their synthesis.The article talks about the cooperation of poets, theater figures and artists on the basis of Russian artistic cafes, the actors of which were not only Russians, but also Armenians, Georgians and representatives of other nations.
В истории мирового авангарда артистические кафе играли чрезвычайно важную роль, поскольку они являлись интернациональным культурным феноменом как наиболее либеральные “учреждения” общественной сферы, как “прибежища” свободолюбивых, независимых интеллектуалов, художников и других деятелей культуры. В русской и европейской культурах начала 20 века артистические кафе были своего рода художественными лабораториями и эпицентрами формирования прогрессивной мысли, на основе которых рождались различные художественные течения, группировки, клубы и т.д. – театральные, поэтические, художественные. Артистические кафе служили местом их синтеза.В статье рассказывается о сотрудничестве поэтов, художников, театральных деятелей разных национальностей (русских, армян, грузин и др.) на основе таких кафе.
альбом-каталог выставки “Армянский импрессионизм. От Москвы до Парижа”, Музей импрессионизма, Москва, 25.03-4.06, 2017, 2017
В статье рассматриваются происхождение, особенности армянского импрессионизма, его связи с францу... more В статье рассматриваются происхождение, особенности армянского импрессионизма, его связи с французским и русским импрессионизмом, а также впервые рассматривается тенденция развития импрессионистической живописи к декоративной абстракции, имевшая место в армянской живописи в начале 20 века и наследованная армянскими художниками-модернистами 2-ой половины 20 века.
The article discusses the origin, features of Armenian impressionism, its connection with French and Russian impressionism, and also for the first time examines the trend in the development of impressionistic painting towards decorative abstraction, which took place in Armenian painting in the early 1920s. century and was inherited by Armenian modernist artists of the 2nd half of the 20th century.
Հովհաննես Զարդարյան Hovhannes Zardaryan Оганес Зардарян. Двухтомный альбом-монография к 100-летию со дня рождения художника., 2019
Вступительная статья к двухтомному альбому-монографии "Оганес Зардарян", посвященной 100-летнему ... more Вступительная статья к двухтомному альбому-монографии "Оганес Зардарян", посвященной 100-летнему юбилею художника Ереван, "Тигран Мец", 2019 Оганес Зардарян: "левый"среди"правых". В статье рассматривается творчество видного представителя армянской советской живописи 2-ой пол. 20 века народного художника Армянской ССР (1963), действительного члена Академии художеств СССР (1988), профессора Оганеса Зардаряна в контексте социально-политической обстановки в СССР в 1950-1980-ых гг., выявляются неизвестные ранее, импрессионистические (1940-ые!) и модернистические искания художника и значение его творчества в армянском "национальном модернизме" 2-ой волны (2-ая пол. 20 в.).
Secrets of the portrait of a woman by Eghishe
Tatevosyan
The unique collection of the Museum of ... more Secrets of the portrait of a woman by Eghishe Tatevosyan
The unique collection of the Museum of Russian Art in Yerevan includes many interesting works of local artists, in particular, of Eghishe Tatevosyan, one of the founders of Armenian impressionism. His paintings are also shown at the Georgian Museum of Fine Arts (Tbilisi), the State Museum of Oriental Art (Moscow), at the V.D. Polenov Museum Reserve and in private collections. For reasons unknown, researchers failed to closely study Justine Romanovna, who played a great role in the life of the painter, becoming not only his muse, but also a devoted wife during her entire lifetime. The history of the painting “Portrait of a Woman”, the lives of the author and the model turned out to be closely linked with Russia and with the family of the famous painter Vasily Polenov. The reader will learn all about this from the article.
Secrets of the portrait of a woman by Eghishe Tatevosyan, 2021
«Русское искусство», Москва, № 3/2021
Тема номера: Россия – Армения. Диалог на языке искусства
Th... more «Русское искусство», Москва, № 3/2021 Тема номера: Россия – Армения. Диалог на языке искусства Theme of the issue: Russia – Armenia. Dialogue in art idiom Лилит Саргсян Тайны женского портрета Егише Татевосяна В составе уникального собрания Музея русского искусства в Ереване большой интерес представляют произведения местных художников, в частности Егише Татевосяна, одного из основоположников армянского импрессионизма. Его работы хранятся также в Государственном музее искусств Грузии, Государственном музее народов Востока (Москва), Музее-заповеднике В.Д. Поленова, в частных собраниях. К сожалению, исследователи не уделяли пристального внимания личности Жюстины Романовны, сыгравшей великую роль в судьбе художника, не только ставшей его музой, но и посвятившей супругу всю жизнь. История создания картины «Женский портрет», судьбы автора и изображенной оказались тесно связаны с Россией и семьей великого мастера Василия Поленова. Каким образом – читатель узнает из статьи. Lilit Sargsyan Secrets of the portrait of a woman by Eghishe Tatevosyan The unique collection of the Museum of Russian Art in Yerevan includes many interesting works of local artists, in particular, of Eghishe Tatevosyan, one of the founders of Armenian impressionism. His paintings are also shown at the Georgian Museum of Fine Arts (Tbilisi), the State Museum of Oriental Art (Moscow), at the V.D. Polenov Museum Reserve and in private collections. For reasons unknown, researchers failed to closely study Justine Romanovna, who played a great role in the life of the painter, becoming not only his muse, but also a devoted wife during her entire lifetime. The history of the painting “Portrait of a Woman”, the lives of the author and the model turned out to be closely linked with Russia and with the family of the famous painter Vasily Polenov. The reader will learn all about this from the article
YEARBOOK OF THE ACADEMY OF FINE ARTS STUDIES IN ART HISTORY AND HUMANITIES , 2024
The city of Yerevan holds a significant place in the artistic legacy of
Vahram Gayfejyan, a disti... more The city of Yerevan holds a significant place in the artistic legacy of Vahram Gayfejyan, a distinguished figure encompassing roles as an artist, an educator, an art critic, and a pivotal contributor to Armenian fine art during the 20th century. From 1924 to 1957, Gayfejyan skillfully depicted the evolving essence of the capital of Soviet Armenia through his works. This article explores the subject within the broader context of the emergence of Soviet-Armenian culture and the construction of the new Yerevan. The article delves into the unique artistic perspectives of Vahram Gayfejyan, striving to establish a chronological framework for his Yerevan-centric artistic period. Additionally, an effort is made to categorize his extensive body of work—comprising over a hundred pieces—based on subjects and depicted locations. The analysis draws from a rich array of sources, including artworks housed in the National Gallery of Armenia (NGA), the History Museum of Yerevan (HMY) as well as private and family collections. The article meticulously examines select works from the NGA and HMY collections, providing insights into creation dates, artistic techniques employed, and the locations depicted. This comprehensive approach aids in defining or clarifying details related to Gayfejyan’s artworks, contributing to the drafting of a mapped representation of Gayfejyan’s Yerevan. Consequently, the Yerevan series by Gayfejyan is presented not only through an artistic lens but also from a historiographical-documentary perspective, enriching our understanding of the artist’s profound connection with the city’s history and culture.
Актуальные проблемы теории и истории искусства: сб. науч. статей. Вып. 13 / Под ред. А. В. Захаровой, С. В. Мальцевой, Е. Ю. Станюкович-Денисовой. – МГУ имени М. В. Ломоносова / СПб.: НП-Принт, 2023. С. 664–675. ISSN 2312-2129. http://dx.doi.org/10.18688/aa2313-7-53 , 2023
ahram Gayfejyan (1879–1960) — a great artist, teacher, art critic and public figure,
one of the f... more ahram Gayfejyan (1879–1960) — a great artist, teacher, art critic and public figure, one of the founders of art education in Armenia in the 20th century, who was formed as an artist in the Moscow avant-garde artistic environment at the beginning of the last century.In the begin- ning of 2022, in the National Gallery of Armenia, during the restoration of the first self-portrait of Vahram Gayfejyan, the canvas was peeled off from the cardboard, on the back of which, touching the canvas directly, a fragment of a painting was found. As a result of the studies, it was found out that the newly appeared painting represents an important piece in the series of paintings by V. Gayfejyan on the theme of cafes, created in the late 1900s and early 1910s, when the artist’s work underwent a gradual transition from Symbolism and Art Nouveau to so-called “expressionist” or “synthetic” or “neo-primitivist” style. The comparative analysis of the composition revealed a direct analogy with other similar compositions, as well as with the artist’s graphic sketches of the same years from the NGA, family, and private collections, which constituted solid grounds for at- tributing not only the newly appeared painting, but the series as a whole. The author also analyzes the artist’s self-portrait in the context of the development of the romantic portrait genre in the Russian and Armenian art of the 19th century and offers the most probable version of the story of the artist cropping his own work and using as a substrate for his self-portrait.
ԽՈՐՀՐԴԱՀԱՅ ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ. ԿՈՆՑԵՊՏԸ, ԸՆԿԱԼՈՒՄՆԵՐՆ ՈՒ ԴՐՍԵՎՈՐՈՒՄՆԵՐԸ Հոդվածների ժողովածու Կազմող,, 2023
Խրուշչովյան սոցիալ-քաղաքական բարեփոխումների արդյունքում անհատի պաշտամունքի առասպելը փոխարինվում ... more Խրուշչովյան սոցիալ-քաղաքական բարեփոխումների արդյունքում անհատի պաշտամունքի առասպելը փոխարինվում էր նորով՝ լավատեսական ու կենսահաստատ, ստալինյան տեռորից ազատված ժողովրդին մոտ ու հասկանալի: 1950-ական թթ. խորհրդային արվեստում ձևավորվում են նոր պատկերագրություն և կոնյունկտուրա, ստալինյան սոցռեալիզմը փոխարինվում է “խրուշչովյան” կամ “բարեփոխված” սոցռեալիզմով: “Ձևով ազգային, բովանդակությամբ սոցիալիստական” կարգախոսը լոկ փաղաքշական ժեստ էր ազգային արվեստների հանդեպ, որն իրականում մշակութային գաղութացման դրսևորում էր: Այդուհանդերձ, խրուշչովյան բարեփոխումները արվեստի ազատականացման անդառնալի գործընթաց խթանեցին: 1950-60-ական թթ. հայ կերպարվեստի մեծ վերելքի շրջան են: Այն բավարար հասարակական-քաղաքական և գեղարվեստական հիմքեր ուներ՝ դիմադրելու համար նոր կոնյունկտուրային. 1) Ազգային խնդիրների արծարծումը; 2) Հայ գեղանկարչության հարուստ նախահեղափոխական ավանդույթները; 3) Հայրենադարձ արվեստագետների մուտքը հայ կերպարվեստ: ԽՄԿԿ 20-րդ համագումարից չորս ամիս անց Մոսկվայում կայացած Հայ արվեստի և գրականության տասնօրյակի մեծ ցուցահանդեսում ներկայացված Հովհաննես Զարդարյանի “Գարուն” և Սարգիս Մուրադյանի “Կոմիտաս: Վերջին գիշեր” կտավները (երկուսն էլ՝ 1956) հայ կերպարվեստի Ձնհալի մունետիկներն են: Զեկուցման մեջ կբերվեն փաստեր, թե ինչպես էին խրախուսում հայ արվեստի “ազգային դիմագիծը” պաշտոնական արվեստի մոսկովյան առաջատարները և թե ինչպիսի բուռն բանավեճ էր ծագել արվեստի քննադատների շրջանում վերոնշված կտավների շուրջ:
Համաշխարհային ավանգարդի պատմության մեջ արտիստական սրճարանները կարևոր դեր են խաղացել, քանի որ դրան... more Համաշխարհային ավանգարդի պատմության մեջ արտիստական սրճարանները կարևոր դեր են խաղացել, քանի որ դրանք ինտերնացիոնալ մշակութային ֆենոմեն էին՝ հանրային ոլորտի ամենաազատական հաստատությունները, ազատամիտ մտավորականների և արվեստագետների «ապաստարանը»: 20-րդ դարասկզբի արևմտյան և ռուսական մշակույթում արտիստական սրճարանները եղել են նորարարական գեղարվեստական լաբորատորիաներ և արդի մտքի ձևավորման էպիկենտրոններ, որոնց հիմքի վրա աճել են գրական, թատերական, արտիստական ակումբներ, միություններ, շարժումներ, խմբավորումներ և այլ: Արտիստական սրճարանները դրանց սինթեզի վայրերն էին: Հոդվածում խոսվում է ռուսական արտիստական սրճարանների հենքի վրա պոետների, թատերական գործիչների և նկարիչների համագործակցության մասին, որի դերակատարներն էին ոչ միայն ռուսները, այլև հայերը, վրացիները և այլ ազգերի ներկայացուցիչները:
In the history of the global avant-garde, artistic cafes have played an important role, because they were an international cultural phenomenon, the most free institutions of the public sphere, the "refuge" of free-thinking intellectuals and artists. In the Western and Russian culture of the early 20th century, artistic cafes were innovative artistic laboratories and epicenters of the formation of modern thought, from which literary, theatrical, artistic clubs, unions, movements, groups and others grew. Art cafés were the sites of their synthesis.The article talks about the cooperation of poets, theater figures and artists on the basis of Russian artistic cafes, the actors of which were not only Russians, but also Armenians, Georgians and representatives of other nations.
В истории мирового авангарда артистические кафе играли чрезвычайно важную роль, поскольку они являлись интернациональным культурным феноменом как наиболее либеральные “учреждения” общественной сферы, как “прибежища” свободолюбивых, независимых интеллектуалов, художников и других деятелей культуры. В русской и европейской культурах начала 20 века артистические кафе были своего рода художественными лабораториями и эпицентрами формирования прогрессивной мысли, на основе которых рождались различные художественные течения, группировки, клубы и т.д. – театральные, поэтические, художественные. Артистические кафе служили местом их синтеза.В статье рассказывается о сотрудничестве поэтов, художников, театральных деятелей разных национальностей (русских, армян, грузин и др.) на основе таких кафе.
альбом-каталог выставки “Армянский импрессионизм. От Москвы до Парижа”, Музей импрессионизма, Москва, 25.03-4.06, 2017, 2017
В статье рассматриваются происхождение, особенности армянского импрессионизма, его связи с францу... more В статье рассматриваются происхождение, особенности армянского импрессионизма, его связи с французским и русским импрессионизмом, а также впервые рассматривается тенденция развития импрессионистической живописи к декоративной абстракции, имевшая место в армянской живописи в начале 20 века и наследованная армянскими художниками-модернистами 2-ой половины 20 века.
The article discusses the origin, features of Armenian impressionism, its connection with French and Russian impressionism, and also for the first time examines the trend in the development of impressionistic painting towards decorative abstraction, which took place in Armenian painting in the early 1920s. century and was inherited by Armenian modernist artists of the 2nd half of the 20th century.
Հովհաննես Զարդարյան Hovhannes Zardaryan Оганес Зардарян. Двухтомный альбом-монография к 100-летию со дня рождения художника., 2019
Вступительная статья к двухтомному альбому-монографии "Оганес Зардарян", посвященной 100-летнему ... more Вступительная статья к двухтомному альбому-монографии "Оганес Зардарян", посвященной 100-летнему юбилею художника Ереван, "Тигран Мец", 2019 Оганес Зардарян: "левый"среди"правых". В статье рассматривается творчество видного представителя армянской советской живописи 2-ой пол. 20 века народного художника Армянской ССР (1963), действительного члена Академии художеств СССР (1988), профессора Оганеса Зардаряна в контексте социально-политической обстановки в СССР в 1950-1980-ых гг., выявляются неизвестные ранее, импрессионистические (1940-ые!) и модернистические искания художника и значение его творчества в армянском "национальном модернизме" 2-ой волны (2-ая пол. 20 в.).
Secrets of the portrait of a woman by Eghishe
Tatevosyan
The unique collection of the Museum of ... more Secrets of the portrait of a woman by Eghishe Tatevosyan
The unique collection of the Museum of Russian Art in Yerevan includes many interesting works of local artists, in particular, of Eghishe Tatevosyan, one of the founders of Armenian impressionism. His paintings are also shown at the Georgian Museum of Fine Arts (Tbilisi), the State Museum of Oriental Art (Moscow), at the V.D. Polenov Museum Reserve and in private collections. For reasons unknown, researchers failed to closely study Justine Romanovna, who played a great role in the life of the painter, becoming not only his muse, but also a devoted wife during her entire lifetime. The history of the painting “Portrait of a Woman”, the lives of the author and the model turned out to be closely linked with Russia and with the family of the famous painter Vasily Polenov. The reader will learn all about this from the article.
Secrets of the portrait of a woman by Eghishe Tatevosyan, 2021
«Русское искусство», Москва, № 3/2021
Тема номера: Россия – Армения. Диалог на языке искусства
Th... more «Русское искусство», Москва, № 3/2021 Тема номера: Россия – Армения. Диалог на языке искусства Theme of the issue: Russia – Armenia. Dialogue in art idiom Лилит Саргсян Тайны женского портрета Егише Татевосяна В составе уникального собрания Музея русского искусства в Ереване большой интерес представляют произведения местных художников, в частности Егише Татевосяна, одного из основоположников армянского импрессионизма. Его работы хранятся также в Государственном музее искусств Грузии, Государственном музее народов Востока (Москва), Музее-заповеднике В.Д. Поленова, в частных собраниях. К сожалению, исследователи не уделяли пристального внимания личности Жюстины Романовны, сыгравшей великую роль в судьбе художника, не только ставшей его музой, но и посвятившей супругу всю жизнь. История создания картины «Женский портрет», судьбы автора и изображенной оказались тесно связаны с Россией и семьей великого мастера Василия Поленова. Каким образом – читатель узнает из статьи. Lilit Sargsyan Secrets of the portrait of a woman by Eghishe Tatevosyan The unique collection of the Museum of Russian Art in Yerevan includes many interesting works of local artists, in particular, of Eghishe Tatevosyan, one of the founders of Armenian impressionism. His paintings are also shown at the Georgian Museum of Fine Arts (Tbilisi), the State Museum of Oriental Art (Moscow), at the V.D. Polenov Museum Reserve and in private collections. For reasons unknown, researchers failed to closely study Justine Romanovna, who played a great role in the life of the painter, becoming not only his muse, but also a devoted wife during her entire lifetime. The history of the painting “Portrait of a Woman”, the lives of the author and the model turned out to be closely linked with Russia and with the family of the famous painter Vasily Polenov. The reader will learn all about this from the article
Uploads
Papers by Lilit Sargsyan
Vahram Gayfejyan, a distinguished figure encompassing roles as an artist,
an educator, an art critic, and a pivotal contributor to Armenian fine art
during the 20th century. From 1924 to 1957, Gayfejyan skillfully depicted the
evolving essence of the capital of Soviet Armenia through his works. This
article explores the subject within the broader context of the emergence of
Soviet-Armenian culture and the construction of the new Yerevan.
The article delves into the unique artistic perspectives of Vahram Gayfejyan,
striving to establish a chronological framework for his Yerevan-centric
artistic period. Additionally, an effort is made to categorize his extensive
body of work—comprising over a hundred pieces—based on subjects and
depicted locations. The analysis draws from a rich array of sources, including
artworks housed in the National Gallery of Armenia (NGA), the History
Museum of Yerevan (HMY) as well as private and family collections.
The article meticulously examines select works from the NGA and HMY
collections, providing insights into creation dates, artistic techniques employed,
and the locations depicted. This comprehensive approach aids in
defining or clarifying details related to Gayfejyan’s artworks, contributing
to the drafting of a mapped representation of Gayfejyan’s Yerevan. Consequently,
the Yerevan series by Gayfejyan is presented not only through
an artistic lens but also from a historiographical-documentary perspective,
enriching our understanding of the artist’s profound connection with the
city’s history and culture.
one of the founders of art education in Armenia in the 20th century, who was formed as an artist
in the Moscow avant-garde artistic environment at the beginning of the last century.In the begin-
ning of 2022, in the National Gallery of Armenia, during the restoration of the first self-portrait of
Vahram Gayfejyan, the canvas was peeled off from the cardboard, on the back of which, touching
the canvas directly, a fragment of a painting was found. As a result of the studies, it was found
out that the newly appeared painting represents an important piece in the series of paintings by
V. Gayfejyan on the theme of cafes, created in the late 1900s and early 1910s, when the artist’s work
underwent a gradual transition from Symbolism and Art Nouveau to so-called “expressionist”
or “synthetic” or “neo-primitivist” style. The comparative analysis of the composition revealed a
direct analogy with other similar compositions, as well as with the artist’s graphic sketches of the
same years from the NGA, family, and private collections, which constituted solid grounds for at-
tributing not only the newly appeared painting, but the series as a whole. The author also analyzes
the artist’s self-portrait in the context of the development of the romantic portrait genre in the
Russian and Armenian art of the 19th century and offers the most probable version of the story of
the artist cropping his own work and using as a substrate for his self-portrait.
1950-60-ական թթ. հայ կերպարվեստի մեծ վերելքի շրջան են: Այն բավարար հասարակական-քաղաքական և գեղարվեստական հիմքեր ուներ՝ դիմադրելու համար նոր կոնյունկտուրային. 1) Ազգային խնդիրների արծարծումը; 2) Հայ գեղանկարչության հարուստ նախահեղափոխական ավանդույթները; 3) Հայրենադարձ արվեստագետների մուտքը հայ կերպարվեստ:
ԽՄԿԿ 20-րդ համագումարից չորս ամիս անց Մոսկվայում կայացած Հայ արվեստի և գրականության տասնօրյակի մեծ ցուցահանդեսում ներկայացված Հովհաննես Զարդարյանի “Գարուն” և Սարգիս Մուրադյանի “Կոմիտաս: Վերջին գիշեր” կտավները (երկուսն էլ՝ 1956) հայ կերպարվեստի Ձնհալի մունետիկներն են: Զեկուցման մեջ կբերվեն փաստեր, թե ինչպես էին խրախուսում հայ արվեստի “ազգային դիմագիծը” պաշտոնական արվեստի մոսկովյան առաջատարները և թե ինչպիսի բուռն բանավեճ էր ծագել արվեստի քննադատների շրջանում վերոնշված կտավների շուրջ:
In the history of the global avant-garde, artistic cafes have played an important role, because they were an international cultural phenomenon, the most free institutions of the public sphere, the "refuge" of free-thinking intellectuals and artists. In the Western and Russian culture of the early 20th century, artistic cafes were innovative artistic laboratories and epicenters of the formation of modern thought, from which literary, theatrical, artistic clubs, unions, movements, groups and others grew. Art cafés were the sites of their synthesis.The article talks about the cooperation of poets, theater figures and artists on the basis of Russian artistic cafes, the actors of which were not only Russians, but also Armenians, Georgians and representatives of other nations.
В истории мирового авангарда артистические кафе играли чрезвычайно важную роль, поскольку они являлись интернациональным культурным феноменом как наиболее либеральные “учреждения” общественной сферы, как “прибежища” свободолюбивых, независимых интеллектуалов, художников и других деятелей культуры. В русской и европейской культурах начала 20 века артистические кафе были своего рода художественными лабораториями и эпицентрами формирования прогрессивной мысли, на основе которых рождались различные художественные течения, группировки, клубы и т.д. – театральные, поэтические, художественные. Артистические кафе служили местом их синтеза.В статье рассказывается о сотрудничестве поэтов, художников, театральных деятелей разных национальностей (русских, армян, грузин и др.) на основе таких кафе.
The article discusses the origin, features of Armenian impressionism, its connection with French and Russian impressionism, and also for the first time examines the trend in the development of impressionistic painting towards decorative abstraction, which took place in Armenian painting in the early 1920s. century and was inherited by Armenian modernist artists of the 2nd half of the 20th century.
Оганес Зардарян: "левый"среди"правых".
В статье рассматривается творчество видного представителя армянской советской живописи 2-ой пол. 20 века народного художника Армянской ССР (1963), действительного члена Академии художеств СССР (1988), профессора Оганеса Зардаряна в контексте социально-политической обстановки в СССР в 1950-1980-ых гг., выявляются неизвестные ранее, импрессионистические (1940-ые!) и модернистические искания художника и значение его творчества в армянском "национальном модернизме" 2-ой волны (2-ая пол. 20 в.).
Tatevosyan
The unique collection of the Museum of Russian
Art in Yerevan includes many interesting works
of local artists, in particular, of Eghishe
Tatevosyan, one of the founders of Armenian
impressionism. His paintings are also shown at
the Georgian Museum of Fine Arts (Tbilisi), the
State Museum of Oriental Art (Moscow), at the
V.D. Polenov Museum Reserve and in private
collections. For reasons unknown, researchers
failed to closely study Justine Romanovna, who
played a great role in the life of the painter,
becoming not only his muse, but also a devoted
wife during her entire lifetime. The history of the
painting “Portrait of a Woman”, the lives of the
author and the model turned out to be closely
linked with Russia and with the family of the
famous painter Vasily Polenov. The reader will
learn all about this from the article.
Тема номера: Россия – Армения. Диалог на языке искусства
Theme of the issue: Russia – Armenia. Dialogue in art idiom
Лилит Саргсян
Тайны женского портрета Егише
Татевосяна
В составе уникального собрания Музея
русского искусства в Ереване большой
интерес представляют произведения местных
художников, в частности Егише Татевосяна,
одного из основоположников армянского
импрессионизма. Его работы хранятся также
в Государственном музее искусств Грузии,
Государственном музее народов Востока
(Москва), Музее-заповеднике В.Д. Поленова,
в частных собраниях. К сожалению,
исследователи не уделяли пристального
внимания личности Жюстины Романовны,
сыгравшей великую роль в судьбе
художника, не только ставшей его музой, но
и посвятившей супругу всю жизнь. История
создания картины «Женский портрет»,
судьбы автора и изображенной оказались
тесно связаны с Россией и семьей великого
мастера Василия Поленова. Каким образом –
читатель узнает из статьи.
Lilit Sargsyan
Secrets of the portrait of a woman by Eghishe
Tatevosyan
The unique collection of the Museum of Russian
Art in Yerevan includes many interesting works
of local artists, in particular, of Eghishe
Tatevosyan, one of the founders of Armenian
impressionism. His paintings are also shown at
the Georgian Museum of Fine Arts (Tbilisi), the
State Museum of Oriental Art (Moscow), at the
V.D. Polenov Museum Reserve and in private
collections. For reasons unknown, researchers
failed to closely study Justine Romanovna, who
played a great role in the life of the painter,
becoming not only his muse, but also a devoted
wife during her entire lifetime. The history of the
painting “Portrait of a Woman”, the lives of the
author and the model turned out to be closely
linked with Russia and with the family of the
famous painter Vasily Polenov. The reader will
learn all about this from the article
Book Reviews by Lilit Sargsyan
Vahram Gayfejyan, a distinguished figure encompassing roles as an artist,
an educator, an art critic, and a pivotal contributor to Armenian fine art
during the 20th century. From 1924 to 1957, Gayfejyan skillfully depicted the
evolving essence of the capital of Soviet Armenia through his works. This
article explores the subject within the broader context of the emergence of
Soviet-Armenian culture and the construction of the new Yerevan.
The article delves into the unique artistic perspectives of Vahram Gayfejyan,
striving to establish a chronological framework for his Yerevan-centric
artistic period. Additionally, an effort is made to categorize his extensive
body of work—comprising over a hundred pieces—based on subjects and
depicted locations. The analysis draws from a rich array of sources, including
artworks housed in the National Gallery of Armenia (NGA), the History
Museum of Yerevan (HMY) as well as private and family collections.
The article meticulously examines select works from the NGA and HMY
collections, providing insights into creation dates, artistic techniques employed,
and the locations depicted. This comprehensive approach aids in
defining or clarifying details related to Gayfejyan’s artworks, contributing
to the drafting of a mapped representation of Gayfejyan’s Yerevan. Consequently,
the Yerevan series by Gayfejyan is presented not only through
an artistic lens but also from a historiographical-documentary perspective,
enriching our understanding of the artist’s profound connection with the
city’s history and culture.
one of the founders of art education in Armenia in the 20th century, who was formed as an artist
in the Moscow avant-garde artistic environment at the beginning of the last century.In the begin-
ning of 2022, in the National Gallery of Armenia, during the restoration of the first self-portrait of
Vahram Gayfejyan, the canvas was peeled off from the cardboard, on the back of which, touching
the canvas directly, a fragment of a painting was found. As a result of the studies, it was found
out that the newly appeared painting represents an important piece in the series of paintings by
V. Gayfejyan on the theme of cafes, created in the late 1900s and early 1910s, when the artist’s work
underwent a gradual transition from Symbolism and Art Nouveau to so-called “expressionist”
or “synthetic” or “neo-primitivist” style. The comparative analysis of the composition revealed a
direct analogy with other similar compositions, as well as with the artist’s graphic sketches of the
same years from the NGA, family, and private collections, which constituted solid grounds for at-
tributing not only the newly appeared painting, but the series as a whole. The author also analyzes
the artist’s self-portrait in the context of the development of the romantic portrait genre in the
Russian and Armenian art of the 19th century and offers the most probable version of the story of
the artist cropping his own work and using as a substrate for his self-portrait.
1950-60-ական թթ. հայ կերպարվեստի մեծ վերելքի շրջան են: Այն բավարար հասարակական-քաղաքական և գեղարվեստական հիմքեր ուներ՝ դիմադրելու համար նոր կոնյունկտուրային. 1) Ազգային խնդիրների արծարծումը; 2) Հայ գեղանկարչության հարուստ նախահեղափոխական ավանդույթները; 3) Հայրենադարձ արվեստագետների մուտքը հայ կերպարվեստ:
ԽՄԿԿ 20-րդ համագումարից չորս ամիս անց Մոսկվայում կայացած Հայ արվեստի և գրականության տասնօրյակի մեծ ցուցահանդեսում ներկայացված Հովհաննես Զարդարյանի “Գարուն” և Սարգիս Մուրադյանի “Կոմիտաս: Վերջին գիշեր” կտավները (երկուսն էլ՝ 1956) հայ կերպարվեստի Ձնհալի մունետիկներն են: Զեկուցման մեջ կբերվեն փաստեր, թե ինչպես էին խրախուսում հայ արվեստի “ազգային դիմագիծը” պաշտոնական արվեստի մոսկովյան առաջատարները և թե ինչպիսի բուռն բանավեճ էր ծագել արվեստի քննադատների շրջանում վերոնշված կտավների շուրջ:
In the history of the global avant-garde, artistic cafes have played an important role, because they were an international cultural phenomenon, the most free institutions of the public sphere, the "refuge" of free-thinking intellectuals and artists. In the Western and Russian culture of the early 20th century, artistic cafes were innovative artistic laboratories and epicenters of the formation of modern thought, from which literary, theatrical, artistic clubs, unions, movements, groups and others grew. Art cafés were the sites of their synthesis.The article talks about the cooperation of poets, theater figures and artists on the basis of Russian artistic cafes, the actors of which were not only Russians, but also Armenians, Georgians and representatives of other nations.
В истории мирового авангарда артистические кафе играли чрезвычайно важную роль, поскольку они являлись интернациональным культурным феноменом как наиболее либеральные “учреждения” общественной сферы, как “прибежища” свободолюбивых, независимых интеллектуалов, художников и других деятелей культуры. В русской и европейской культурах начала 20 века артистические кафе были своего рода художественными лабораториями и эпицентрами формирования прогрессивной мысли, на основе которых рождались различные художественные течения, группировки, клубы и т.д. – театральные, поэтические, художественные. Артистические кафе служили местом их синтеза.В статье рассказывается о сотрудничестве поэтов, художников, театральных деятелей разных национальностей (русских, армян, грузин и др.) на основе таких кафе.
The article discusses the origin, features of Armenian impressionism, its connection with French and Russian impressionism, and also for the first time examines the trend in the development of impressionistic painting towards decorative abstraction, which took place in Armenian painting in the early 1920s. century and was inherited by Armenian modernist artists of the 2nd half of the 20th century.
Оганес Зардарян: "левый"среди"правых".
В статье рассматривается творчество видного представителя армянской советской живописи 2-ой пол. 20 века народного художника Армянской ССР (1963), действительного члена Академии художеств СССР (1988), профессора Оганеса Зардаряна в контексте социально-политической обстановки в СССР в 1950-1980-ых гг., выявляются неизвестные ранее, импрессионистические (1940-ые!) и модернистические искания художника и значение его творчества в армянском "национальном модернизме" 2-ой волны (2-ая пол. 20 в.).
Tatevosyan
The unique collection of the Museum of Russian
Art in Yerevan includes many interesting works
of local artists, in particular, of Eghishe
Tatevosyan, one of the founders of Armenian
impressionism. His paintings are also shown at
the Georgian Museum of Fine Arts (Tbilisi), the
State Museum of Oriental Art (Moscow), at the
V.D. Polenov Museum Reserve and in private
collections. For reasons unknown, researchers
failed to closely study Justine Romanovna, who
played a great role in the life of the painter,
becoming not only his muse, but also a devoted
wife during her entire lifetime. The history of the
painting “Portrait of a Woman”, the lives of the
author and the model turned out to be closely
linked with Russia and with the family of the
famous painter Vasily Polenov. The reader will
learn all about this from the article.
Тема номера: Россия – Армения. Диалог на языке искусства
Theme of the issue: Russia – Armenia. Dialogue in art idiom
Лилит Саргсян
Тайны женского портрета Егише
Татевосяна
В составе уникального собрания Музея
русского искусства в Ереване большой
интерес представляют произведения местных
художников, в частности Егише Татевосяна,
одного из основоположников армянского
импрессионизма. Его работы хранятся также
в Государственном музее искусств Грузии,
Государственном музее народов Востока
(Москва), Музее-заповеднике В.Д. Поленова,
в частных собраниях. К сожалению,
исследователи не уделяли пристального
внимания личности Жюстины Романовны,
сыгравшей великую роль в судьбе
художника, не только ставшей его музой, но
и посвятившей супругу всю жизнь. История
создания картины «Женский портрет»,
судьбы автора и изображенной оказались
тесно связаны с Россией и семьей великого
мастера Василия Поленова. Каким образом –
читатель узнает из статьи.
Lilit Sargsyan
Secrets of the portrait of a woman by Eghishe
Tatevosyan
The unique collection of the Museum of Russian
Art in Yerevan includes many interesting works
of local artists, in particular, of Eghishe
Tatevosyan, one of the founders of Armenian
impressionism. His paintings are also shown at
the Georgian Museum of Fine Arts (Tbilisi), the
State Museum of Oriental Art (Moscow), at the
V.D. Polenov Museum Reserve and in private
collections. For reasons unknown, researchers
failed to closely study Justine Romanovna, who
played a great role in the life of the painter,
becoming not only his muse, but also a devoted
wife during her entire lifetime. The history of the
painting “Portrait of a Woman”, the lives of the
author and the model turned out to be closely
linked with Russia and with the family of the
famous painter Vasily Polenov. The reader will
learn all about this from the article