Kanada – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Dodat sadrzaj oznake: mobilno uređivanje mobilno veb-uređivanje |
|||
| (Nije prikazano 17 međuverzija 9 korisnika) | |||
Red 1:
{{Infokutija zemlja
| ime = Kraljevina Kanada
| izvorno_ime = Kingdom of Canada
| ime_genitiv = Kanade
| eng_ime = Canada
| zastava = Flag_of_Canada_(Pantone).svg
| grb = Royal_Coat_of_arms_of_Canada.svg
| slika_karte = CAN orthographic.svg
| opis_karte = Položaj Kanade u Evropi
| službeni_jezik = [[Engleski jezik|engleski]]<br/>[[Francuski jezik|francuski]]
| glavni_grad = [[Datoteka:Coat of arms of Ottawa, Ontario.png|25px]] [[Ottawa]]
| vođa_titula1 = [[Kanadska monarhija|Kralj]]
| vođa_ime1 = [[Charles III od Ujedinjenog Kraljevstva|Charles III]]
| vođa_titula2 = [[Generalni guverner Kanade|Generalni guverner]]
| vođa_ime2 = [[Mary Simon]]
| vođa_titula3 = [[Premijer Kanade|Prvi ministar]]
| vođa_ime3 = [[Justin Trudeau]]
| površina_poredak =
| površina = 9.984.670
| vode = 11,76
| stanovništvo_popis = 36.991.981<ref name="Census 2021">{{cite web |url=https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2021/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&DGUIDList=2021A000011124&GENDERList=1&STATISTICList=1&HEADERList=0&SearchText=Canada |title=Census Profile, 2021 Census of Population |publisher= Canada Statistics. National Statistical Office |date= 2021|access-date= 10. 3. 2024}}</ref>
| stanovništvo_popis_godina = 2021.
| stanovništvo_poredak =
| stanovništvo_proc =
| stanovništvo_proc_godina =
| stanovništvo_proc_rang =
| godina_popisa = 2021
| gustoća_stanovništva = 3,7
| GDP_PPP = $ 2,379 milijardi
| GDP_PPP_rang = 16
| GDP_PPP_godina = 2023.
| GDP_PPP_per_capita = $ 59.813
| GDP_PPP_per_capita_rang = 28
| GDP_nominal = $ 59.813 milijardi
| GDP_nominal_rang = 10
| GDP_nominal_godina = 2023.
| GDP_nominal_per_capita = $ 59.813
| GDP_nominal_per_capita_rang = 18
| suverenitet_tip = [[nezavisnost]]
| suverenitet_napomena = od [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenog Kraljevstva]]
| uspostava_događaj1 = [[Kanadska konfederacija]]
| uspostava_datum1 = [[1. juli]] [[1867.]]
| uspostava_događaj2 = [[Westminsterski statut 1931.|Westminsterski statut]]
| uspostava_datum2 = [[11. decembar]] [[1931.]]
| uspostava_događaj3 = ''[[Patriation (Kanada)|Patriation]]''
| uspostava_datum3 = [[17. april]] [[1982.]]
| valuta = [[kanadski dolar]] $
| stoti_dio_valute =
| vremenska_zona = [[CET]]
| utc_nadom = <nowiki>od UTC-3:30 do UTC−8</nowiki>
| vremenska_zona_DST = [[CEST]]
| utc_nadom_DST = <nowiki>od UTC-2:30 do UTC−7</nowiki>
| himna = [[O Canada]] {{center|[[File:"O Canada", performed by the United States Third Marine Aircraft Wing Band.oga]]}}
| kraljevska_himna = [[God Save the King]] {{center|[[File:Royal anthem Canada.ogg]]}}
| internetski_nastavak = [[.ca]]
| pozivni_broj = +1
| komentar =
| moto = ''[[A mari usque ad mare]]''
}}▼
'''Kanada''' ({{jez-engl|Canada}}, {{jez-fra|Canada}}) je država u [[Severna Amerika|Severnoj Americi]] koja se nalazi severno i istočno od [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]]. Na zapadu Kanade se nalazi [[Tihi ocean|Tihi okean]], na severu [[Severni ledeni okean]], a na istoku [[Atlantski okean]]. Kanada je sa površinom od 9.976.670 km² druga po veličini država u svetu, posle [[Rusija|Rusije]]. Glavni grad Kanade je [[Otava]], a najveći grad je [[Toronto]]. Ostali veći gradovi su [[Montreal]], [[Edmonton]], [[Calgary]], [[Quebec (grad)|Quebec]], [[Vankuver]] i [[Vinipeg (grad)|Vinipeg]]. Broj stanovnika Kanade prema proceni iz 2009. iznosi 33.674.000.<ref>{{cite web
Linija 6 ⟶ 64:
|publisher = Statistics Canada
<!-- this automatically updates ONCE per day at 00:00 UTC & rounds to nearest hundred—an estimate with any more sig figs can only be either false precision or extremely temporary -- Please do not change formula without discussing on talk page -->
|access-date = 2010-10-24
▲}}
|archivedate = 2008-03-23
</ref><!--PODACI SE MENJAJU SVAKOG DANA U PONOC-->▼
|archiveurl = https://web.archive.org/web/20080323075300/http://www.statcan.ca/english/edu/clock/population.htm
|deadurl = yes
▲}}</ref></span><!--PODACI SE MENJAJU SVAKOG DANA U PONOC-->
Teritoriju današnje Kanade su, pre dolaska Evropljana, već nekoliko hiljada godina naseljavala brojna [[Indijanci|domorodačka]] plemena. Počevši od kraja 15. veka, britanske i francuske ekspedicije su istražile i naselile atlantsku obalu Kanade. Posle [[Sedmogodišnji rat|Sedmogodišnjeg rata]], [[Francuska]] je 1763. godine, morala predati sve svoje [[Kanada (Nova Francuska)|kolonije]] u Severnoj Americi [[Velika Britanija|Velikoj Britaniji]]. Godine [[1867]]. ujedinjenjem tri britanske severnoameričke kolonije u federalni [[dominion]] od četiri provincije osnovana je Kanada. Ovim je započelo pridruživanje provincija i teritorija i proces osamostaljenja od [[Velika Britanija|Velike Britanije]]. Ova široka autonomija je proširena [[Vestminsterski statut iz 1931.|Vestminsterskim statutom]] iz [[1931]], a kulminirala je [[Kanadski zakon|Kanadskim zakonom]] iz [[1982]]. kojim su prekinute sve zakonske zavisnosti od britanskog [[parlament]]a.
Linija 18 ⟶ 79:
Ime Kanada dolazi od [[Irokezi|irokeške]] reči ''kanata'', što znači naselje. Godine 1535. domorodačko stanovništvo na teritoriji današnjeg grada [[Quebec (grad)|Quebec]] je upotrebilo ovu reč da uputi francuskog istraživača [[Jacques Cartier]]a prema naselju [[Stadakona]].<ref>{{cite book| first=Bruce G.| last=Trigger| coauthors=Pendergast, James F.| year=1978| chapter=Saint-Lawrence Iroquoians| title=Handbook of North American Indians Volume 15| location=Washington| publisher=Smithsonian Institution |pages=357–361 |id=OCLC 58762737}}</ref> Kartije je kasnije koristio reč Kanada ne misleći samo na ovo naselje, već na čitavu oblast kojom je vladao [[Donakona]] (starešina Stadakone). Do 1545. evropske knjige i mape su počele da nazivaju ovu oblast Kanada.<ref>{{cite web| url=http://www.gutenberg.org/files/12356/12356-h/12356-h.htm| title=Relation originale de Jacques Cartier| publisher=Tross (1863 edition)| author=Jacques Cartier| year=1545| accessdate=23. 02. 2007.}}</ref>
Od početka 17. veka, taj deo [[Nova Francuska|Nove Francuske]] koji je ležao duž reke [[Saint Lawrence (rijeka)|Saint Lawrence]] i severnih obala [[Velika jezera|Velikih jezera]] je nazvan [[Kanada (Nova Francuska)|Kanada]]. Nakon [[Pariški sporazum, 1963.|Pariskog sporazma iz 1763]]. ta oblast je podeljena u dve britanske kolonije, [[Donja Kanada|Donju]] i [[Gornja Kanada|Gornju Kanadu]], i ta se podela održala sve do njihovog ujedinjenja u [[Provincija Kanada|provinciju Kanada]] 1841. Nakon osnivanja konfederacije 1867. ime Kanada je usvojeno kao ime nove države.<ref name="Martin">{{cite journal| last=Martin| first=Robert| title=1993 Eugene Forsey Memorial Lecture: A Lament for British North America| journal=The Machray Review| publisher=Prayer Book Society of Canada| year=1993| url=http://www.prayerbook.ca/library/machray/issue5/machray5d.htm| accessdate=
== Geografija ==
{{main|Geografija Kanade}}
=== Položaj ===
Kanada zauzima najseverniji deo [[Severna Amerika|Severne Amerike]]. Proteže se od [[Atlantski okean|Atlantskog okeana]] na istoku do [[Tihi ocean|Tihog okeana]] na zapadu, a sa severa je zapljuskuje [[Severni ledeni okean]]. Preko kopna na jugu se graniči samo sa [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenim Američkim Državama]], a sa teritorijalno izdvojenom američkom saveznom državom [[Aljaska|Aljaskom]] se graniči na severozapadu. Granica između Kanade i SAD predstavlja najdužu nebranjenu granicu na svetu. Morsku granicu deli s [[Danska|Danskom]], tj. njenim posedom [[Grenland]]om. Po ukupnoj površini, Kanada je druga najveća država na svetu posle [[Rusija|Rusije]] i najveća na američkom kontinentu.<ref>{{cite web|url=http://education.yahoo.com/reference/factbook/countrycompare/area/3d.html;_ylt=As1XMsN8kgSx746VWazy_s7PecYF|title=World Factbook: Area Country Comparison Table}}</ref> Od 1925. Kanada polaže pravo na deo [[Arktik]]a između 60° i 141° ZGD, ali ovo njeno pravo nije opšte prihvaćeno. Najsevernije naselje u Kanadi i u svetu je baza kanadske vojske [[Alert]] na severnom delu ostrva [[Elsmir (ostrvo)|Elsmir]], samo 817 km od [[Sjeverni pol|Severnog pola]].<ref name="alert">{{cite web | publisher = National Defence Canada | author = National Defence Canada | date = 15. 08. 2006. | accessdate = 03. 10. 2006. | title = Canadian Forces Station (CFS) Alert | url = http://www.img.forces.gc.ca/org/cfiog/alert_e.asp | archivedate = 2007-06-09 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070609135729/http://www.img.forces.gc.ca/org/cfiog/alert_e.asp | deadurl = yes }}</ref> Kanada ima najdužu morsku obalu na svetu dugu 243.000 km.<ref name="coastweb">{{cite web |author=Natural Resources Canada |publisher=
Zapadno od Ontarija, prostire se [[Velika ravnica]] do [[Stenovite planine|Stenovitih planina]], koje je odvajaju od [[Britanska Kolumbija|Britanske Kolumbije]]. Gotovo polovina Kanade otpada na Severnokanadsku niziju, koja je na jugu obrasla [[četinari|četinarskom]] šumom, a prema severu prelazi u močvarnu i pustu tundru, pa se na kraju razbija na brojna ostrva Arktičkog arhipelaga. Na severozapadu Kanade, reka [[Mackenzie]], posle [[Misisipi (reka)|Misisipija]] najduža reka Severne Amerike, ističe iz [[Veliko Ropsko jezero|Velikog ropskog jezera]] u Severni ledeni okean. Kopneni deo severne Kanade je okružen velikim arhipelagom u kome se nalaze neka od najvećih ostrva na svetu.
Linija 29 ⟶ 90:
=== Geologija i reljef ===
Severno od oblasti Velikih jezera leži široki [[Kanadski štit]], izgrađen od prekambrijskih stena — [[granit]]a, [[gnajs]]a i [[peščar]]a. To je zaravnjena stenovita oblast prosečne nadomrske visine od 100–500 m, oblikovana povlačenjem leda u poslednjem [[Ledeno doba|ledenom dobu]], bogata rudama, jezerima i rekama. Teritorija Kanade je geološki aktivna u svom zapadnom delu, sa brojnim zemljotresima i potencijalno aktivnim vulkanima, među kojima su [[Maunt Miger]], [[Maunt Garibaldi]], [[Maunt Kejli]] i [[Maunt Edziza]].<ref>{{cite book | last = Etkin | first = David | coauthors = Haque, C.E. and Brooks, Gregory R. | title = An Assessment of Natural Hazards and Disasters in Canada | publisher = Springer | date = 30. 04. 2003. | location = | pages =569, 582, 583 | url = http://books.google.com/books?id=kaJz_SNNuKMC&pg=PA569&lpg=PA569&dq=wells+%22gray+clearwater%22+volcanic+field+earthquakes&source=web&ots=3-cpYxu0uM&sig=OsW3GQ5BQLaHN3HzRdzQfObnx6A
| isbn = 978-1402011795}}</ref> Erupcija vulkana [[Sijaks]] iz 1775. je izazvala katastrofalne posledice, ubivši 2000 pripadnika plemena [[Nisga]] i uništenjem njihovog naselja u dolini reke [[Nas]] u severnoj Britanskoj Kolumbiji. Erupcija je proizvela potok [[lava|lave]] dugačak 22,5 kilometara i prema legendi plemena Nisga blokirala je tok reke Nas.<ref>{{cite web | title = Tseax Cone | work = Catalogue of Canadian volcanoes | publisher = [[Geological Survey of Canada]] | date = 19. 08. 2005. | url = http://gsc.nrcan.gc.ca/volcanoes/cat/volcano_e.php?id=svb_tsx_107 | accessdate = 29. 07. 2008. | archivedate = 2010-05-23 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20100523135321/http://gsc.nrcan.gc.ca/volcanoes/cat/volcano_e.php?id=svb_tsx_107 | deadurl = yes }}</ref> Istok Kanade, koje najvećim delom zauzima Kanadski štit, je geološki vrlo mirno i stabilno podučje.
Kanada ima više jezera od bilo koje države i u njoj se nalazi veliki deo slatke vode u svetu.<ref name="altas_lakes">{{cite web |author=The Atlas of Canada |publisher=National Resources Canada |url=http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/maps/freshwater/distribution/drainage/1 |title=
[[Datoteka:Peggys Cove Harbour 01.jpg|thumb|thumb|200px|Prizor iz kanadskog primorja u [[Nova Škotska|Novoj Škotskoj]].]]
Linija 39 ⟶ 99:
=== Vode ===
[[Datoteka:Moraine Lake 17092005.jpg|thumb|left|thumb|200px|[[Morensko jezero]] u [[Nacionalni park Banf|Nacionalnom parku Banf]]]]
U Kanadi se nalaze velike zalihe vode; kroz njene reke protiče skoro 9% obnovljivih vodotokova u svetu,<ref>{{Cite web| url= http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/maps/freshwater/distribution/1 | author= Atlas of Canada | title= Distribution of Freshwater | year= 2004 | month= February | accessdate=01. 02. 2007.}}</ref> u njoj se nalazi četvrtina [[rit]]ova na [[Zemlja|Zemlji]], a treća je po broju [[lednik|glečera]] u svetu (iza Antarktika i Grenlanda). Zbog znatnog [[glacijalni proces|glacijalnog procesa]] u Kanadi se nalazi više od 2 miliona jezera; od onih koji se nalaze u potpunosti unutar granica Kanade, njih više od 31.000 je površine između 3 i 100 km², dok je 563 veće od 100 km².<ref>{{Cite web | url= http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/learningresources/facts/lakes.html | author= Atlas of Canada | title= Facts about Canada - Lakes | year= 2004 | month= April | accessdate= 01. 03. 2007. | archive-date= 2013-01-22 | archive-url= https://web.archive.org/web/20130122002213/http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/learningresources/facts/lakes.html | dead-url= yes }}</ref>
[[Datoteka:Mackenzie River Freeze-up.jpg|thumb|thumb|200px|Zaleđena reka [[Mackenzie]]]]
Pored Velikih jezera na granici sa Sjedinjenim Državama, ostala veća jezera su [[Veliko Ropsko jezero|Veliko ropsko jezero]], [[Vinipeg (jezero)|Vinipeg]], [[Veliko medveđe jezero]], [[Jezero Atabaska|Atabaska]], [[Manitoba (jezero)|Manitoba]], [[Malo ropsko jezero]], [[Nipigon]], [[Sakami]] i dr.
Linija 48 ⟶ 108:
[[Datoteka:portneuf.jpg|thumb|200px|thumb|Predeo [[širokolisne i mešovite šume umerenih predela|mešovitih šuma]] u Quebecu]]
[[Datoteka:Borealforest.jpg|thumb|thumb|200px|Crnogorična šuma Kanade]]
Ogromne nenaseljene površine, posebno u planinskim regionima i severnim regionima tundre, zauzimaju oko 70% površine Kanade. To iznosi negde oko 20% svetskih nenaseljenih područja (bez Antarktika). Ipak, samo mali deo tih površina je pokriven šumom<ref>
Kanada ima 418 miliona hektara šuma, tj. 41,9 % ukupne površine države<ref>Šabić Dejan, ''Šumarstvo Kanade''</ref>.
Linija 57 ⟶ 117:
[[Datoteka:Bigbullmoose.jpg|thumb|200px|left|thumb|Američki los]] Južno od šumske granice, od Aljaske do Newfoundlanda, se prostire jedno od najvećih svetskih područja crnogorične šume. Na istoku, od [[Velika jezera|Velikih jezera]], pa sve do obale [[Atlantski okean|okeana]], se prostiru mešovite šume [[javor]]a, [[bukva|bukve]], [[breza|breze]], [[bor (biljka)|bora]], [[ariš]]a i [[jela|jele]]. Doline na jugu su pokrivene belogoričnim drvećem. Tu preovladava [[hrast]], [[kesten]], [[javor]], [[brest (biljka)|brest]] i [[orah]]. U zapadnim planinskim predelima se najčešće mogu videti [[smrča]], [[duglazija]] (''Pseudotsuga menziesii'') i usukani bor (''Pinus contorta''). Na visoravnima rastu između ostalog topola i žuti bor (''Pinus ponderosa''). Vegetacijom obale [[Tihi okean|Pacifika]] dominiraju guste šume visokih duglezija, [[kedar|kedra]] (''Cedrus'') i jela. Prerija je previše suva da bi u njoj moglo rasti više od pojedinačnih šumaraka. U tom predelu se prostire poznati „pojas žitarica“ - žitnica Kanade i [[Sjedinjene Američke Države|SAD]].
U pogledu faune, Kanada spada u [[Holarktička zoogeografska oblast|Holarktičku zoogeografsku oblast]], gde se na severu do Hadsonovog zaliva izdvaja [[Arktička zoogeografska podoblast]], a na jugu [[Kanadska zoogeografska podoblast]]. Najkarakterističnije životinjske vrste Kanade su: [[los]], [[vapiti]], [[šumski bizon]], [[grizli]], [[kanadski ris]], [[američki dabar]], [[
=== Zemljište ===
Linija 70 ⟶ 130:
{{main|Istorija Kanade}}
[[Datoteka:Authentic Viking recreation.jpg|thumb|left|thumb|200px|Restaurirano vikinško naselje u Lans o Medouz]]
Arheološka istraživanja pokazuju da su ljudi u severnom [[Yukon]]u živeli još pre 26 500 godina, a u južnom [[Ontario|Ontariju]] od pre 9 500 godina.<ref>{{cite journal| last=Cinq-Mars| first=J.| year=2001| title=On the significance of modified mammoth bones from eastern Beringia| journal=The World of Elephants - International Congress, Rome| url=http://www.cq.rm.cnr.it/elephants2001/pdf/424_428.pdf| format=PDF| accessdate=
I [[Indijanci]] (u Kanadi se koristi termin [[Prvi narodi]]) i [[Eskimi]] (Inuiti) su živeli od lova i ribolova. Svaki narod je bio organizovan u određenim regionima i imao svoje kulturne posebnosti, koje su sve bile povezane sa prirodom. I pored toga [[animizam]] je bila glavna religija svih domorodačkih naroda.
Linija 85 ⟶ 145:
Niz od četiri interkolonijalna rata je izbio u periodu od 1689. do 1763. između Engleske (kasnije Velike Britanije) i Francuske. [[Rat kralja Vilijama]] (1689-1697) nije doneo teritorijalne promene, ali ih je došlo nakon [[Rat kraljice Ane|Rata kraljice Ane]] (1702-1713). Kopneni deo Nove Škotske ([[Akadija]], Newfoundland i oblast Hadsonovog zaliva) je došao pod britansku vlast po [[Utrehtski mir|Uthrehtskom miru]] iz 1713, a po okončanju [[Sedmogodišnji rat|Sedmogodišnjeg rata]] [[Pariski mir|Pariskim mirom]] (1763) Kanada i veći deo Nove Francuske su predate Velikoj Britaniji. Britanci su 1745. tokom [[Rat kralja Džordža|Rata kralja Džordža]] zauzeli francusku tvrđavu [[Luizburg]] na ostrvu Kejp Breton, ali su je vratili nazad 1748. odredbom [[Ahenski mir|Ahenskog mira]]. Po okončanju [[Sedmogodišnji rat|Sedmogodišnjeg rata]] [[Pariski mir|Pariskim mirom]] (1763) Kanada i veći deo Nove Francuske su predate Velikoj Britaniji.
[[Kraljevska objava 1763.|Kraljevskom objavom]] iz [[1763]]. od Nove Francuske obrazovana je [[Quebec]], a ostrvo [[Cape Breton]] je pripojeno [[Nova Škotska|Novoj Škotskoj]]. Ona je takođe ograničila jezička i verska prava francuskih naseljenika. Godine 1769. Ostrvo svetog Džona (danas [[Otok Princa Edwarda]]) je postalo posebna kolonija. Da bi se sprečili sukobi u Quebecu, 1774. godine je donet Kvebečki zakon, koji je proširio teritoriju Quebeca do Velikih jezera i doline [[Ohajo (rijeka)|Ohaja]], a ponovo su dozvoljeni [[francuski jezik]], [[katoličanstvo|katolička vera]] i francusko građansko pravo u Quebecu. Ovo je razljutilo mnoge stanovnike [[13 kolonija]], što je ubrzalo [[Američka revolucija|Američku revoluciju]].<ref>{{cite web | author= |publisher= |title= Wars on Our Soil, earliest times to 1885 |accessdate=21. 08. 2006. |url=http://www.civilization.ca/cwm/gallery1/revolution2_e.html}}</ref>[[Pariski mir|Pariskim mirom]] iz 1783. je priznata nezavisnost [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]], kojima su pripale teritorije južno od Velikih jezera. U Kanadu je iz Sjedinjenih Država izbeglo oko 50.000 lojalista vernih Velikoj Britaniji.<ref name="moore">{{cite book |first= Christopher |last=Moore |year=1994 |title=The Loyalist: Revolution Exile Settlement |url= https://archive.org/details/loyalists00chri |publisher=McClelland & Stewart |location= Toronto |isbn=0-7710-6093-9}}</ref>, kao i njenih indijanskih saveznika poput [[Mohikanci|Mohikanaca]]. [[Novi Brunswick]] je izdvojen iz Nove Škotske kao deo reorganizacije naselja lojalista u kanadskom primorju. Da bi se ugodilo engleskim lojalistima u Quebecu, novim [[Ustavni zakon iz 1791.|Ustavnim zakonom]] [[Quebec]] je 1791. podeljen na frankofonsku [[Donja Kanada|Donju Kanadu]] i anglofonsku [[Gornja Kanada|Gornju Kanadu]], čime je obemama stranama zagarantovana njihova izabrana zakonodavna skupština.
=== Britanska Severna Kanada ===
Linija 110 ⟶ 170:
[[Velika kriza]] od 1929. do 1933. je donela ekonomske probleme celoj Kanadi. Kanada je objavila rat [[Treći rajh|nacističkoj Nemačkoj]] tri dana nakon što je to uradilo Ujedinjeno Kraljevstvo. Kanadska vojska je igrala značajnu ulogu u borbama na Atlantiku, invaziji na Italiju, [[desant na Bretanju|desantu na Bretanju]], [[bitka za Normandiju|bici za Normandiju]], oslobođenju Holandije i drugim operacijama. U tom periodu ekonomija Kanade je doživela nagli razvoj kao rezultat vojnih nabavki za Kanadu, Ujedinjeno Kraljevstvo, Kinu i [[Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika|Sovjetski Savez]]. [[Drugi svetski rat]] Kanada ja završila sa jednom od najbrojnijih vojski na svetu<ref name="stacey">{{cite book | last = Stacey |first= C.P.| authorlink =C.P. Stacey | title=History of the Canadian Army in the Second World War | publisher = Queen's Printer | year= 1948}}</ref>. Tokom rata, Kanada je postala jedan od zemalja osnivača [[Organizacija ujedinjenih nacija|Ujedinjenih nacija]].
Godine 1949. [[Newfoundland i Labrador]] su se pridružili Kanadskoj konfederaciji kao deseta provincija. Ekonomski razvoj je doprineo povećanju nataliteta i imigracije iz brojnih evropskih zemalja.<ref>{{cite web |
U isto vreme, u [[Québec]]u su se odvijale duboke društvene i ekonomske promene kroz [[Tiha revolucija|Tihu revoluciju]], što je dovelo do rasta nacionalističkog pokreta u ovoj provinciji<ref name="QR">{{cite web| last=Bélanger| first=Claude |publisher=Marionopolis College, Montreal| url= http://faculty.marianopolis.edu/c.belanger/quebechistory/events/quiet.htm| title= Quiet Revolution| work=Quebec History| date = 3. 08. 2000.| accessdate=2008}}</ref> i radikalnijeg [[Front za oslobođenje Kvebeka|Fronta za oslobođenje Kvebeka]], čije su akcije pokrenule [[Oktobarska kriza|Oktobarsku krizu]] 1970. Jednu deceniju kasnije održan je neuspešan [[Referendum o nezavisnosti Kvebeka 1980.|referendum]] o nezavisnosti provincije i međudržavnom povezivanju s Kanadom. Potonji pokušaji [[Sporazum kod jezera Mič|pokušaji ustavne reforme]] su propali 1989. Drugi referendum o nezavisnosti Quebeca održan je 1995., kojim je nezavisnost odbijena tesnom većinom od 50,6% prema 49,4%.<ref name="dickinson">{{cite book| first=John Alexander| last=Dickinson| coauthors=Young, Brian| year=2003| title=A Short History of Quebec| url=https://archive.org/details/shorthistoryofqu0000dick_z9p8| publisher=McGill-Queen's University Press| edition=3rd| location=Montreal| isbn=0-7735-2450-9}}</ref> Vrhovni sud Kanade je presudio da bi jednostrano proglašenje nezavisnosti bilo neustavno, a u parlamentu je usvojen [[Zakon o jasnoći]] kojim su precizirani uslovi dogovornog napuštanja konfederacije.<ref name="dickinson" />
Tokom 1980-ih, za vreme premijera [[Brian Mulroney|Briana Mulroneya]], Kanada se približila SAD u ekonomskim i političkim odnosima. Sa SAD, a kasnije i sa [[Meksiko]]m je potpisan sporazum o slobodnoj trgovini (poznat kao [[NAFTA]] - severnoamerički sporazum za slobodnu trgovinu).
Linija 121 ⟶ 181:
[[Datoteka:Canada Parliament2.jpg|thumb|left|200px|thumb|Kanadski parlament u [[Otava|Otavi]]]]
{{glavni članak|Federalizam u Kanadi}}
Kanada je [[federacija|federalna]] [[Kanadska monarhija|ustavna monarhija]] na čelu sa
Ustav Kanade se sastoji od pisanog teksta i nepisanih tradicija i pravila<ref>{{cite web |author=Department of Justice |publisher=
[[Datoteka:Justin Trudeau in 2019 at the G7 (Biarritz) (48622478973) (cropped) (cropped) (cropped).jpg|alt=|mini|[[Justin Trudeau]], sadašnji premijer Kanade]]
Premijera bira većina u parlamentu, a potvrđuje ga guverner. Trenutni premijer Kanade je [[:en:
▲Premijera bira većina u parlamentu, a potvrđuje ga guverner. Trenutni premijer Kanade je [[:en:Justin_Trudeau|Justin Trudeau]].
[[Parlament Kanade|Parlament]] je [[Dvodoman sistem|dvodoman]]: izabrani predstavnici u [[Donji dom Kanade|Donjem domu]] i imenovani poslanici u [[Senat Kanade|Senatu]]. Svakog člana donjeg doma bira većina u njegovoj izbornoj jedinici (većinski izvorni sistem). Izbore raspisuje guverner, po savetu premijera. Maksimalno trajanje mandata je 5 godina. Članove Senata bira premijer, a imenuje ih guverner, i članovi istaju u Senatu do svoje 75. godine.
Linija 281 ⟶ 340:
=== Vojska ===
Kanada ima profesionalnu vojsku koju čini oko 65 000 redovnih i 26 000 rezervnih vojnika.<ref>{{cite web |author=Assistant Deputy Minister (Public Affairs) |authorlink=Department of National Defence (Canada) |publisher=
Jaka povezanost anglofonog dela Kanade sa Ujedinjenim Kraljevstvom i Komonveltom doprinelo je velikom učešću Kanade u britanskoj kampanji u [[Drugi burski rat|Drugom burskom ratu]], Prvom svetskom ratu i Drugom svetskom ratu. Kanada je bila jedna od osnivača [[Organizacija ujedinjenih nacija|Ujedinjenih nacija]] 1945. i [[NATO|NATO pakta]] 1949. Tokom [[Hladni rat|Hladnog rata]], Kanada je značajno učestvovala u snagama Ujedinjenih nacija u [[Korejski rat|Korejskom ratu]]. Zajedno sa SAD Kanada je osnovala [[Severnoamerička komanda za protivvazdušnu odbranu|Severnoameričku komandu za protivvazdušnu komandu]] protiv potencijalnih napada iz vazduha iz [[Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika|Sovjetskog Saveza]].
Linija 288 ⟶ 347:
[[Datoteka:Log driving in Vancouver.jpg|thumb|thumb|200px|Šlepovanje balvana u Vankuveru]]
Kanada je jedna od najbogatijih država na svetu, sa visokim prihodima po glavi stanovnika, i član je [[Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj|Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj]] i [[G8]]. Po obimu trgovine ona je među prvih deset država sveta.<ref name="WTO 2008 Press Release">{{cite web | author=WTO|authorlink= WTO|publisher= WTO|url=http://www.wto.org/english/news_e/pres08_e/pr520_e.htm|title=Latest release |date=17. 04. 2008. |accessdate=03. 07. 2008.}}</ref> Ekonomija u Kanadi je [[mešovita ekonomija|mešovita]]. Od početka 1990ih, kanadska privreda je brzom usponu, sa niskim stopama nezaposlenosti i suficitima na saveznom nivou. Danas, Kanada podseća na SAD po tržišno orijentisanom privrednom sistemu, modelu proizvodnje, kao i visokom životnom standardu.<ref name="cia_factbook">{{cite web |author=Central Intelligence Agency |publisher=
U februaru 2009, nacionalna stopa nezaposlenosti je bila 7,77%. Stopa nezaposlenosti po provincijama varira od male - 3,6% u Alberti do visoke od 14,6% u Newfoundlandu i Labradoru.<ref name="statcan_labour">{{cite web | author=Statistics Canada |authorlink= Statistics Canada |publisher= Statistics Canada |url=http://www.statcan.ca/english/Subjects/Labour/LFS/lfs-en.htm |title=Latest release from Labour Force Survey |date=04. 08. 2006. |accessdate=04. 08. 2006.}}</ref>
U prošlom veku, rast [[industrija|industrije]], [[rudarstvo|rudarstva]], kao i [[tercijarni sektor|uslužnog sektora]] je transformisao državu uglavnom ruralne ekonomije u pretežno industrijsku i urbanu zemlju. Kao i u svim bogatim državama, kanadskom privredom dominira uslužni sektor, koja zapošljava oko tri četvrtine Kanađana.<ref>{{cite web|url=http://www40.statcan.ca/l01/cst01/econ40.htm|publisher=Statistics Canada|title=Employment by Industry|date=04. 01. 2007.|access-date=2010-10-24|archive-date=2008-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20081020183548/http://www40.statcan.ca/l01/cst01/econ40.htm|dead-url=yes}}</ref> Međutim, Kanada je neobična među razvijenim zemljama po značaju primarnog sektora, pošto su [[drvna industrija|drvna]] i [[naftna industrije]] dve najvažnije industrije u Kanadi.
Kanada je jedna od retkih razvijenih zemalja koja je izvoznik [[energenti|energenata]].<ref name="cia_factbook" /> Kanada u Atlantskom okeanu ima ogromne rezerve [[prirodni gas|prirodnog gasa]], a nalazišta [[nafta|nafte]] i gasa su skoncentrisana i u Alberti. [[Atabaskanski katranski pesak]] pruža Kanadi druge po veličini rezerve nafte u svetu, odmah iza [[Saudijska Arabija|Saudijske Arabije]]<ref name="athabasca">{{cite web |author=Clarke, Tony; Campbell, Bruce; Laxer, Gordon |publisher=
Kanada je jedan od najvažnijih svetskih snabdevača [[poljoprivreda|poljoprivrednim]] proizvodima. Kanadske prerije su jedan od najvećih proizvođača [[pšenica|pšenice]], [[uljana repica|uljane repice]] i drugih žitarica.<ref name="ce_agriculture">{{cite web |author=The Canadian Encyclopedia |publisher= Historical Foundation of Canada |url=http://www.canadianencyclopedia.ca/index.cfm?PgNm=TCE&Params=J1SEC80771 |title=Agriculture and Food: Export markets |year=2006|accessdate=18. 05. 2006.}}</ref> Kanada je najveći svetski proizvođač [[cink]]a i [[uranijum]]a i svetski lider u proizvodnji drugih prirodnih resursa, kao što su [[zlato]], [[nikl]], [[aluminijum]] i [[olovo]].<ref name="ce_minig">{{cite web |author=The Canadian Encyclopedia |publisher= Historica Foundation of Canada |url=http://www.canadianencyclopedia.ca/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1SEC824436 |title=Canadian Mining |year=2006|accessdate=18. 05. 2006.}}</ref>
Linija 301 ⟶ 360:
[[Datoteka:Nafta.jpg|thumb|left|thumb|200px|Predstavnici vlada Kanade, Meksika i Sjedinjenih Američkih Država potpisuju sporazum [[NAFTA]] 1992. godine]]
Ekonomska integracija sa SAD se značajno povećala posle Drugog svetskog rata. To je nateralo Kanađane da se zabrinu za kulturnu i ekonomsku autonomiju u doba [[globalizacija|globalizacije]] i američkih televizijskih emisija, filmova i korporacija koje su postale sveprisutne. [[Trgovinski sporazum o automobilskim proizvodima|Trgovinskim sporazum o automobilskim provizvodima]] iz 1965. uklonjene su carine za trgovinu proizvodima auto-industrije. Tokom 1970ih brige oko energetske samodovoljnosti i stranog vlasništva u industrijskom sektoru primorali su liberalnu vladu [[Pierre Trudeau|Pierra Trudeaua]] da uvede [[Nacionalni energetski program]] i osnuje Agenciju za nadzor stranih ulaganja.<ref>{{cite web|author=
Tokom 1980ih, progresivni konzervativci [[Brian Mulroney|Briana Mulroneya]] ukinuli su NEP i promenili ime u Agenciju za nadzor stranih ulaganja u [[Investicije Kanada]] u cilju podsticanja stranih ulaganja. [[Sporazum o slobodnoj trgovini Kanade i Sjedinjenih Država]] iz 1988. eliminisao je carine između dve zemlje, dok je [[Severnoamerički sporazum o slobodnoj trgovini]] (NAFTA) iz 1990. proširio zonu slobodne trgovine na Meksiko.
Sredinom 1990-tih, liberalna vlada [[Žan Kretjen|Žana Kretjena]] počela je da prijavljuje godišnji budžetski suficit i polako da otplaćuje nacionalni dug. Od 2001. godine Kanada je izbegavala ekonomsku [[recesija|recesiju]] i zadržala je najbolje ukupne ekonomske učinke među članicama G8.<ref>{{cite web | url = http://www.pco-bcp.gc.ca/default.asp?Language=E&Page=archivechretien&Sub=Speeches&Doc=commonwealthbusinessforum.20031204_e.htm | publisher = Privy Council Office, Government of Canada | last = Chretien | first = Jean | date = 04. 12. 2003. | accessdate = 07. 08. 2006. | title = Notes for an Address by Prime Minister Jean Chrétien on the Occasion of the Commonwealth Business Forum | archivedate = 2007-08-19 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070819173233/http://www.pco-bcp.gc.ca/default.asp?Language=E | deadurl = yes }}</ref> [[Svetska ekonomska kriza 2008.|Svetska ekonomska kriza]] iz 2008. prourokovala je recesiju u Kanadi i mogućnost povećanja nezaposlenosti u zemlji do 10%.<ref>[http://www.nationalpost.com/related/topics/story.html?id=1383376 Jobless rate to peak at 10%: TD] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/5nDiwjKnX?url=http://www.nationalpost.com/related/topics/story.html?id=1383376 |date=2010-02-01 }}. Financial Post. March 13, 2009.</ref> Uprkos globalnoj recesiji, tržištu rada u Kanadi je i dalje potrebno nekoliko stotina hiljada stranih radnika.<ref>[http://www.muchmormagazine.com/2009/01/canada-to-maintain-immigration-levels-in-2009/ Canada to maintain immigration levels in 2009] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090518094108/http://www.muchmormagazine.com/2009/01/canada-to-maintain-immigration-levels-in-2009/ |date=2009-05-18 }}, Muchmor Canada Magazine, January 19, 2009</ref>
=== Saobraćaj ===
Linija 311 ⟶ 370:
S obzirom na njen geografski položaj, Kanada ima dobro razvijenu, ali ne tako gustu [[saobraćaj]]nu mrežu. Najveći tranzit se ostvaruje u uskom pojasu uz granicu sa [[Sjedinjene Američke Države|SAD]], ne širem od 200-300 kilometara. Drumski saobraćaj je intenzivan u pojasu od Ontarija do [[Vankuver]]a. Od [[Victoria, Britanska Kolumbija|Victorie]] na pacifičkoj obali do [[St. John's (Newfoundland i Labrador)|St. John'sa]] na atlantskoj obali izgrađen je [[Transkanadski autoput]] u dužini od 8.000 kilometara, koji je jedini autoput u ovoj državi<ref>[http://archives.cbc.ca/economy_business/transport/topics/678/ Transkanadski autoput, Dobavljeno dana 08. oktobra 2009.]</ref>. Od [[Toronto|Toronta]] polazi put ''401'', sa čak 16 kolovoznih traka, što ga čini jednim od najširih puteva na svetu<ref>[http://www.onthighways.com/highway_401.htm Put 401]</ref>.
Kako su severni delovi države nepristupačni za drumski saobraćaj, vazdušni saobraćaj igra veliku ulogu. Postoji čak 75 avio kompanija uključujući i državnu [[Air Canada|Air Canadu]]. Međunarodni [[aerodrom]]i nalaze se u sledećim gradovima — [[Toronto]], [[Quebec (grad)|Quebec]], [[Montreal]], [[Calgari]], [[Edmonton]], [[Halifax]] i [[Vankuver]]<ref>http://www.aircraft-charter-world.com/airports/northamerica/canada.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100105095120/http://aircraft-charter-world.com/airports/northamerica/canada.htm |date=2010-01-05 }} Spisak aerodorma u Kanadi</ref>.
[[Datoteka:TC Hwy Rockies.JPG|thumb|200px|[[Transkanadski autoput]] u Alberti|left]]
Železnički saobraćaj doživeo je procvat tokom [[19. vek]]a, zahvaljujući uspešnoj vladinoj promociji ovog vida prevoza. Međutim, tokom [[1930]]-ih godina [[železnica]] gubi značaj, a glavni krivac bila je ekpanzija drumskog saobraćaja. Danas železnički saobraćaj obavljaju ''VIA Rail Canada'' i brojne privatne kompanije.
Linija 325 ⟶ 384:
Po gustini stanovništva, sa 3,5 stanovnika po kvadratnom kilometru, Kanada je među vrlo retko naseljenim državama na svetu.<ref name="population_density">{{cite web |author=WorldAtlas.com |publisher= WorldAtlas.com |url=http://worldatlas.com/aatlas/populations/ctydensityl.htm |title=Countries of the World (by lowest population density) |date=2006-02 |accessdate=16. 05. 2006.}}</ref> U istočnom delu Kanade najgušće naseljeni deo zemlje je pojas između [[Quebec (grad)|Quebec]] i [[Windsor (Ontario)|Windsora]] (južni Quebec—južni Ontario), koji se proteže uz oblast [[Velika jezera|Velikih jezera]] i reke [[Saint Lawrence (rijeka)|Saint Lawrence]] na jugoistoku.<ref>{{cite web |accessdate = 03. 10. 2006. | year = 2006 | publisher = railwaypeople.com | author = railwaypeople.com | title = Quebec–Windsor Corridor Jet Train, Canada |url=http://www.railwaypeople.com/rail-projects/quebec-windsor-corridor-jet-train-canada-30.html}}</ref>
Kanada je na popisu stanovništva imala 31.612.897 stanovnika, što je povećanje od 5,4% od 2001.<ref name="statcan_population_clock">{{cite web
Prema popisu iz 2006. postoje 43 etničke grupe u Kanadi sa najmanje 100.000 pripadnika.<ref>{{cite web|url=http://www12.statcan.ca/english/census06/data/highlights/ethnic/pages/Page.cfm?Lang=E&Geo=PR&Code=01&Data=Count&Table=2&StartRec=1&Sort=3&Display=All&CSDFilter=5000|title=Ethnocultural Portrait of Canada Highlight Tables, 2006 Census<!-- Bot generated title -->|access-date=2010-10-24|archive-date=2013-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20130723224016/http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2006/index-eng.cfm|dead-url=yes}}</ref>
Kanada ima najveću stopu imigracije po stanovniku,<ref name="highest immigration">{{cite web |author=Benjamin Dolin and Margaret Young, Law and Government Division |publisher=Library of Parliament |url=http://www.parl.gc.ca/information/library/PRBpubs/bp190-e.htm |title=Canada's Immigration Program |date=31. 10. 2004. |accessdate=29. 11. 2006. |archivedate=2010-02-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100227131739/http://www.parl.gc.ca/information/library/PRBpubs/bp190-e.htm |deadurl=yes }}</ref> što je zasluga ekonomske politike i okupljanja porodica; Kanada takođe prima veliki broj [[izbeglica]].
Kao što je to slučaj sa drugim razvijenim državama, i u Kanadi prosečna starost stanovništva se povećava, sa sve više osoba u penziji i manje stanovništva u radnom dobu. Godine 2006. prosečna starost stanovništva je bilo 39,5 godina.<ref>Statistics Canada [http://www12.statcan.ca/english/census06/analysis/agesex/highlights.cfm 2006 Census: Portrait of the Canadian Population in 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919120351/http://www12.statcan.ca/english/census06/analysis/agesex/highlights.cfm |date=2008-09-19 }}</ref> Rezultati sa ovog popisa su takođe pokazali da uprkos povećanju imigracije od 2001, prosečno starenje stanovništva Kanade nije se usporilo u tom periodu.
=== Etničke grupe ===
Najveća etnička grupa su [[Englezi]] (21%), zatim [[Francuzi]] (15,8%), [[Škoti]] (15,2%), [[Irci]] (13,9%), [[Nemci]] (10,2%), [[Italijani]] (5%), [[Han Kinezi|Kinezi]] (4%), [[Ukrajinci]] (3,6%) i [[Prvi narodi]] (3,5%). Otprilike jedna trećina ispitanika se izjasnilo kao „Kanađani“.<ref>{{cite web |url = http://www12.statcan.ca/english/census06/data/highlights/ethnic/pages/Page.cfm?Lang=E&Geo=PR&Code=01&Data=Count&Table=2&StartRec=1&Sort=3&Display=All&CSDFilter=5000 |title = Ethnocultural Portrait of Canada Highlight Tables, 2006 Census |accessdate = 30. 06. 2008. |archive-date = 2013-07-23 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130723224016/http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2006/index-eng.cfm |dead-url = yes }}</ref> Prirodni priraštaj kanadskog domorodačkog stanovništa je skoro dva puta veći od nacionalnog proseka, a 2006. 3,8% kanadskog stanovništva se izjasnilo kao potomci domorodaca.
=== Jezici ===
Linija 340 ⟶ 399:
[[Engleski jezik|Engleski]] i [[francuski jezik]] su dva službena jezika Kanade. Dvojezičnost u Kanadi je zakonski zagarantovana Poveljom o pravima i slobodama. Ova dva jezika se ravnopravna u federalnim sudovima, parlamentu i u drugim federalnim ustanovama.
Engleski je maternji jezik 59,7% a francuski 23,2% stanovništva<ref name="statscan_language">{{cite web |author=Statistics Canada |authorlink=Statistics Canada |publisher=
Nekoliko indijanskih jezika takođe ima službeni status u Severozapadnim teritorijama. [[Inuktitut]] je većinski jezik u Nunavutu i jedan od tri službena jezika u toj teritoriji. 200 725 državljana Kanade (6% od ukupnog stanovništva) govori nekim od indijanskih jezika kao materinskim, najviše [[cree jezik|cree jezikom]] (120 000).<ref>[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/tbt-tt/Rp-eng.cfm?LANG=E&APATH=3&DETAIL=1&DIM=0&FL=A&FREE=0&GC=0&GID=0&GK=0&GRP=1&PID=103328&PRID=0&PTYPE=101955&S=0&SHOWALL=0&SUB=0&Temporal=2011&THEME=90&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF= www12.statcan.gc.ca], "2011 Census of Canada: Topic-based tabulations", pristupljeno 28. travnja 2016.</ref>▼
▲Nekoliko indijanskih jezika takođe ima službeni status u Severozapadnim teritorijama. [[Inuktitut]] je većinski jezik u Nunavutu i jedan od tri službena jezika u toj teritoriji. 200 725 državljana Kanade (6% od ukupnog stanovništva) govori nekim od indijanskih jezika kao materinskim, najviše [[cree jezik
Neslužbeni jezici se isto taka važni u Kanadi, pošto se 5.202.245 građana izjasnilo za neki drugi jezik kao maternji<ref name="statscan_language" /> Od značajnijih neslužbenih jezika najznačajniji su [[kineski jezik|kineski]] (853.745 govornika), [[italijanski jezik|italijanski]] (469.485), [[nemački jezik|nemački]] (438.080), i [[pendžapski jezik|pendžapski]] (271.220).<ref name="statscan_language" />
Linija 349 ⟶ 407:
=== Religija ===
{{Grafikon postoci
|izvor=<ref>
|širina=300px
|naslov=Religije u Kanadi <small>(Po popisu iz 2001)<small>
Linija 460 ⟶ 518:
Kanadska kultura je istorijski bila pod uticajem britanske, francuske i domorodačkih kultura i običaja. Ona je takođe pod velikim uticajem [[kultura Sjedinjenih Američkih Država|američke kulture]], zbog blizine Sjedinjenih Država i migracija između dve države. Velika većina engleskih doseljenika u Kanadu između 1755. i 1815. su bili Amerikanci iz 13 kolonija (United empire loyalists). Oni su izbegli iz Sjedinjenih Država zbog vernosti Velikoj Britaniji tokom [[Američki rat za nezavisnost|Američkog rata za nezavisnost]], ili su se doselili zbog obećanja da će dobiti zemlju u zamenu za odanost Britanskoj monarhiji.
Američki mediji i zabava su popularni u anglofonoj Kanadi. Takođe, mnoga kanadska dela kulture i zabave su popularna u Sjedinjenim Državama i širom sveta.<ref>{{cite web |first=John D. |last=Blackwell |url=http://www.iccs-ciec.ca/blackwell.html#culture |title=Culture High and Low |year=2005 |accessdate=15. 03. 2006. |publisher=International Council for Canadian Studies World Wide Web Service |archivedate=2014-08-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140821200252/http://www.iccs-ciec.ca/blackwell.html#culture |deadurl=yes }}</ref> Popularni pop i rok muzičari iz Kanade su [[Brian Adams]], [[Paul Anka]], [[Michael Bublé]], [[Leonard Cohen]], [[Celine Dion]], [[Nelly Furtado]], [[Avril Lavigne]], [[Alanis Moriset]], [[Daniel Powter]], Shawn Mendes i [[Shania Twain]]. Poznati glumci su [[Jim Carrey]], [[Dan Aykroyd]], [[Donald Sutherland]], [[Michael J. Fox]], [[Pamela Anderson]], [[Natasha Henstridge]].
Programi federalne vlade pomažu zakonski i finansijski posebne kanadske oblike kulture. Na tome rade državna televizija [[CBC]], [[Nacionalni filmski odbor Kanade]] i Kanadska radio-televizijska i telekomunikaciona komisija (CRTC).<ref>{{cite web |author=National Film Board of Canada |authorlink=National Film Board of Canada |url=http://www.nfb.ca/atonf/organisation.php?v=h&lg=en |title=Mandate of the National Film Board |year=2005 |accessdate=15. 03. 2006. |archivedate=2006-04-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060421170854/http://www.nfb.ca/atonf/organisation.php?v=h&lg=en |deadurl=yes }}</ref>
Kanada je prostorno ogromna i etnički veoma raznovrsna zemlja. Na kanadsku kulturu su jako uticale kulture iz svih delova sveta. Većina Kanađana ceni svoje multikulturalno društvo i kanadsku kulturu shvata kao takvu.<ref name="bickerton">{{cite book| author=Bickerton, James & Gagnon, Alain-G & Gagnon, Alain (Eds).| title=Canadian Politics| url=https://archive.org/details/canadianpolitics0000unse_n9l0| publisher=Broadview Press| edition=4th| location=Orchard Park, NY| isbn=1-55111-595-6| year=2004}}</ref>
Glavni [[Nacionalni simboli Kanade|nacionalni simbol]] je [[javorov list]] (koristi se od ranog 18-og veka, nalazi se na [[Zastava Kanade|zastavi Kanade]], na novčiću od jednog penija i na državnom [[Grb Kanade|grbu]].<ref name="symbol1">{{cite book | author=Canadian Heritage | title=Symbols of Canada | year=2002 | location=Ottawa, ON | isbn=0-660-18615-2 | publisher=Canadian Government Publishing}}</ref> Drugi simboli su: [[dabar]], [[kanadska guska]], [[Britanska monarhija|monarhija]], [[Kraljevska kanadska konjička policija]],<ref name="symbol1"/>, [[totem]]i i [[inukšuk]].
Linija 471 ⟶ 529:
[[Datoteka:McGill hockey match.jpg|thumb|left|200px|thumb|[[Hokej na ledu|Hokejaška]] utakmica na [[Univerzitet Makgil|Univerzitetu Makgil]] u Montrealu 1901.]]
Provincije i teritorije Kanade su odgovorne za obrazovanje. Svaki sistem je sličan, ali odražava regionalnu istoriju, kulturu i geografiju.<ref name="education">{{cite web | author = Council of Ministers of Canada | publisher = Education@Canada | title = General Overview of Education in Canada | url = http://www.educationcanada.cmec.ca/EN/EdSys/over.php | accessdate = 22. 05. 2006. | archivedate = 2007-10-25 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071025081319/http://www.educationcanada.cmec.ca/EN/EdSys/over.php | deadurl = yes }}</ref> Uzrast dece koja pohađaju obaveznu školu varira u rasponu od 5–7 do 16–18 godina,<ref name="education" />. Pismenost odraslog stanovništva je 99%.<ref name="cia_factbook" /> Za više obrazovanje su takođe odgovorne provincijske i teritorijalne vlade, koje plaćaju većinu troškova; federalna vlada odobrava dodatnu pomoć za istraživanja, studentske kredite i stipendije. U 2002. godini 43% Kanađana starosti između 25 i 64 godine je imalo više obrazovanje; od onih između 25 i 34 godine procenat stanovništva sa višim obrazovanjem iznosi 51%.<ref>{{cite web | author = Department of Finance | publisher = Department of Finance Canada | title = Creating Opportunities for All Canadians | url = http://www.fin.gc.ca/ec2005/agenda/agc4e.html | date = 14. 11. 2005. | accessdate = 22. 05. 2006. | archive-date = 2006-10-08 | archive-url = https://web.archive.org/web/20061008115722/http://www.fin.gc.ca/ec2005/agenda/agc4e.html | dead-url = yes }}</ref>
=== Sport ===
Zvanični nacionalni sportovi Kanade su [[hokej na ledu]] zimi i [[lakros]] leti.<ref name="National Sports of Canada Act">{{cite web | url= http://lois.justice.gc.ca/en/N-16.7/251603.html | title= National Sports of Canada Act (1994) | work
Kanada je bila domaćin nekoliko velikih međunarodnih sportskih događaja, među kojima su [[Letnje olimpijske igre 1972.]] u Montrealu i [[Zimske olimpijske igre 1988.]] u Calgaryju. Kanada će biti domaćin [[Zimske olimpijske igre 2010.|Zimskih olimpijskih igara 2010.]] u Vankuveru i [[Visler]]u.
Linija 484 ⟶ 542:
* Šabić, Dejan (2008): ''Severna Amerika'', Geografski fakultet, Beograd
* Dukić, Dušan (1999): ''Biogeografija'', Geografski fakultet, Beograd
* Mastilo, Natalija (2005): ''Rečnik savremene srpske geografske terminologije'', Geografski fakultet, Beograd; {{ISBN
* Grupa autora (2007): ''Atlas sveta'', Monde Neuf, Ljubljana (za izdavača Politika, Beograd); {{ISBN
== Vanjske veze ==
Linija 491 ⟶ 549:
* [http://www.gc.ca Zvanični vebsajt kanadske vlasti]
* [http://www.cbc.ca/ Kanadska nacionalna televizija (CBC)]
* [http://www.iccs-ciec.ca/blackwell.html Canadian Studies: A Guide to the Sources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140821200252/http://www.iccs-ciec.ca/blackwell.html |date=2014-08-21 }}
* [http://www.canadamaps.info Maps of Canada] - Maps of Canada and maps of Canadian provinces, territories and cities
* [http://www.hanifworld.com/canadaphotos.htm Canada Views] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070519195305/http://www.hanifworld.com/canadaphotos.htm |date=2007-05-19 }}
* [http://statcan.ca/english/edu/clock/population.htm Statistics Canada with Canada's population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080323075300/http://www.statcan.ca/english/edu/clock/population.htm |date=2008-03-23 }}
* [http://www.canadiangeographic.ca/atlas/ The Canadian Atlas Online]
* [http://www.justlanded.com/english/canada Information for those seeking to live in Canada]
* [http://www.international.gc.ca/canada_un/new_york/ Permanent Mission of Canada to the United Nations] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060821223902/http://www.international.gc.ca/canada_un/new_york/ |date=2006-08-21 }}
{{Sjeverna Amerika}}
| |||