1463

Godina 1463 (MCDLXIII) bila je redovna godina koja počinje u subotu (1. 1. po julijanskom kalendaru).

Događaji

5. 1. - Pesnik François Villon proteran iz Pariza - dalja sudbina nepoznata.
januar - U Bosni i Ugarskoj se zna za pripreme turskog napada (nije poznat cilj); izaslanici bosanskog kralja Stjepana i hercega Stjepana Vukčića u Dubrovniku predlažu da svi zajedno obaveste ugarskog kralja Matiju o tome; bosanski poslanici odlaze Skenderbegu, koji im obećava pomoć.

februar - Bosanski poslanici pregovaraju u Veneciji - nešto pomoći, ali Mlečani odbijaju ući u rat sa sultanom.

3. 4. - Osmanski guverner Moreje Isa-beg na prevaru zauzeo mletački Argos.
26. 4. - Mlečani dozvoljavaju prolaz albanskoj vojsci koja bi krenula u pomoć hercegu (ovaj je to zamolio još pre šest nedelja).
27. 4. - Lješka liga sklopila mir sa sultanom u Skoplju (Skenderbeg je bio protiv).

1. 5. - Milica Branković, kćerka bivše despotice Jelene, udata za Leonarda III Toka (umrla već sledeće godine)^[1].
6. 5. - Dubrovački senat odbija molbu kralja Stefana za plaćenike.
18. 5. - Povelja kralja Matije zagorskom knezu i slavonskom banu Janu Vitovcu (darovani Varaždin, Krapina i dr.).
20. 5. - Sultan Mehmed II pred Bobovcem - zapovednik grada Radak će predati tvrđavu posle tri dana i biti pogubljen;
- kralj Stjepan beži iz Jajca na zapad, predaje se u Ključu na obećanje Mahmud-paše;
- Jajce se predalo, sultan ga uglavnom poštedeo.
28. 5. - Na polju Milodraževu Sultan izdao bosanskim franjevcima Ahdnamu, dozvolu verskog delovanja.

5. 6. - Kralj Stjepan Tomašević pogubljen pod Jajcem, nakon što je prinuđen da naredi predaju svih utvrđenja. Pogubljen i kraljev stric Radivoj Ostojić; zarobljeni Sigismund i Katarina Tomašević.
6. 6. - Kralj Matija stigao u Futog, gde ostaje do polovine jula.
13. 6. - Mlečani primili pod zaštitu hrvatsko-dalmatinskog bana Pavla Sperančića - ali zarobljen prilikom turskih upada koji sežu do Krbave i Senja.
26. 6. - Prvi statut Bokeljske mornarice.
jun - Sultan napada i hercegove zemlje, bezuspešna kratka opsada Blagaja^[2]

7. 7. - Sultan Mehmed u Sjenici, na povratku iz Bosne.
jul, sredinom - Herceg Stjepan povratio od Turaka Ključ kod Gacka (Vlatko) i Ljubuški (Vladislav), njegov sin Vladislav se ubrzo ponovo pobunio protiv njega.
19. 7. - U Šopronu odn. Bečkom Novom Mjestu potpisan konačni mir između kralja Matije i cara Fridriha III.
24. 7. - Kruna sv. Stjepana predata ugarskim poslanicima (u Budim stiže dva dana kasnije).
28. 7. - Tursko-mletački rat (1463-1479): Mletački Senat malom većinom glasao za objavu rata Visokoj Porti.

+ ? Kralj Matija boravi u Beogradu, upada u tursku Srbiju i dovodi 15.000 hrišćana.^[3]

12. 9. - Savez Ugarske i Mletačke Republike protiv Turaka.
15. 9. - Trinaestogodišnji rat: Bitka u Vislanskoj laguni, poljsko-pruska pomorska pobeda nad tevtonskim vitezovima.

oktobar, početkom - Ugarska vojska u dve kolone (kralj Matija i Imbro Zapolja) prelazi Savu kod Gradiške, pridružio im se Martin Frankopan; kralj ide preko Ključa a Zapolja direktno na Jajce.
ca. 10. 10. - Početak kršćanske opsade Jajca.
19. 10. - Mlečani sklopili savez sa Papom i burgundskim vojvodom Filipom Dobrim (papa poziva Evropu na križarski pohod).
20. 10. - Mlečani poraženi kod Akrokorinta, čiju opsadu moraju napustiti; smrtno ranjen markiz Bertoldo d'Este.

6. 12. - Povelja kralja Matije pod Jajcem: Vladislav Hercegović uvršten među ugarske barone, dodeljene mu župe Uskoplje, Rama i Livno (zauzvrat dao bukovački grad na Neretvi).
25. 12. - Jajce se predalo ugarsko-hrvatskoj vojsci, kojoj je pomagao i herceg Stjepan; ubrzo se predaju i okolna utvrđenja (npr. Zvečaj u kome je bio Konstantin Mihailović); kralj proglasio Imbra Zapolju za gubernatora Bosne i bana Hrvatske, Dalmacije i Slavonije.

Osmanski upravitelj Srbije Ali-beg vrši diverzione upade u Srem, Banat i Bačku, Ivan Pongrac ga odbio kod Temišvara.
Turci zavladali bosanskom državom.
- Među gradovima: Goražde, Kakanj, Kraljeva Sutjeska, Zenica, župa Lašva, Prijepolje?, Srebrenica... Kraljeva zemlja (Vilayet-i Kiral) obuhvaća "područja između Vranduka, Travnika i Maglaja" .
- Prvi bosanski sandžak-beg je Minnetoglu Mehmed-beg (1463-64), napravio je mesdžid u Sarajevu oko koga se formirala mahala^[4].
Bosanska kraljica Mara beži u Hrvatsku, gde je opljačkao ban Spirančić, neprijatelj njenog muža^[2].
jesen - Nakon početnih spletki sa Mlečanima, Vladislav Hercegović ratuje sa Mađarima protiv Turaka od Prozora do Donjeg Vakufa (opet u miru s ocem); njegov brat Vlatko povratio deo poseda Pavlovića i Kovačevića sa devet gradova.
Kralj Matija ustanovio Jajačku i Srebreničku banovinu.
Franjevac Juraj Dragišić beži iz Bosne u Italiju.
Jaroslavlj priključen Moskovskoj državi.
Visarion proglašen titularnim latinskim patrijarhom Carigrada.
približno - Umro Arsenije II, poslednji srednjovekovni srpski patrijarh.
Muhammad Rumfa zavladao Kanom u današnjo Nigeriji (1463-99)
približno - Chimú pokoren od Inki (pominje se i 1470.).

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1463.

24. 2. - Giovanni Pico della Mirandola, italijanski filozof († 1494)
15. 3. - Johannes Virdung, nemački astrolog († 1535)
4. 8. - Lorenzo di Pierfrancesco de' Medici, firentinski pokrovitelj umetnosti († 1503)
20. 10. - Alessandro Achillini, italijanski filozof i lekar († 1512)
Johannes Engel, nemački astronom († 1512)
Johann Haller, nemački štampar († 1525)
Antonio Tebaldeo, italijanski pesnik († 1537)
ca. Musa Muslihuddin, osmanski sufista († 1552)
ca. Ilija Crijević, dubrovački hrvatski književnik († 1520)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1463.

27. 4. - Isidor Kijevski
4. 6. - Flavio Biondo, italijanski humanista (* 1392)
5. 6. - Stjepan Tomašević, poslednji bosanski kralj
5. 6. - Radivoj Ostojić, pripadnik bosanske kraljevske porodice
17. 6. - Princeza Katarina Portugalska, spisateljica (* 1436)
1. 11. - David Veliki Komnin, bivši trapezuntski vladar (* ca. 1408)
15. 11. - Giovanni Antonio Del Balzo Orsini, veliki konstabl Napuljske kraljevine
2. 12. - Albrecht VI., nadvojvoda Austrije (* 1418)
Petar i Nikola Pavlovići, poslednji iz tog plemićkog roda
Tvrtko Kovačević Dinjičić, bosanski plemić
ca. Arsenije II, poslednji srpski patrijarh

↑ Ž. Fajfrić, Sveta loza Brankovića, rastko.rs
↑ ^2,0 ^2,1 V. Klaić, str. 44
↑ V. Klaić, str. 46; ali Ćorović (H. B. str. 314) kaže za Matiju: "Ostao je čak miran i za vreme povlačenja Turaka."
↑ Sarajevo u osmanskom periodu Arhivirano 2011-05-21 na Wayback Machine-u, sarajevo.ba

Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)
Vladimir Ćorović, Historija Bosne
Grupa autora, Istorija Crne Gore