15. 1.
15. januar/siječanj (15. 1.) je 15. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ima još 350 dana (351 dan u prijestupnoj godini).
| Šablon:Calendar/Sun1stMonthStartnd. |
| Šablon:Calendar/Sun1stMonthStartpn. |
| Šablon:Calendar/Sun1stMonthStartčt. |
Događaji
uredi- 1535. — engleski kralj Henri VIII preuzeo vrhovno poglavarstvo nad crkvom prema povelji koju je prethodno usvojio engleski parlament.
- 1559. — Elizabet Tjudor, kćerka Henrija VIII i Ane Bolen, krunisana u Vesminsterskoj katedrali u Londonu kao Elizabeta I, jedan od najznačajnijih vladara u istoriji Engleske. Na presto stupila posle smrti kraljice Meri I.
- 1582. — Poljska i Rusija, uz posredovanje pape Grgura XIII, potpisale mirovni ugovor kojim je Rusija izgubila izlaz na Baltičko more.
- 1804. — janjičarske starešine, dahije, koje su 1801. uzurpirale vlast u Beogradskom pašaluku, počele „seču knezova“ u pokušaju da spreče pobunu srpskog naroda protiv janjičarskog zuluma. Na prevaru je uhvaćeno i pogubljeno oko 70 najuglednijih srpskih knezova, viđenih ljudi i sveštenih lica, među kojima Aleksa Nenadović, Ilija Birčanin, Hadži-Ruvim i Hadži-Đera. Taj događaj ubrzao izbijanje Prvog srpskog ustanka.
1901-1950
uredi- 1910. — Francuski Kongo postao deo Francuske Ekvatorijalne Afrike.
- 1912. — tokom italijansko-turskog rata prvi put iz aviona bačeni propagandni leci.
- 1919. — u Berlinu posle neuspelog ustanka ubijene vođe nemačkog radničkog pokreta Roza Luksemburg i Karl Libkneht.
- 1920. — usvajanjem 18. amandmana američkog Ustava u SAD uvedena prohibicija (Volstedov zakon).
- 1943. — američke trupe u Drugom svetskom ratu potisnule Japance sa pacifičkog ostrva Gvadalkanal i time zaustavile njihovo napredovanje prema Australiji.
- 1943. — svečano otvoren Pentagon.
1951-2000
uredi- 1971. — predsednici Egipta i Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR Anvar el Sadat i Nikolaj Podgorni svečano otvorili Asuansku branu na reci Nil. Radovi trajali 11 godina.
- 1973. — premijer Izraela Golda Meir u Vatikanu razgovarala s papom Pavlom VI, koji je tom prilikom rekao da podržava međunarodni status Jerusalima. To je bio prvi susret jednog predsednika Vlade jevrejske države s poglavarem rimokatoličke crkve.
- 1992. — Evropska zajednica je priznala bivše jugoslovenske republike Sloveniju i Hrvatsku kao nezavisne države.
- 1993. — SAD naredile pomorsku blokadu Haitija, uz obrazloženje da „talas izbeglica iz te zemlje može dovesti do masovnog gubitka života u moru“.
- 1998. — inauguracija Mila Đukanovića za predsednika Crne Gore izazvala burne proteste pristalica bivšeg predsednika Momira Bulatovića, vođe promiloševićeve struje u Crnoj Gori. Taj događaj označio ozbiljan rascep u jugoslovenskoj vladajućoj nomenklaturi. Predsednik Jugoslavije Slobodan Milošević nikada nije priznao pobedu Đukanovića, što je saveznu državu dovelo u stanje provizorijuma, koje se održalo i po odlasku Miloševića sa vlasti, u oktobru 2000.
- 1999. — u selu Račak na Kosovu nađena tela 45 Albanca, za čije su ubistvo optužene srpske snage bezbednosti.
- 2000. — u predvorju hotela „Interkontinental“ u Beogradu ubijen Željko Ražnatović Arkan, vođa paramilitarnih jedinica u ratovima na prostoru Jugoslavije, lider Stranke srpskog jedinstva. Ražnatović bio optužen pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu.
21. stoljeće
uredi- 2001. — Senat Kambodže doneo zakon o formiranju tribunala, sastavljenog od kambodžanskih i međunarodnih sudija, koji će suditi liderima Crvenih Kmera za zločine počinjene tokom njihove vladavine od 1975. do 1979, kada je umrlo od gladi, bolesti ili bilo ubijeno oko 1,7 miliona Kambodžanaca.
- 2001. — početak rada na engleskoj verziji Wikipedije.
.
Rođenja
uredi- 1622. — Molière, francuski dramatičar.
- 1809. — Pierre-Joseph Proudhon, francuski ekonomist, filozof i osnivač suvremenog anarhizma (u. 1865.).
- 1884. — Josip Vandot, slovenski pisac za djecu i omladinu (u. 1944.).
- 1891. — Diana Budisavljević (Obexer), je humanitarka austrijskog porijekla koja je tokom Drugog svjetskog rata spasila 15.336 djece iz ustaških logora smrti u NDH. (u. 1978).
- 1891. — Ilya Ehrenburg, sovjetski pisac, novinar i prevodilac u Drugom svjetskom ratu (u. 1967.).
- 1902. — Nâzım Hikmet, turski pjesnik i dramatičar (u. 1963).
- 1902. — Saud bin Abdulaziz Al Saud, saudijski kralj.
- 1902. — Karlo Štajner, jugoslovenski revolucionar i publicista (u. 1992.).
- 1906. — Aristoteles Onassis, grčki brodovlasnik.
- 1908. — Edward Teller, američki fizičar mađarskog porekla.
- 1911. — Cy Feuer, američki skladatelj, glazbenik i hollywoodski producent (u. 2006.).
- 1918. — Gamal Abdel Nasser, egipatski političar i državnik (u. 1970).
- 1919. — Mladen Delić, hrvatski sportski radio i televizijski komentator (u. 2005.).
- 1924. — Hamdija Pozderac, bosanski političar i državnik (u. 1988).
- 1926. — Maria Schell, austrijska glumica.
- 1929. — Martin Luther King, američki teolog, borac za ljudska prava i dobitnik Nobelove nagrade za mir (u. 1968).
- 1957. — Mario Van Peebles, američki glumac.
- 1958. — Boris Tadić, srbijanski političar i državnik.
- 1968. — Iñaki Urdangarin, umirovljeni španjolski rukometaš.
- 1973. — Tomáš Galásek, češki nogometaš i trener.
- 1975. — Mary Pierce, francusko-američka profesionalna tenisačica.
- 1979. — Anthony Šerić, bivši hrvatski nogometaš.
- 1979. — Ivan Bosiljčić, srpski pozorišni, televizijski i filmski glumac.
- 1981. — Pitbull, američki reper i tekstopisac.
- 1981. — Bianca Guaccero, talijanska glumica.
- 1982. — Josip Pavić, hrvatski vaterpolist.
.
Smrti
uredi- 1866. — Massimo d'Azeglio, talijanski državnik, pisac i slikar (r. 1798.).
- 2001. — Leo Marks, britanski kriptograf (r. 1920).
- 2005. — Victoria de los Ángeles, španska operska pevačica.
.
Praznici i dani sećanja
uredi- Srpska pravoslavna crkva praznuje:.
- Svetog Silvestra episkopa rimskog.
- Prepodobnog Serafima Sarovskog.
- Svetu Teodotu majku Kozme i Damjana.
- Prepodobnog Amona.
- 2002. — Hrvati obeležili 10 godina međunarodnog priznanja nezavisnosti svoje države.
.
Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar