1749
godina
- Ovo je članak o godini 1749.
Godina 1749 (MDCCXIX) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1710-e 1720-e 1730-e – 1740-e – 1750-e 1760-e 1770-e |
| Godine: | 1746 1747 1748 – 1749 – 1750 1751 1752 |
| Gregorijanski | 1749. (MDCCXLIX) |
| Ab urbe condita | 2502. |
| Islamski | 1162–1163. |
| Iranski | 1127–1128. |
| Hebrejski | 5509–5510. |
| Bizantski | 7257–7258. |
| Koptski | 1465–1466. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1804–1805. |
| • Shaka Samvat | 1671–1672. |
| • Kali Yuga | 4850–4851. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4385–4386. |
| • 60 godina | Yin Zemlja Zmija (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11749. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 1. 1. -
Građani Rume sklopili ugovor sa spahijom Markom Pejačevićem: smatraju se varošanima a ne podložnicima, imaju povlastice (skupština Sremske županije potvrdila 14. 4.).[1] - 3. 1. - Guverner New Hampshirea Benning Wentworth daje prvi grant zemlje zapadno od reke Connecticut, na prostoru koji potražuje i New York, a koji će na kraju postati Vermont.
- 14. 1. - U Francuskoj su objavljeni detalji Aachenskog mira: radost mirom je zamenjena nezadovoljstvom i gnevom zbog odricanja od Austrijske Nizozemske (veći dio dan. Belgije).
- 22. 1. - Mitropolit karlovački Isaija Antonović umro u Beču (sahranjen u Budimu najkasnije 1. marta).[2]
- početkom godine - Pećki patrijarh Atanasije II dolazi u vizitaciju primorju u pratnji cetinjskog mitropolita Save Petrovića.[3] Atanasije poverava arhimandritu Vasiliju Petroviću da povrati relikvije koje je Arsenije IV odneo 1737, zbog čega ide u Beč[4] (ili 1750).
- Vasilije je poslao svog čoveka ruskom poslaniku u Carigradu u vezi iseljavanja Crnogoraca u Rusiju.[5]
- februar - U Londonu objavljen drugi deo erotskog romana Fanny Hill Johna Clelanda - valjda prvi pornografski roman, zabranjivan do 1960-tih.
- 17. 2. -
Marija Terezija proglasila Sombor slobodnim kraljevskim gradom. - 28. 2. - U Londonu je objavljen komični roman Tom Jones Henryja Fieldinga, među prvim romanima na engleskom.
- 10. 3. - U Travniku udavljen mostarski baša, "zli i opaki".[6]
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 14. 4. - Britanski brod HMS Namur potonuo pored indijske obale, utopilo se 520 ljudi.
- 24. 4. - Karlo Aleksandar Lorenski stiže u Brisel i realno započinje namesništvo u Austrijskoj Nizozemskoj (do 1780)
- 25. 4. - Abdulah-paša Muhsinović umro u Travniku, gdje je pokopan i izgrađeno turbe.[6]
- 27. 4. - U Londonu prvi put izvedena Handelova suita Music for the Royal Fireworks na svečanosti povodom proslave prošlogodišnjeg sklapanja Aaachenskog mira.
- maj, početkom - Novi beogradski muhafiz Šerif Halil Jusuf-paša dobio odobrenje od Porte da sakuplja porez u užičkom kraju - Šejh Mehmed i narod ponovo pokreću pobunu.[7]
- 10. 5. - Mletački sindici-inkvizitori zabranjuju u Dalmaciji pozivanje gostiju na slavlja, kako bi se sprečili izgredi i rasipanje - mletački senat potvrđuje u julu, ali se stari običaji nastavljaju, a zabrane ponavljaju.[8]
- maj - Francuski kraj Louis XV izdaje dva reformska dekreta, projekat ministra finansija d'Arnouvillea: izdate obveznice za otplatu ratnog duga od 36 miliona livri; ratni porez desetina se zamenjuje dvadesetinom, koja se odnosi i na plemstvo i sveštenstvo, što izaziva njihove otpore.
- 19. 5. - Britanski kralj daje Ohajskoj kompaniji 200.000 jutara (81.000 ha) zemlje, uz mogućnost još 300.000. Irski trgovac George Croghan kupuje od Indijanaca manje-višu istu zemlju, ne znajući za grant.
- 6. 6. - Na hospitalerskoj Malti otkrivena zavera za pobunu muslimanskih robova, planirana za Petrovdan 29. juna.
- 16. ili 17. 6. - Spahijska konjica iz nekoliko sandžaka ušla u Užice, Šejh Mehmed je pružao otpor sa džamije dok nije pobegao u Bosnu (po predanju ubijen u Balotićima kod Rožaja).[7]
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 9. 7. - Britanci u Novoj Škotskoj osnivaju grad Halifax kao protivtežu francuskom uporištu Louisbourg, koji se istog meseca vraća Francuzima.
- 12. 7. - Na saboru u Karlovcima izabran novi mitropolit Pavle Nenadović (do 1768). Prihvaćen zahtev vlasti da se lepavinska eparhija spoji sa kostajničkom i karlovačkom, traženo je i da se aradska podeli između temišvarske i karansebeške (jer u privilegiji iz 1695. ima samo sedam episkopija)[2]
- 18. 7. - Na saboru izabran odbor za pitanje zaduženosti Karlovačke mitropolije.[9]
- 24. 7. - Denis Diderot je uhapšen nakon što je objavio "Pismo o slepima", Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient, diskusiju o vidu u kojoj se otkrio kao ateista. Zatvoren je u zamku Vensen, posećuje ga Rousseau, pušten je početkom novembra.
- Diderot je poverio Rousseauu da napiše članke o muzici za Enciklopediju koja se priprema. Rousseau je video oglas Dižonske akademije za esej na temu da li je obnova nauke i umetnosti pročistila moral - dogodine će biti nagrađen.
- 25. 7. - Bećir-paša stigao u Travnik.[6]
- 30. 7. - U Španiji pokrenuto Veliko hvatanje Cigana (Gran Redada de Gitanos): zatvoreno je 9.000 Roma, od nekoliko meseci do nekoliko godina, muškarci odvojeno od žena - većina je puštena usled lokalnih protesta.
- leto - Francuski oficir Pierre Joseph Céloron de Blainville prolazi Ohajskom teritorijom i postavlja ploče kojim prisvaja zemlju za Francusku - frikcije sa Britancima u Americi će dovesti do Francuskog i indijanskog rata 1754-63.
- 3. 8. - Počinje Drugi karnatički rat - u Bici kod Ambura Chanda Sahib, uz francusku pomoć, pobeđuje Anwaruddin Khana i postaje nawab Karnatika (do 1752).
- 19. 8. - Nakon skoro tri decenije sukoba, Španci i Apači u San Antoniju u Teksasu sklapaju mir, zakopavanjem ratnih sekira
- avgust - U Akadiji i Novoj Škotskoj počinje Rat oca Le Loutrea, otpor Indijanaca Mi'kmaq i francuskih naseljenika Britancima (do 1755).
- 31. 8. - Iordache Stavrach je knez Moldavije umesto Konstantina Mavrokordata, koji je početkom ove godine ukinuo kmetstvo u zemlji.
- 1. 9. - Francuzi vraćaju Britancima Madras.
- septembar[6] - Izgorio gotovo sav Bihać; "u isto doba" izgorjela i Knežina na istoku Bosne, pa je sedište kadiluka preneseno u Vlasenicu.[10]
- druga polovina godine - Ahmad bin Said al-Busaidi, vladar obale Omana, porazio je Bal'arab bin Himyara koji je vladao unutrašnjošću i tako postao neosporni vladar. Oman je oslobođen od persijske prevlasti.
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 2. 10. - Britanci u Novoj Škotskoj naređuju da se uznemiravaju i ubijaju Indijanci Mi'kmaci, daje se nagrada za njihove skalpove. U ovo vreme počinje Akadijski egzodus, skoro polovina Akadijaca se seli na teritorije pod francuskom kontrolom.
- 9. 11. - Bitka kod Penfuia: Holanđani su porazili mnogobrojniju vojsku "Topasa", čime se učvršćuju na zapadnom Timoru.
- 21. 11. - Umro kostajnički episkop Aleksije Andrejević, naslediće ga Arsenije Teofanović 1750-53.
- 26. 12. (15. 12. po j.k.) - Osnivanje Rostova na Donu: carica Jelisaveta je ukazom osnovala Temernicku carinu, iznad ušća rečice Temernik u Don (tvrđava Svetog Dimitrija Rostovskog izgrađena 1761-63, skraćeno nazvana Rostov, na Donu).
Kroz godinu
uredi
- Reorganizirana centralna nadleštva Habsburške monarhije, Austrijska i Češka dvorska kancelarija zamijenjene zajedničkim nadleštvima za unutrašnje i financijske poslove (Directorium in publicis et cameralibus) i vrhovni sudom (Oberste Justizstelle). U svim pokrajinama su 1747-49. organizirane pokrajinske vlade i sudovi. [11]
- Reinkorporacija Tamiško-pomoriške krajine 1749-51.
- Regulacija Banske krajine 1749-51.[12][13]
- Ukinuti nedavno uvedeni desetina i novčani doprinos u Slavonskoj krajini, jer su se krajišnici bunili; stvorena jedna husarske regimenta umjesto dvije.[14] U Srem i Slavoniju ove godine upućena komisija na čelu sa preds. Ugarske dvorske komore Antonom Grašalkovićem.[15]
- U Karlovcima je otvorena Pokrovobogorodična škola, kao bogoslovska škola (do 1769).
- Zemun je vojnograničarski komunitet.[16]
- Hrvatsko Primorje (bivši posjedi Zrinskih i Frankopana, Ozalj, Brod na Kupi i Ribnik) kupljeni od strane "Bečke bankovne komisije".[17]
- Grof Anzelmo Kazimir Eltz počinje gradnju dvorca Eltz u Vukovaru.
- Vladika Sava dolazio u Kotor radi mirenja - u gradu je bilo sukoba Crnogoraca i Albanaca.[18]
- Afgansko Duranijsko carstvo se širi: mogulski vladar mu prepušta Pendžab, Sind i krajeve zapadno od Inda, Ahmed-šah Durani zatim kreće na zapad i priključuje Herat i Mašhad.
- Francuzi su na Santo Domingu osnovali Port-au-Prince, glavni grad kolonije od 1770.
- U Rusiji je pronađen Krasnojarski meteorit, prvi palasitski meteorit (kameno-željezni meteoriti, silikati u željeznoj matrici).
Rođeni
uredi- 29. 1. - Kristijan VII, kralj Danske i Norveške († 1808)
- 9. 3. - Honoré-Gabriel Riqueti de Mirabeau, francuski političar († 1791)
- 10. 3. - Lorenzo Da Ponte, operski libretista († 1838)
- 23. 3. - Pierre-Simon Laplace, polihistor († 1827)
- 11. 4. - Adélaïde Labille-Guiard, slikarka († 1803)
- 17. 5. - Edward Jenner, engleski ljekar († 1823.)
- 19. 6. - Jean-Marie Collot d'Herbois, ekstremni revolucionar († 1796)
- 28. 8. - Johann Wolfgang von Goethe, njemački književnik († 1832.)
- 31. 8. - Aleksandar Radiščev, književnik († 1802)
- 4. 9. - Antun Pejačević, hrvatski plemić († 1802.)
- 8. 9. - Yolande de Polastron de Polignac, miljenica Marije Antoanete († 1793)
- 8. 9. - Madame de Lamballe, poverenica Marije Antoanete († 1792)
- 3. 11. - Daniel Rutherford, škotski kemičar i liječnik († 1819.)
- 17. 11. - Nicolas Appert, francuski kuhar i slastičar, "otac konzervi" († 1841.)
- 17. 12. - Domenico Cimarosa, talijanski skladatelj († 1801.)
- Pjerko Sorkočević, pjesnik († 1820)
- c. Aleksa Nenadović, knez tamnavsko-posavski († 1804)
Umrli
uredi- 22. 1. - Isaija Antonović, mitropolit karlovački (* 1696)
- 24. 1. - Josif Monasterlija, habsburški pukovnik Srpske milicije (* 1705)
- 8. 2. - Jan van Huysum, slikar (* 1682)
- 13. 2. - Filip Grabovac, franjevac, književnik (* ca. 1697)
- 12. 3. - Alessandro Magnasco, slikar (* 1667)
- 9. 4. - Petar Jagodić Kuridža, pobunjenik, dugogodišnji zatvorenik (* ca. 1666)
- 27. 4. - Mhitar Sebastaci, jermenski osnivač Mehitarskog reda (* 1676)
- 28. 5. - Pierre Subleyras, slikar (* 1699)
- 5. 7. - Petar Bakić, srijemski i bosansko-đakovački biskup (* 1670.)
- 10. 9. - Émilie du Châtelet, naučnica (* 1706)
- 4. 10. - Franjo Trenk, barun, habsburški vojnik (* 1711)
- 21. 11. - Aleksije Andrejević, episkop kostajnički
- 4. 12. - Claudine Guérin de Tencin, salonistkinja, spisateljica (* 1682)
- 5. 12. - Pierre Gaultier de Varennes et de La Vérendrye, istraživač Severne Amerike (* 1685)
- Gavril Stefanović Venclović, književnik (* 1680)
Reference
uredi- ↑ Istorija s. n. IV-1, 267
- ↑ 2,0 2,1 Istorija s. n. IV-1, 272
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 542
- ↑ Historija n. J. II, 1264
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 508
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Nikola Lašvanin Ljetopis, str. 230-2
- ↑ 7,0 7,1 Istorija s. n. IV-1, 310-1
- ↑ Mijušković, Slavko. Stav tuđinskih vlasti prema narodnim običajima u Boki Kotorskoj. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 273
- ↑ Historija n. J. II, 1336
- ↑ Historija n. J. II, 870-1
- ↑ Historija n. J. II, 1038-9
- ↑ Historija n. J. II, 1056
- ↑ Historija n. J. II, 1047
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 205-6
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 257
- ↑ Historija n. J. II, 1095
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 499
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)
- Nikola Lašvanin: Ljetopis, priredio dr fra Ignacije Gavran, Sarajevo, Zagreb 2003
