1779

**1779. po kalendarima**
Gregorijanski	1779. (MDCCLXXIX)
Ab urbe condita	2532.
Islamski	1192–1193.
Iranski	1157–1158.
Hebrejski	5539–5540.
Bizantski	7287–7288.
Koptski	1495–1496.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1834–1835.
• Shaka Samvat	1701–1702.
• Kali Yuga	4880–4881.
	Kineski
• Kontinualno	4415–4416.
• 60 godina	Yin Zemlja Svinja; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11779.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1740-e 1750-e 1760-e – 1770-e – 1780-e 1790-e 1800-e
Godine:	1776 1777 1778 – 1779 – 1780 1781 1782

Ovo je članak o godini 1779.

Godina 1779 (MDCCLXXIX) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u utorak po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj

13. 1. - Prvi anglo-maratski rat, Bitka kod Wadgaona: Marate su zarobile jednu britansku kolonu.
31. 1. - Američki rat za nezavisnost, Britanska Južna strategija: pošto su prošlog meseca zauzeli luku Savannah, sada su, privremeno, zauzeli Augustu, dublje u kopnu, gde regrutuju lojaliste.
početkom godine - Američki naseljenici su podigli Fort Nashborough u dolini rijeke Cumberland, od 1784. Nashville.

Februar/Veljača

14. 2. - James Cook ubijen na Havajima.
14. 2. - Bitka na Kettle Creek, kod dan. Washington, Georgia: američki patrioti su razbili lojalističku miliciju.
25. 2. - Američka milicija sa indijanskim saveznicima zauzima Fort Vincennes u dan. Indijani, zarobljen je Henry Hamilton, guverner Kvebeka, Amerikanci su osigurali prostor dan. Ilinoisa.

Mart/Ožujak

1. 3. - Umro je Karim Khan, osnivač persijske dinastije Zand. U narednim mesecima faktički vlada njegov brat Zaki Khan, preko dvojice maloletnih Karimovih sinova (do juna), dolazi do unutrašnjeg sukoba. Muhamed-han Kadžar se otcepljuje (šah Irana od 1789).
3. 3. - Bitka na Brier Creeku, blizu dan. Sylvania, Georgia, poraz je američkih patriota - britanska pozicija u Džordžiji je osigurana do 1782.
10. 3. - Ajnalikavački sporazum povodom rusko-osmanskih tenzija na Krimu: Osmanlije priznaju da je pod ruskim uticajem. Ruskim trgovačkim brodovima dopušten prolaz u Mediteran.

April/Travanj

april, početkom - Pred Budvom je usidreno šest brodova za prevoz Crnogoraca u vojnu službu - pustolovi Boža Kamenarović i Nikola Debelja Marković su napravili takav plan ali na Opštem crnogorskom zboru će biti strogo zabranjeno svakom Crnogorcu da stupi u austrijsku vojsku.^[1]
12. 4. - Aranjuezki ugovor: Španija će podržati Francusku u ratu sa Britanijom, želi povratiti Menorku, Gibraltar i Špansku Floridu.
22. 4. - Crnogorska delegacija, na čelu sa guvernadurom Radonjićem se vraća preko Beča iz razočaravajuće posete Rusiji, podnosi pismeni predlog o protektoratu od Austrije pod određenim uslovima, što ovi odbijaju.^[2]^[3]

Banat, 18-19. st.

23. 4. - Bivši Tamiški Banat je inkorporiran u Ugarsku, u okviru tri županije, Torontalske, Tamiške i Karaško-severinske. Južni deo regiona ostaje Banatska vojna granica a i Velikokikindski dištrikt zadržava status, mada je uključen u Torontalsku županiju. Banat će biti stvarno podređen županijama tek nakon smrti Josipa II.^[4]
23. 4. - Corpus separatum: Rijeka dobija poluautonomni status (do 1918). Ima samoupravu, osobito u trgovačkim poslovima, ali je u političkim, sudbenim i školskim poslovima ostala pod Hrvatskom - ali već od lipnja, s ukidanjem Kraljevskog vijeća, dolazi pod vlast ugarske vlade.^[5]

Maj/Svibanj

13. 5. - Tešinski mirovni sporazum kojim je, uz francusko i rusko posredovanje okončan Rat za bavarsko nasljedstvo; Austriji je dozvoljeno da anektira dio bavarske teritorije, tzv. Innviertel, dok njeni protivnici Pruska dobijaju sitnije teritorijalne i materijalne kompenzacije; time je okončan posljednji od tzv. kabinetskih ratova karakterističnih za Evropu 18. vijeka.
maj - Delegati iz Crne Gore, na čelu sa vojvodom Mihailom Plamencem su stigli u Beč, saslušani su u julu - kancelar Kaunic i carica odlučuju da nije vreme za odluke, već da se pošalje neko da ispita stanje u zemlji.^[6]
maj - Smethwick Engine: firma Boulton and Watt je na kanal u Birminghamu postavila parnu mašinu, danas najstariju u radnom stanju.
18. 5. - U Parizu izvedena Gluckova opera Iphigénie en Tauride.

Jun/Juni/Lipanj

16. 6. - Američki rat za nezavisnost: Španija se priključuje Francuskoj i američkim pobunjenicima, te objavljuje rat Velikoj Britaniji.
- Velika Opsada Gibraltara traje do 1783.
17. 6. - Britanci zauzimaju Castine, Maine, proglašavaju koloniju Nova Irska. Provincija Massachusetts Bay odgovara na ovo pomorskom Penobscotskom ekspedicijom sledećeg meseca.
18. 6. - Započinje Sullivanova ekspedicija protiv probritanskih Irokeza u centralnoj i zapadnoj državi Njujork - do oktobra je razoreno 40 sela.
18. 6. - Francuzi zauzimaju britanski dio otoka Saint Vincent (Crni Karibi, Garifune, podržavali su Francuze).
24. 6. - Američki rat za nezavisnost: Francuske i španske trupe otpočinju tzv. Veliku opsadu Gibraltara, pokušaj osvajanja britanskog uporišta koje će potrajati nekoliko godina.
30. 6. - Philipsburška proklamacija: britanski general Sir Henry Clinton obećava slobodu crnim robovima koji pobegnu od američkih patriota.

Jul/Juli/Srpanj

2. 7. - Spojen Željezni most iznad rijeke Severn u Engleskoj, prva građevina takve vrste izgrađena od lijevanog željeza (otvoren za promet 1. 1. 1781.)
4. 7. - Francuska flota grofa D'Estainga je zauzela britansku Grenadu (do 1783).
5 - 14. 7. - Tryonova racija: Britanci haraju u Konektikatu, ne bi li namamili Washingtona u bitku.
6. 7. - Pomorska bitka kod Grenade je britanski neuspeh.
16. 7. - Deklaratorni reskript (Rescriptum Declaratorium Illiricae Nationalis), poznat kao Deklaratorija:^[7] mitropolit je samo verski a ne i svetovni poglavar. U narednih 90 godina Srbi imaju samo crkveno-školsku autonomiju.^[8]
16. 7. - Američki general Anthony Wayne zauzeo Stony Point na Hudsonu, između New Yorka i West Pointa.
jul - Arhimandrit Krke Nikanor Bogunović piše da su "skorbni [žalosni] mnogo takova glad čto nikogda takova ne bila; samo vina obilno".^[9]
20. 7. - Etiopija, period Zemene Mesafint: zbačen je car Salomon II, postavljen je Tekle Georgis I - bio je car u šest navrata do 1800.
22. 7. - Bitka kod Minisinka u gornjoj dolini rijeke Delaware: lojalisti i Irokezi razbili jednu američku miliciju.
25. 7. ? - Španska ekspedicija brodova Princesa i Favorita: najsevernija španska ceremonija prisvajanja teritorije u Port Etches na Aljasci, na 61°17′N.
28. 7. - Penobscotska ekspedicija: Amerikanci napadaju novopodignuto britansko utvrđenje Fort George u Maineu.

Avgust/August/Kolovoz

avgust - Prva javna rasprodaja banatskih komorskih imanja iznad 300.000 forinti u Beču. Nakon uključenja Banata u Ugarsku, dvor prodaje komorska imanja pojedincima preko grofa Krištofa Nickog, kupci dobijaju plemićku diplomu s predikatom - to su većinom Srbi, raniji zakupci. Položaj podređenih seljaka se pogoršava.^[10]
16. 8. - Marija Terezija ukida Hrvatsko kraljevsko vijeće, njegove nadležnosti je prenijela na Ugarsko namjesničko vijeće, u kojem je ban dobio mjesto savjetnika (hrvatsko plemstvo će praktično uzakoniti ovo podvrgavanje 1790, kada je bilo solidarno sa ugarskim u borbi protiv apsolutizma Josipa II^[11]).
16. 8. - Penobscotska ekspedicija: do ovog datuma su potopljeni, od Britanaca ili sopstvene posade svi brodovi, 19 ratnih i 25 ostalih; to je najgori američki pomorski poraz do Pearl Harbora.

Septembar/Rujan

1. 9. - Subotica dobila status slobodnog kraljevskog grada, pod imenom Maria Terezianštat, s plemićkim pravom na 12 pustara^[12] (Dan grada Subotice).
7. 9. - Guverner Španske Lujzijane Bernardo de Gálvez zauzima Fort Bute (dan. East Baton Rouge Parish), što je početak špansko-britanskog rata u američkom teatru.
15. 9. - Zauzeće Cayo Cocina: Španci su zauzeli naselje britanskih drvoseča na otoku blizu današnjeg Belize Cityja (do 1782).
16. 9. - 18. 10. - Neuspešna franko-američka opsada Savannah, Georgia.
21. 9. - Američki rat za nezavisnost: Bitka kod Baton Rougea u kojoj španske trupe nanose poraz britanskim snagama u današnjoj Louisiani i preuzimaju nadzor nad dolinom Mississippija; Gálvez zauzima novoizgrađeni Fort New Richmond, danas Baton Rouge, Louisiana (ostaje španski do 1821). Britanci predaju i Fort Panmure, danas Natchez, Mississippi (španski do 1798).
23. 9. - Pomorska Bitka kod Flamborough Heada, uz obalu Yorkshirea, smatra se franko-američkom pobedom, proslavio se američki komandant John Paul Jones.
28. 9. - Laosko-sijamski rat: Sijamci generala Chao Phraya Chakrija (budući kralj Rama I) zauzeli su Vientiane nakon četvoromesečne opsade, sada su sve tri laoske kraljevine sijamski vazali. U Sijam je prenet tzv. Smaragdni buda.

Oktobar/Listopad

1. 10. - Švedski kralj Gustav III daje gradsku povelju Tampereu u današnjoj Finskoj.
9. 10. - Opsada Savanne: neuspešni franko-američki napad, smrtno je ranjen poljski grof Casimir Pulaski.

Novembar/Studeni

novembar - Washington vodi vojsku u zimovnik u Morristown, New Jersey, već je napadala stopa/30 cm snega.
- Zima 1779/80 je jedna od najoštrijih u Americi, reke Delawere i Hudson, kao i morski zalivi su zaleđeni; pomor divljih životinja; nestašica hrane i inflacija; patnje irokeških izbeglica u Fort Nijagari.

Decembar/Prosinac

decembar - Izbija prvi od Xhosa ratova (Kafirski ratovi, Kejp granični ratovi) na jugu Afrike - devet sukoba u sledećih stotinu godina između Xhosa i Holanđana, Bura, odn. Britanaca.
18. 12. - Pomorska bitka kod Martiniqua: Francuzi gube, ili spašavaju, polovinu konvoja od 26 trgovačkih brodova.
26. 12. - Britanski komandanti Clinton i Charles Cornwallis su isplovili iz New Yorka prema Charleston, South Carolina (kojega će zauzeti u maju, nakon opsade).
31. 12. - Afera Fieldinga i Bylandta: dolazi do okršaja kada su Britanci pored otoka Wight željeli provjeriti nizozemski konvoj za Francusku (Anglo-holandski rat počinje sledećeg decembra).

Kroz godinu

Izgrađena cesta Jozefina, od Karlovca do Senja.
Uvoz iz Turske u Austriju 1778-79. iznosi 1.328.337 a izvoz svega 241.775 forinti.^[13]
Gimnazija Matije Antuna Reljkovića: gimnazija je iz Petrovaradina prebačena u Vinkovce.
1777-79 - Iz Bosne, mahom zapadne, iseljava se oko 1.000 lica, ne računajući katolike popa Vinka Čubelića.^[14]
Turci smiruju pobune brdskih plemena Kuča i Pipera, koji su se suprotstavljali trebinjskom paši.
Guvernadur Jovan Radonić nudi Crnu Goru pod austrijsko pokroviteljstvo.^[15]
Matija Antun Reljković: prošireno izdanje "Satira".
Ivan Krstitelj Lalangue: Ispisivanje vrachtvenih vod horvatskoga i slavonskoga orsaga.
Rumelijski beglerbeg krenuo iz Bitolja na albanskog odmetnika Sulju Starovu, koji je dugo godina ubijao putnike i trgovce i zatvarao se u svoju tvrđavu. Ove godine je likvidiran i moćni Abdil-aga Šabanderoglu iz Dojrana^[16]
Crkve: sv. Mateja apostola i evanđelista u Viškovcima, srpska crkva u Velikom Sempetru u dan. Rumuniji^[17]
U Montrealu osnovana Severozapadna kompanija, konkurencija Kompaniji Hudsonovog zaliva u trgovini krznom iz Severne Amerike.
Carl Wilhelm Scheele otkrio glicerol.
Étienne Bézout: Théorie générale des équations algébriques.
Gotthold Ephraim Lessing napisao komad "Nathan Mudri", poziv na versku toleranciju (prvi put izvedeno 1783).
Samuel Crompton je u ovo vreme napravio mašinu za predenje spinning mule - daje jaku a tanku pređu.
Fridericianum u Kasselu je prvi namenski građen muzej u Evropi.
Fotosinteza: Jan Ingenhousz je otkrio da biljke ispuštaju kiseonik na svetlosti i ugljen dioksid u mraku i da biljna masa potiče i od vazduha.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1779.

5. 1. - Zebulon Pike, američki oficir, istraživač († 1813)
5. 1. - Stephen Decatur, američki pomorski oficir († 1820)
15. 3. - William Lamb, 2. vikont Melbourne, britanski premijer († 1848)
25. 3. - Ivan Katalinić, povjesničar († 1847)
8. 5. - Konstantin, ruski veliki vojvoda († 1831)
1. 8. - Francis Scott Key, stihotvorac američke himne († 1843)
7. 8. - Carl Ritter, pionir moderne geografije († 1859)
20. 8. - Jöns Jacob Berzelius, hemičar († 1848)
8. 9. - Mustafa IV, osmanski sultan († 1808)
Cincar Janko Popović, požarevački vojvoda († 1833)
Pavle Solarić, književnik († 1821)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1779.

3. 1. - Claude Bourgelat, pionir veterinarske medicine (* 1712)
20. 1. - David Garrick, glumac i upravnik pozorišta (* 1717)
14. 2. - James Cook, britanski pomorac i istraživač (* 1728)
29. 6. - Anton Raphael Mengs, slikar (* 1728)
4. 9. - Kozma Etolski, pravoslavni svetac
11. 10. - Casimir Pulaski, poljski vojnik u američkoj službi (* 1745)
nov. - Thomas Chippendale, tvorac nameštaja (* 1718)
6. 12. - Jean Baptiste Siméon Chardin, slikar (* 1699)
16. 12. - Go-Momozono, japanski car (* 1758)

Reference

↑ Istorija s. n. IV-1, 521
↑ Historija n. J. II, 1275
↑ Istorija s. n. IV-1, 522
↑ Historija n. J. II, 1165
↑ Historija n. J. II, 1096
↑ Istorija s. n. IV-1, 523
↑ Istorija s. n. IV-1, 263
↑ Historija n. J. II, 1187
↑ Istorija s. n. IV-2, 16
↑ Istorija s. n. IV-1, 286-8
↑ Historija n. J. II, 1103
↑ Historija n. J. II, 1167
↑ Istorija s. n. IV-1, 346
↑ Istorija s. n. IV-1, 354
↑ Razmah Crnogoraca. rastko.rs
↑ Historija n. J. II, 1307-08
↑ Srpska Pravoslavna Crkva u Rumuniji - Veliki Sempetar. rastko.rs

Literatura

Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

[1] Istorija s. n. IV-1, 521

[2] Historija n. J. II, 1275

[3] Istorija s. n. IV-1, 522

[4] Historija n. J. II, 1165

[5] Historija n. J. II, 1096

[6] Istorija s. n. IV-1, 523

[7] Istorija s. n. IV-1, 263

[8] Historija n. J. II, 1187

[9] Istorija s. n. IV-2, 16

[10] Istorija s. n. IV-1, 286-8

[11] Historija n. J. II, 1103

[12] Historija n. J. II, 1167

[13] Istorija s. n. IV-1, 346

[14] Istorija s. n. IV-1, 354

[15] Razmah Crnogoraca. rastko.rs

[16] Historija n. J. II, 1307-08

[17] Srpska Pravoslavna Crkva u Rumuniji - Veliki Sempetar. rastko.rs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]