2. vijek pne.
2. vijek pne. počeo je na prvi dan godine 200. pne. a završio na prvi dan godine 101. pne.. Tradicionalno se smatra dijelom Starog vijeka, odnosno klasične antike, iako to ovisi o različitom području, pa se tako na Istočnom Mediteranu ovaj period naziva helenističkim).
Pregled
urediOvaj vijek je u istočnoj hemisferi karakterističan po nastavku uspona dvaju svjetskih carstava. Na zapadu je Rimska Republika, nedugo nakon pobjede nad Kartaginom i uspostave hegemonije nad Zapadnim Mediteranom - dodatno potvrđene brutalnim uništenjem Kartagine u trećem punskom ratu - pažnju usmjerila prema istoku te osvojila Grčku. U tom procesu je anektirano nekadašnje makedonsko kraljevstvo, a nekoć moćno Seleukidsko Carstvo je bitno oslabljeno, isto kao i ptolomejski Egipat zbog latentnih dinastičkih sukoba. Jedina helenistička država koja je izbjegla te trendove je bilo udaljeno Grčko-Baktrijsko Kraljevstvo koje je uspjelo osvojiti veliki dio današnje Indije. Samom Rimu je novostečena hegemonija, ali i nagli priliv bogatstva, stvorio teške unutrašnjopolitičke probleme, vezane uz konstantni sukob oligarhije i plebsa. Te će se slabosti pred kraj vijeka početi odražavati i na dotle besprijekornu građansku vojsku koju je nakon niza poraza Gaj Marije počeo profesionalizirati. U isto doba je Kinesko carstvo pod dinastijom Han uživalo dug period prosperiteta, ali i teritorijalne ekspanzije, tako da se kineska država prostirala od Koreje na istoku, Vijetnama na jugu pa sve do granica današnjeg Kazahstana na zapadu. Kina je osim vojne nastojala ostvariti i trgovačku ekspanziju, u čemu se ističe misija Zhan Qiana koja je dovela do prvih kontakata Kine sa zapadnim antičkim državama, odnosno postepenog uspostavljanja Puta svile.
Dardanci: njihovo poslanstvo je u Rimu 177-76, žale se na najezdu Bastarna, na podsticaj Makedonije, i napade Skordiska i Tračana. Aul Postumije je u komisiji, ali Rimljani ne mogu poslati pomoć - Dardanci na kraju sami zaustavljaju Bastarne. Ovi su imali velike gubitke pri prelazu Dunava 175.[1] Bili su rimski saveznici u Trećem makedonskom ratu (171-168) ali nije im dozvoljeno proširenje u Peoniji[2] Persej ih napada 170.[3] Skordisci: rimska provincija Makedonija je osnovana 148, ubrzo dolazi do varvarskih napada, pre svega od Skordiska, koji imaju prevlast u Podunavlju. Rimljani su poraženi 141[4], ali uzvraća pretor M. Koskonije 135[5]. U 120. počinje niz keltskih pohoda na jug sa pustošenjem i pljačkanjem. Propretor Sekst Pompej je poražen i ubijen 119, ali ih zaustavlja M. Anije, kvestor u Makedoniji.[6] Gaj Porcije Katon potučen 114-13, poražen je i ubijen i Lukul, komandant garnizona u Herakleji na Strimonu.[7] Ali Skordisci su poraženi, na severu od Kimbra, zatim "na svojim planinama", 112. i 111-10. od konzula M. L. Druza (slavi trijumf 1. maja, po republikanskom, 110).[8] Marko Minucije Ruf ih poražava 109.[9] slavi trijumf nad njima i Tračanima 106.[10] - Makedonija je mirna sledeće dve decenije[11]
Ilirskog kralja Gencija u Rimu 180. optužuju za gusarenje.[12] Manlije napada Istrijane 178,[13] Gaj Klaudije Pulher dovršava osvajanje Istre 177, za šta slavi i trijumf. Konzul Gaj Kasije Longin pokušava, mimo naređenja, proći kroz Iliriju prema Makedoniji 171. Perzej je napao Iliriju 170-69, ubjeđuje Gencija da mu se pridruži protiv Rimljana.[14] Pretor Lucije Anicije Gal stiže u Iliriju 168. i zarobljava Gencija, zatim organizuje administraciju Ilirije i Epira[15] (slavi trijumf u Rimu 17. februara, što bi mogao biti decembar 168.[16]) Rimljani šalju komisiju na čelu sa Gajem Fanijem u Dalmaciju 157, iste godine objavljuju rat Dalmatima.[17] Gaj Marcije Figul je poražen sledeće godine, zatim opseda Delminij[18]. Scipion Nasika zauzima grad 155, što je kraj Dalmatinskog rata (Scipion zatim odbija proslaviti trijumf, mada mu je senat to odobrio[19]).
Rimsko poslanstvo dostavlja ultimatum Ardijejcima i Plerejcima 135, napada ih konzul Servije Fulvije Flak[5] Gaj Sempronije Tuditan ratuje protiv Japoda 129, poražava ih u drugoj bici (slavi trijumf 1. oktobra po rimskom kalendaru).[20] Lucije Cecilije Metel je porazio Dalmate 118, za šta će dogodine proslaviti trijumf i dobiti nadimak Dalmatik.[21] Kimbri su 113. stigli u Ilirik u potrazi za pljačkom, porazili su Karbona kod Noreje, u dan. Južnoj Austriji.[22]
Izumi, pronalasci, pojave
uredi
- Kinezi prvi proizvode papir.
- Uspostavlja se Put svile između Evrope i Azije
- Hiparh otkriva precesiju Zemljinih ravnodnevnica i sastavlja prve trigonometrijske tablice.
- Liu An izmišlja tofu
- Prvi put korišten rimski beton (pozzolana).
- Polibije opisuje prvi sistem za slanje poruka na daljinu.
Reference
uredi- ↑ 175 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ Istorija srpskog naroda, Prva knjiga - Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), SKZ Beograd 1981, str. 69
- ↑ 170 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 141 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 5,0 5,1 135 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 119 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 114 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 110 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 109 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 106 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ Istorija s. n., 70
- ↑ 180 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 178 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 169 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 168 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 167 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 157 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 156 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 155 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 129 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 118 B.C. - events and references. attalus.org
- ↑ 113 B.C. - events and references. attalus.org