Lokalna samouprava
Lokalna samouprava je autonomni sustav upravljanja lokalnim zajednicama na užim dijelovima državnog teritorija. Razvijenost lokalne samouprave je i jedan od uvjeta demokracije i pravne države. Samouprava u lokalnim zajednicama obično je propisana ustavom.
Nastanak
urediPrve forme lokalne samouprave mogu se prepoznati u Evropi 15. i 16. veka u vidu komuna, srednjovjekovnih gradova kojima su kralj ili feudalci putem povelja i statuta davali status slobodnih gradova. Ipak, lokalna samouprava kakvu danas poznajemo nastala je u Engleskoj koja je prva imala samostalne oblike upravljanja na užim teritorijama.
Koliko je značaj lokalne samouprave veliki, svjedoči usvajanje Evropske povelje o lokalnoj samoupravi iz 1985. godine od strane Evropskog savjeta koja jamči osnove tzv. lokalne demokracije, razrađujući najvažnije elemente statusa lokalne samouprave. Lokalnu samoupravu odlikuje nekoliko karakteristika: izvorna nadležnost, odlučivanje neposredno ili putem predstavništva, financijska sredstva, samostalnost oslikana i kroz pravo na udruživanje lokalnih zajednica u saveze i zaštita prava na lokalnu samoupravu.
Oblici
urediU svijetu postoji više oblika ustroja lokalne samouprave. Dok je u Engleskoj uobličena aktima parlamenta i poveljama, lokalna samouprava formirana je u vidu okruga, srezova i parohija, u SAD je lokalna samouprava regulirana u okviru ustava i zakona federalnih jedinica pa stoga postoji više različitih sistema lokalne samouprave: model mjer-savjet, menadžerski i komisijski model, kao i poseban model u varošima Nove Engleske. S druge strane, Francuska poznaje općtine, departmane i regije, s tim što i gradske i seoske općine tretira na isti način (tzv. monotipne općine). Lokalna samouprava može biti organizovana kao jednostepena kao u Švicarskoj, dvostepena poput onih u SAD, ili trostepena odnosno kao višestepena u Engleskoj ili Francuskoj. Stepen učešća građana u upravljanju lokalnom zajednicom takođe sa razlikuje od zemlje do zemlje (neposredno u SAD, u obliku kabinetske vlade u Francuskoj itd.). Lokalna samouprava se formira prema kriterijima koji se uglavnom tiču homogenosti, privrednih kapaciteta lokalne zajednice i gravitiranja određenim institucijama od vitalne važnosti za njeno funkcioniranje. Još jedan od uslova njenog opstanka jesu financijska sredstva koja crpi iz izvornih prihoda ali i iz državnog budžeta, s obzirom da pored izvornih poslova od neposrednog interesa za njene članove, izvršava i poslove povjerene zakonom.
