Opsada Carigrada (674–678)

Opsada Carigrada od 674. do 678. godine ili Prva arapska opsada Carigrada je predstavljala prvi pokušaj arapsko-muslimanskog Omejadskog Kalifata da zauzme bizantsku prijestolnicu Konstantinopol (Carigrad), te tako konačno sruši Bizantsko Carstvo i okonča bizantsko-arapske ratove. Opsada koja je trajala nekoliko godina doživjela je neuspjeh, što se najčešće tumači snagom carigradskih bedema koje Arapi nisu mogli probiti; Arapi su Konstantinopol ponovno pokušali zauzeti tek četiri decenije kasnije.

Prva arapska opsada Carigrada
Segment bizantsko-arapskih ratova
Datum 674-678 Lokacija Konstantinopol Ishod bizantska pobjeda
Sukobljene strane
Bizantsko Carstvo	Omejadski Kalifat
Komandanti i vođe
Konstantin IV	Jezid
Snage
garnizon od nekoliko hiljada vojnika civilni dobrovoljci	nepoznato, ali više vojnika od Bizantinaca
Žrtve i gubici
nepoznati	nepoznati

Rat između Bizanta i arapskih muslimana je otpočeo nepune četiri decenije ranije i u njemu su Arapi u pravilu pobjeđivali Bizant, koji je vrlo brzo izgubio najbogatije provincije kao što su Levant (do kraja 630-ih) i Egipat (do početka 640-ih). Godine 649. je Muavija, arapski guverner Sirije, prvi put izgradio ratnu mornaricu, s kojom je osvojen Cipar, a u Bitci jarbola 655. uspostavljena i pomorska nadmoć nad istočnim Mediteranom te osvojeni Rodos i Kreta. Dalje napredovanje Arapa je zaustavljeno izbijanjem građanskog rata među muslimanima; njegov završetak i Muavijin dolazak na mjesto kalifa 661. je označio nastavak osvajanja, pri čemu se na meti našla dotle uglavnom netaknuta bizantska Sjeverna Afrika. Godine 674. je Muavija zaključio da je došlo do vrijeme da se udari na sam Konstantinopol, te je organizirao veliku flotu i vojsku te je povjerio svom sinu Jezidu.

Neposredno prije početka opsade u Konstantinopol je došao sirijski kršćanski izbjeglica po imenu Kalinik sa formulom za tvar, odnosno tajno oružje, koje će biti poznata kao grčka vatra. Prije nego što su je Bizantinci mogli upotrijebiti, Jezidove snage su napale grad. Debeli bedemi su se, međutim, pokazali previše snažni za neposredni napad, te je Jezidova vojska umjesto toga pokušala grad glađu natjerati na predaju. Obje strane su se pokazale upornima, i opsada se odužila na nekoliko godina. Konačno je 677. bizantska mornarica, čiji su brodovi bili opremljeni sifonima sa grčkom vatrom, razbila arapsku mornaricu u Mramornom moru; time je omogućeno da se Bizant neometano opskrbljuje s mora, dok je opskrba arapskih snaga došla u pitanje. Godine 678. se Jezidova vojska povukla.

Bizantinska pobjeda je predstavljala dotad najveći poraz Arapa u ratu s Bizantincima, te je na nekoliko godina zaustavila njihova osvajanja. Bizantincima je omogućeno da krenu u protuofenzivu tokom koje su povratili dio teritorija Sjeverne Afrike, kao i Rodos i Kretu. Iako se Kalifat kasnije pregrupirao i nastavio sa osvajanjima, Bizant je dobio dragocjenih nekoliko decenija da se pripremi za daleko veću i bolje organiziranu opsadu 717-718.

Literatura

• Jonathan Harris (2007), Constantinople: Capital of Byzantium. Hambledon/Continuum, London. ISBN 978 1847251794
• Turnbull, Stephen (2004). The Walls of Constantinople AD 413–1453. Osprey Publishing. ISBN 1-84176-759-X.