Prabugari
„Bulgari” preusmjerava ovdje. Za naselje u Rumuniji, v. Bulgari, Sălățig.Prabugari, Bulgari ili vrlo rijetko Bolgari, bila su polunomadska turkijska ratnička plemena koja su živjela u kaspijskoj stepi i uz rijeku Volgu. Sa dolaskom Prabugara na tlo Balkana došlo je do etnogenetskog mešanja sa Tračanima i Slovenima i nastanka današnjih Bugara. Domovina Prabugara su bile skitske zemlje u današnjoj središnjoj Aziji, Ukrajini i Rusiji.
Etnogeneza i lingvistika
uredi
O poreklo reči Bulgar, ko je bio originalni naziv za Prabugare, ima više teorija. U nekoj teoriji reč dolazi od reke Volge, gde su bili jedno vreme Prabugari naseljeni. Takođe reč bulga (kuna) oznaćava životinju sa čijim krznom su Prabugari trgovali u svojoj pradomovini - centralnoj Aziji. Rezultat slovenizacije i pohrišćavanja u 9. veku je bio i preimenovanje termina Bulgari u Bugari.
Prabugari su govorili prabugarskim jezikom, koji je bio turkijski jezik. Taj jezik je danas očuvan na nekim kamenim zapisima[1] na kojima se nalaze i neke reči koji potvrđuju turkijski izvor prabugarskog jezika (tarkan, boritarkan, ičerguboil, kanas).
Druga, iranska teorija govori, da jezik Prabugara potiče iz satemske (iranske) grupe i da su oni iransko pleme, a turcizme u njihovom jeziku objašnjavaju hunskom vojnom prevladom. Po toj teoriji, Prabugari dolaze iz planinskog venca Hindukuša i Pamira[2], a njihov bog je istog porekla kao i sumerski bog Dingir (sumerski: 𒀭, 
, kasnije 
)[3].
Prabugari su koristili 12-godišnji ciklični kalendar, kojeg su preuzeli od plemena u Kine, a glavno božanstvo im je bilo Tangra, koje je bilo vrlo poznato i kod ostalih turkijskih plemena.
Doseljavanje u Evropu
urediKrajem 2. veka deo Prabugara preselio se u istočnu Evropu, tačnije oko Kavkaza između reke Dnjestar i Volge - Volški Prabugari. Prvi put su pomenuti u nekom rimskom letopisu 354. Između 351. i 389. deo Prabugara je prešao Kavkaz i naselio se u Jermeniji. Toponimi pokazuju da su i ostali, ali su se asimilirali sa Jermenima. Zbog pritiska Huna u 4. veku, deo Prabugara se odselio iz centralne Azije i naselio oko Dona, gde su bili i bolji životni uslovi. Pri tome su navodno asimilirali tamošnje ostatake Sarmata. Neki Prabugari ostaju na tim mestima, dok se ostali naseljavaju sa Hunima u Panoniji. Tamo su bili između 377. i 453. učesnici hunskih pustošenja po centralnoj i zapadnoj Evropi. Nakon smrti hunskog poglavara Atile, Prabugari se naseljavaju u jugoistočni deo Evrope.
U 5. veku zajedno sa Vizantijom sudeluju u napadima na Ostrogote, a kasnije u 5. i 6. veku napadaju Vizantijsko carstvo.
Vladari
urediPrvi vladari imali su naziv kanas ili kanas u bigi, kojeg su navodno preuzeli od staroturkijske reči su baši, šta je značilo vladar od Višnom Boga - božiji vladar. Tek sa primanjem hrišćanske vere vladari su dobili opšte slovenske nazive knez, car. Prvi vladar koji je ujedinio prabugarska plemena je bio kan Kubrat, koji je 632. osnovao knežestvo - Staru Veliku Bugarsku odnosno Onoguriju.
Reference
uredi- ↑ Proto-Bulgarian Epigraphic Monuments Vesselin Beshevliev (Izdatelstvo na Otečestveniя front, Sofiя, 1981)
- ↑ Peter Dobrev, The language of the Ispor Rex (Asparukh) and Kuber Bulgars, Vocabulary and grammar
- ↑ “Nadpisi i alfavit protobulgar”, Petar Dobrev: vtoroe (TANGRA) voshodit k tomu že kornю, čto i šumerskoe Dingir
- Eremian, Suren. Reconstructed map of Central Asia from ‘Ashharatsuyts’.
- Shirakatsi, Anania, The Geography of Ananias of Sirak (Asxarhacoyc): The Long and the Short Recensions. Introduction, Translation and Commentary by Robert H. Hewsen. Wiesbaden: Reichert Verlag, 1992. 467 pp. ISBN 978-3-88226-485-2
- Bakalov, Georgi. Little known facts of the history of ancient Bulgarians. Science Magazine. Union of Scientists in Bulgaria. Vol. 15 (2005) Issue 1. (in Bulgarian)
- Dobrev, Petar. Unknown Ancient Bulgaria. Sofia: Ivan Vazov Publishers, 2001. 158 pp. (in Bulgarian) ISBN 954-604-121-1
