Ruby (znak)

Rubi karakteri su male glose koje mogu biti postavljene iznad ili desno od kineskog karaktera prilikom pisanja logografskih jezika kao što su kineski ili japanski, da pokažu njihov izgovor. Takve oznake se obično koriste kao vodič izgovora za relativno nepoznate karaktere.

Primjeri

Japanski jezik

Ovo je primjer japanskih rubi karaktera (zvanih furigana) za japansku reč Tokio (東京):

hiragana

katakana

romađi

とう	きょう
東	京

トウ	キョウ
東	京

tō	kyō
東	京

Furigana se većinom piše hiraganom, ali i katakana i romađi se takođe povremeno koriste. Alternativno, ponekad se strane reči (obično engleske) štampaju uz furiganu za ukazivanje na značenje, i obrnuto. Udžbenici obično pišu onjomi katakanom a kunjomi hiraganom.

Kineski jezik

Ovo je primjer kineskih rubi karaktera za kinesku reč Peking (北京):

džujin

pinjin

ㄅㄟˇ	ㄐ一ㄥ
北	京

běi	jīng
北	京

U Tajvanu se za kineske rubi karaktere obično koristi džujin fuhao (takođe poznat kao bopomofo) slogovno pismo, dok se u kontinentalnoj Kini koristi hanju pinjin. Tipično, džujin se koristi sa uspravnim tradicionalnim pisanjima i piše se na desnoj strani karaktera. U kontinentalnoj Kini, koristi se vodoravno pismo i rubi karakteri (pinjin) su napisani iznad kineskih karaktera.

Knjige sa fonetskim vodičima su popularni sa djecom i strancima koji uče kineski (posebno pinjin).

Upotreba rubija

Rubi se može koristiti iz različitih razloga:

jer je karakter rijedak i izgovor nepoznat za mnoge — karateri ličnih imena često spadaju u ovu kategoriju;
jer karakter ima više od jednog izgovora, a kontekst je nedovoljan da bi se utvrdilo koji se koristi;
jer je tekst namenjen čitaocima koji i dalje uče jezik i od kojih se ne očekuje da uvijek znaju izgovor i/ili značenja karaktera;
jer autor koristi nestandardni izgovor za karaktere — na primjer, stripovi često koriste rubi da naglase igru riječi.

Takođe, rubi može se koristiti za prikazivanje značenja, umesto izgovora, nepoznate (uglavnom strane) ili žargonske reči. To se obično koristi za upravni govor, uglavnom u japanskim publikacijama.

U japanskom, neki karakteri, kao što je sokuon (促音, tsu^?, 小さいつ bukvalno „mali cu“) koji označava pauzu pred suglasnikom kome prethodi, obično su pisani u otprilike pola veličine normalnih karaktera. Kad su napisani u rubiju, ti karakteri su obično iste veličine kao ostali rubi karakteri. Napredak u tehnologiji sada pruža mogućnost da su određeni karakteri prikazani tačno.^[1]

Istorija

Rubi je prvobitno bio ime nekog britanskog 5.5 punktskog fonta koji se koristo za komentare u štampanim dokumentima. U japanskom, nego da se odnosi na ime fonta, reč je došao da se odnosi na slaganje teksta furigana. Kada transliterisan natrag na engleski, reč je izražena u nekim tekstovima kao „rubi“ (tipična romanizacija japanske reč ルビ). Međutim, naziv „rubi“ je postao više uobičajni kada W3C preporuka za rubi jezik za označavanje je objavljen.

Rubi u unikodu

Unikod i učesni standard Univerzalna karakterska šema podržavaju rubi putem ovih međurednih beleških karaktera:

Kod tačka FFF9 (heks) — Međuredni beleški oslonac - obeleži početak obeleženog teksta
Kod tačka FFFA (heks) — Međuredni beleški razdelnik - obeleži početak obeleženog ili obeleženih karaktera
Kod tačka FFFB (heks) — Međuredni beleški završni član - obeleži završetak obeleženog teksta

Unikod tehnički izveštaj broj 20^[2] razjasnuje da ti znakovi nisu namijenjeni da budu izloženi korisnicima jezika za označavanje i softverskih aplikacija. To predloži da se koristi umjesto rubi označavanje, gdje je to prikladno.

Rubi označavanje

U 2001. godini, W3C je objavio rubi beleške specifikaciju^[1] za dodatak XHTML sa rubi označavanjem. Rubi označavanje nije standardni dio HTML 4.01 ili bilo koja od XHTML 1.0 specifikacija (XHTML-1.0-Strict, XHTML-1.0-Transitional, and XHTML-1.0-Frameset), ali je uveden u XHTML 1.1 specifikaciji.

Primjeri rubi označavanja

Ovdje je nekoliko primjera rubi označavanja. Označeni prikazan je prvi, i nacrtani prikaz je sledeći. Veb pregledači će ili ostaviti ga sa ispravnom veličinom i pozicijom kao što je prikazno u tablici primjerima gore, ili će se koristiti odstupnica crtanja sa rubi karaterima u zagradama:

<ruby><rb>東</rb><rp>(</rp><rt>とう</rt><rp>)</rp></ruby> 
<ruby><rb>京</rb><rp>(</rp><rt>きょう</rt><rp>)</rp></ruby>

東(とう) 京(きょう)

<ruby><rb>北</rb><rp>(</rp><rt>ㄅㄟˇ</rt><rp>)</rp></ruby> 
<ruby><rb>京</rb><rp>(</rp><rt>ㄐㄧㄥ</rt><rp>)</rp></ruby>

北(ㄅㄟˇ) 京(ㄐㄧㄥ)

Imajte na umu da kineski rubi tekst inače bi bio prikazan u vertikalnim stupcima na desno svakog karaktera. Ovaj pristup se obično ne podržava u veb pregledačima za sada.

Ovo je primjer vertikalnih stubova.

瓶	ㄆㄧㄥ ˊ
子	ㄗ

Reference

↑ ^1,0 ^1,1 Marcin Sawicki, Michel Suignard, Masayasu Ishikawa, Martin Dürst, Tex Texin (31. 05. 2001.). „Ruby Annotation”. W3C Recommendation. World Wide Web Consortium. Pristupljeno 14. 02. 2007.
↑ Martin Dürst, Asmus Freytag (16. 05. 2007.). „Unicode in XML and other Markup Languages”. W3C and Unicode Consortium.

[w3c-spec-1] 1,0 ^1,1 Marcin Sawicki, Michel Suignard, Masayasu Ishikawa, Martin Dürst, Tex Texin (31. 05. 2001.). „Ruby Annotation”. W3C Recommendation. World Wide Web Consortium. Pristupljeno 14. 02. 2007.

[2] Martin Dürst, Asmus Freytag (16. 05. 2007.). „Unicode in XML and other Markup Languages”. W3C and Unicode Consortium.

[1]

[2]