Xinhai revolucija
| Xinhai revolucija (Revolucija 1911) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 dinastija Qing
|
 TongmenghuiGelaohui
| ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
| car Xuantong, Yuan Shikai, Feng Guozhang Ma Anliang, Duan Qirui, Yang Zengxin, Ma Qi, razni plemići dinastije Qing |
Sun Yat-sen, Huang Xing, Song Jiaoren, Chen Qimei, Li Yuanhong
| ||||||||
| Snage | |||||||||
| 200.000 | 100.000 | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| ~170.000 | ~50.000 | ||||||||
Xinhai revolucija ili Hsinhajska revolucija, ponekad navođena i kao Revolucija 1911. godine ili Kineska revolucija je naziv za kratkotrajni građanski rat u Kini koji se odigrao od kraja 1911. do početka 1912. godine i za posljedicu imao prestanak vladavine carskog režima pod dinastijom Qing i uspostavu Republike Kine. Uzroci su bili u više decenijama akumuliranom nezadovoljstvu vladavinom mandžurske dinastije Qing, koje je većinski kinesko stanovništvo smatralo strancima, ali i nizom ponižavajućih poraza u ratovima i spremnošću Qinga da pruža teritorijalne i brojne druge ustupke zapadnim silama; ti su se procesi odlikovali kroz stvaranje niza tajnih nacionalističkih, od koja su neka prihvatila zapadne koncepte republikanstva, liberalizma i demokracije. Povod za izbijanje sukoba je bilo nastojanje Qinga da silom uguši pokret za zaštitu željeznice, odnosno nacionalizira lokalnu privatnu željeznicu u provinciju Sečuan kako bi je prodala zapadnim bankama. 10. oktobra 1911. su se u Wuchangu pobunile carske trupe tzv. Nove vojske, originalno poslane da suzbiju demonstracije. Wuchangski ustanak je poslužio kao primjer brojnim drugim revolucionarnim grupama, ali i carskim generalima koji su u sljedećih mjesec-dva počeli centralnoj vlasti otkazali poslušnost i proglašavati nezavisnost svojih provincija. Komandant carskih trupa Yuan Shikai je u višetjednoj bitci kod Yangxije uspio poraziti dio revolucionarnih snaga, ali je 1. decembra pristao na primirje, odnosno početak pregovora o mirnom rješenju sukoba. Tokom njih je pristao na ponudu revolucionara da postane prvi predsjednik novoproglašene Republike Kine; revolucija je formalno završena abdikacijom posljednjeg kineskog cara Puyija u februaru 1912. Novi režim, poznat kao Beiyanška vlada, međutim, nije bila u stanju uspostaviti autoritet, pa su, između ostalih, revoluciju Vanjska Mongolija i Tibet iskoristili da se de facto otcijepe od Kine, a sama Kina bila izložena dugogodišnjem periodu nestabilnosti i vladavine gospodara rata koji neće biti okončan sve do pobjede komunista u građanskom ratu 1949. godine. Usprkos toga, i u NR Kini i u današnjem Tajvanu (koji se smatra nasljednikom Republike Kine) se Xinhai revolucija slavi kao jedan od najvažnijih događaja nacionalne historije.