Kolle

Platinum ← Kolle → Elleesilbâ Ag ↑ Au ↓ Rg       Ubâ tavlustâh
Almoliih ääših
Nommâ	Kolle
Tubdâldâh	Au
Oornigloho	79
Luokka	sirdâšemmeetaal
Laigos	d
Juávkku	11
Ráiđu	6
Saahâdvuotâ	19,32 · 103 kg/m3
Korâsvuotâ	2,5 (Mohs ciäkkádâh)
Ivne	fiskâd, meetaallâš kildem
Kavnâmihe	ovdâhistorjá
Aatoomjiešvuođah
Aatoommassa (Ar)	196,97
Aatoomsuonjâr, mittedum (rekinistum)	135 (174) pm
Kovalentsuonjâr	130 pm
Van der Waals suonjâr	214 pm
Orbitaalrááhtus	4f14 5d10 6s1
Elektroneh elektronkoorâin	2, 8, 18, 32, 18, 1
Hapittemlovoh	+I, +III
Kristalrááhtus	asekuávdášlâš kuđâhâš
Fysikaallâš jiešvuođah
Orroomhäämi	tooškâs
Suddâmčuogâstâh	1 337,33 K (1 064 °C)
Tuoldimčuogâstâh	3 129 K (2 856 °C)
Moolisaijaavuotâ	10,2 · 10−3 m3/mol
Suddâmliegâsvuotâ	12,5 kJ/mol
Lievlâlumliegâsvuotâ	330 kJ/mol
Lievlâteedâ	0,000237 Pa 1 337,33 K:st
Jienâ liähtu	1 740 m/s 293,15 K:st
Eres jiešvuođah
Elektronegatiivlâšvuotâ	2,54 (Pauling ciäkkádâh)
Jiešvuođâlâš liegâsvuotâkapasiteet	0,129 kJ/kg·K
Šleeđgâsirdem	4,52 · 107 S/m
Liegâsvuođâsirdem	(300 K) 320 W/(m·K)
CAS-nummeer	7440-57-5
Tiäđuh normaalliegâsvuođâst já -teddust

Kolle lii algâaamnâs, mon kemiallâš merkkâ lii Au (läättinkielân Aurum) já oornigloho 79. Kolle lii fiskis kildee sirdâšemmeetaal já uáli saahâd. Kolle lii kevttum ruttân já čiiŋâin tuháttijd iivijd, já tot lii rigesvuođâ já vääldi táválumos já tobdosumos symbool.

Jiešvuođah

Kolle lii fiskâd, times já tom puáhtá hammiđ uáli älkkeht. Tot sirdá šleeđgâ meid uáli pyereest já tondiet tot kiävttoo ennuv elektroniikist. Kolle ij reagist masa ollágin, mut kloori já kunâgâsčääci ađai sältti- já typpisuuvrâ siävus pyehtih purâttiđ kole. Kolle ráhtá meid jieškote-uvlágánijd syanidikompleksijd, kloridijd já oksidijd.

Meetaallâš kolle lii mirhâttemes, mut motomeh kollesyanidkomplekseh láá mirhâliih.

Kole ivne lii uáli eromâš. Masa puoh metalleh láá ránáseh, mut kolle lii fiskâd. Kole fiskis ivne šadda tast, ete ton olgoelektronij sporijdem lii uáinojeijee čuovâ kuávlust, ko vuod eres metallijn tot lii táválávt ultravioletsuonjârdem.

Isotoopeh

Kolleest láá tuše ohtâ stäđis isotoop ¹⁹⁷Au já 37 radioisotoopid, moi massalovoh láá 170–206. Stáđásumos radioisotoop lii ¹⁹⁵Au, mon pelilumäigi lii suullân 186 peivid. Isotoopeh, moi massaloho lii vuálá 197, pieđgâneh β⁺- já α-pieđgânmáin sehe harvii protonemissioin. Spiekâstâhhân lii ¹⁹⁵Au, mii pieđgân elektrontoppiimáin. Isotoopeh, moi massaloho lii paijeel 197, pieđgâneh β⁺-pieđgânmáin.

Fáádást eres soojijn

• Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Kolle.