Toma (apostull)

Shenjtor Thomai Apostulli
St Thomas (c. 1611) nga Peter Paul Rubens
Apostull, Predikues dhe Dëshmor
Lindur	rr. shekullit të 1-rë e.r. Galilea, Judea, Perandoria Romake
Vdekur	72 e.r. St. Thomas Mount, Chola Kingdom (sot Tamil Nadu, Indi)
Nderuar në	Të gjitha besimet e krishtera që nderojnë shenjtorët
Kanonizuar	Para kongregacionit
Vend i shenjtë	Bazilika e Katedrales së Shën Thomait në Mylapore, Chennai India, St. Thomas Major Archi Episcopal Shrine, Palayoor Kerala India, Bazilika e Shën Thomait apostullit në Ortona, Itali
Festa	3 korrik: Kisha Latine, Kisha Katolike Liberale, Kungimi Anglikan, Kisha Ortodokse Malankara, Kisha Siriane Malankara Mar Thoma, Kisha Katolike Syro-Malabar, Kisha Katolike Syro-Malankara, Kisha Lindore e Besimtarëve, Kisha Katolike Siriake 21 dhjetor: Disa Kungime Anglikane, Kisha Hispanike, Katolikët tradicionalist, Luteranët 26 Pashons dhe e diela pas Pashkëve (Thomas Sunday): Krishterimi Kopt 6 tetor dhe e diela pas Pashkëve Thomas Sunday: Kisha Ortodokse Lindore
Atribute	The Twin, placing his finger in the side of Christ, nelumbo nucifera, spear (means of his Christian martyrdom), square (his profession, a builder)
Patronazhi	Architects, for Christians in India (including Saint Thomas Christians and Archdiocese of Madras-Mylapore), Tamil Nadu, Sri Lanka dhe Pula (Kroaci

Thomai Apostulli (Greqisht: Θωμᾶς, Siriak ܬܐܘܡܐ, Tʾōmā, që do të thotë "binjaku") i njohur gjithashtu si Didymus (greqisht: Δίδυμος Didymos, që do të thotë "binjak"), ishte një nga Dymbëdhjetë Apostujt e Jezusit sipas Dhiatës së Re. Thomai është i njohur zakonisht si "Thomai i Dyshimtë" sepse ai fillimisht dyshoi në ringjalljen e Jezu Krishtit kur iu tha për të (siç tregohet në Ungjillin e Gjonit); ai më vonë rrëfeu besimin e tij ("Zoti im dhe Zoti im") duke parë plagët e mbetura nga kryqëzimi.

Sipas rrëfimeve tradicionale të krishterëve të Shën Thomait të shteteve moderne të Tamil Nadu dhe Kerala në Indi, Shën Thomai udhëtoi jashtë Perandorisë Romake për të predikuar Ungjillin, duke udhëtuar deri në Tamilakam që është në Indinë Jugore, Tamil Nadu, India dhe arriti në Muziris të Tamilakam (sot Paravur Verior dhe Kodungalloor në Shtetin e Keralës, Indi) në 52 e.r.. Në vitin 1258, disa nga reliket u sollën në Ortona, në Abruzzo, Itali, ku u mbajtën në Kishën e Shën Thomait të Apostullit. Ai konsiderohet si shenjtor mbrojtës i Indisë në mesin e adhuruesve të saj të krishterë, dhe Festa e Shën Tomës më 3 korrik festohet si Dita e të Krishterëve Indianë. Emri Thomas mbetet mjaft i popullarizuar në mesin e të krishterëve të Shën Thomas të nënkontinentit Indian.

Shumë kisha në Lindjen e Mesme dhe Azinë Jugore, përveç Indisë, përmendin gjithashtu Apostullin Thomas në traditat e tyre historike si ungjilltarin e parë që themeloi ato kisha, Kishën Asiriane të Lindjes, kishën e hershme të Sri Lankës.

Referime

• Andrade, Nathanael J. (2018). The Journey of Christianity to India in Late Antiquity: Networks and the Movement of Culture. Cambridge: University Press. ISBN 978-1-108-41912-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Antony, M Thomas (17 shkurt 2019). "Saint Thomas Cross- A Religio Cultural Logo of Saint Thomas Christians". Nasrani.net. Arkivuar nga origjinali më 24 mars 2020. Marrë më 16 qershor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Arnobius of Sicca (1949). The Case Against the Pagans. Vëll. 1. Përkthyer nga George E. McCracken. Paulist Press. ISBN 978-0-8091-0248-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Arraf, Jane (31 mars 2018). "Iraq's Christians Remain Displaced This Easter". NPR. Arkivuar nga origjinali më 9 shtator 2021. Marrë më 18 maj 2018. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Bays, Daniel H. (2011). A New History of Christianity in China. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4051-5954-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Brown, Leslie W. (1956). The Indian Christians of St Thomas, an Account of the Ancient Syrian Church of Malabar. Cambridge: University Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Bussagli, Mario (1965). Arte del Grandhara. Sadea / Sansoni. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Catholic Church (1969). Calendarium Romanum [Roman Calendar] (në latinisht). Rome: Libreria Editrice Vaticana.
• Collins, Paul M. (2007). Christian Inculturation in India. Ashgate. ISBN 978-0-7546-6076-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Coward, Harold G. (1993). Hindu-Christian dialogue : perspectives and encounters. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers. ISBN 81-208-1158-5. OCLC 34230629. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Cureton, W. (1864). Ancient Syriac Documents Relative to the Earliest Establishment of Christianity in Edessa and the Neighbouring Countries, from the Year After Our Lord Ascension, to the Beginning of the Fourth Century. London: Williams and Norgate. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Dobrizhoffer, Martin (1822). An account of the Abipones, an equestrian people of Paraguay. London: John Murray. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Fahlbusch, Erwin; Bromiley, Geoffrey William; Lochman, Jan Milic; Mbiti, John; Pelikan, Jaroslav (2008). The Encyclodedia of Christianity. Vëll. 5. Wm. B. Eerdmans. ISBN 978-0-8028-2417-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Farmer, David Hugh (2011). The Oxford Dictionary of Saints, Fifth Edition Revised (bot. 5th). Oxford: University Press. ISBN 978-0-19-959660-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ferroli, Domenico (1939). The Jesuits in Malabar. Vëll. 1. Printed at the Bangalore Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Farquhar, John Nicol (1926). "Ch. 4". The Apostle Thomas in North India. Manchester: University Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Frykenberg, Robert Eric (2008). Christianity in India: from Beginnings to the Present. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-826377-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Gilman, Ian; Klimkeit, Hans-Joachim (2016). Christians in Asia before 1500. Routledge. ISBN 978-1138970663. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hambye, E. R. (1952). "Saint Thomas and India". The Clergy Monthly (16). {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Griswold, H. D. (1930). "Anthropology of the Syrian Christians". American Anthropologist. 32 (2): 318–319. doi:10.1525/aa.1930.32.2.02a00170. ISSN 0002-7294. S2CID 4148774. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Harvey, Susan Ashbrook (2005). ""Incense in our land": Julian Saba and Early Christianity". Wilderness: Essays in Honour of Frances Young. T&T Clark. fq. 120–134. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hoenerbach, W; Spies, O (1956). Ibn At-Taiyib. Fiqh An-Nasraniya Das Recht Der Christenheit. Leuven: Peeters. ISBN 978-9042901964. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hunt, William Saunders (1920). The Anglican Church in Travancore and Cochin, 1816-1916. Church Missionary Society. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Hunter, William Wilson (1886). The Indian empire : its peoples, history, and products. Morrison & Gibb. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• James, Montague Rhodes (1924). "The Acts of Thomas". The Apocryphal New Testament: Being the Apocryphal Gospels, Acts, Epistles, and Apocalypses, with Other Narratives and Fragments. Oxford: Clarendon Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Johnson, Lynn; Zacharia, Paul (19 shkurt 2016). "The Surprisingly Early History of Christianity in India". Smithsonian Magazine. Marrë më 24 shkurt 2020. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Koch, Kurt E. (1972). The Revival in Indonesia. Evangelization Publishers. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Lewis, Lionel Smithett (1927). St. Joseph of Arimathea at Glastonbury: Or, The Apostolic Church of Britain. Covenant. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Mani, Thattunkal Zachariah (2016). ThomaaSleehaayude Kerala ChristhavaSabha Onnaam Noottaandil. T.Z. Mani. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Marco Polo (1920). Henri Cordier (red.). Ser Marco Polo: Notes and Addenda to Sir Henry Yule's Edition, Containing the Results of Recent Research and Discovery. Përkthyer nga Sir Henry Yule. John Murray. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Medlycott, Adolphus E. (1905). India and the Apostle Thomas: An Inquiry, with a Critical Analysis of the Acta Thomae. London: David Nutt. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Mookerji, Radhakumud (1966). Chandragupta Maurya and His Times. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0405-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Muthiah, S. (2014). Madras Rediscovered. East-West Press. ISBN 978-93-85724-77-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Neill, Stephen (2004). A History of Christianity in India: The Beginnings to AD 1707. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54885-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Noegel, Scott B.; Wheeler, Brannon M. (2002). Historical Dictionary of Prophets in Islam and Judaism. Scarecrow. ISBN 978-0-8108-4305-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Norman, Diana (1993). "In imitation of Saint Thomas Aquinas: art, patronage and liturgy within a Renaissance chapel". Renaissance Studies. 7: 1–42. doi:10.1111/j.1477-4658.1993.tb00266.x. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Panjikaran, Joseph C. (1926). Christianity in Malabar with Special Reference to the St. Thomas Christians of the Syro-Malabar Rite. Rome: Pont. Institutum orientalium studiorum. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Perumalil, A. C. (1971). The Apostles in India. Patna: Xavier Teachers' Training Institute. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Puthiakunnel, Thomas (1973). "Jewish colonies of India paved the way for St. Thomas". përmbledhur nga Menachery, George (red.). The St. Thomas Christian Encyclopaedia of India. Vëll. 2. Trichur. OCLC 1237836. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
• Robinson, Joseph Armitage (1926). Two Glastonbury Legends: King Arthur and St. Joseph of Arimathea. Cambridge: University Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Ruiz de Montoya, Antonio (1639). "Chapter XVIII". Conquista espiritual hecha por los religiosos de la Compañía de Jesús en las provincias del Paraguay, Paraná, Uruguay y Tape. Madrid. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sadasivan, S. N. (2000). A Social History of India. APH. ISBN 978-81-7648-170-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Sanidopoulos, John (6 tetor 2010). "The Skull of the Holy Apostle Thomas in Patmos". Mystagogy. Marrë më 10 maj 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Segal, J.B. (2005). Edessa the Blessed City. Gorgias. ISBN 1-59333-059-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Slapak, Orpa, red. (1995). The Jews of India: A Story of Three Communities. Muzeon Yisrael. ISBN 978-965-278-179-6 – nëpërmjet University Press of New England. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Smith, Vincent A. (1914). Early History of India. Oxford: Clarendon Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Takahashi, Hidemi (2011), "China, Syriac Christianity in", përmbledhur nga Brock, Sebastian P.; Butts, Aaron M.; Kiraz, George A.; van Rompay, Lucas (red.), Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage (bot. Electronic), Gorgias Press {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Thadikatt, Geo. (2004). Liturgical Identity of Mar Thoma Nasrani Church. Kottayam. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
• Thomas the Apostle (n.d.). The Book of Thomas. NHC II,7 138,7–138,12. Përkthyer nga John D. Turner. Arkivuar nga origjinali më 30 janar 2016. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• Tubach, Jürgen (1995). "Der Apostel Thomas in China. Die Herkunft einer Tradition" [The Apostle Thomas in China. The origin of a tradition]. përmbledhur nga Samuel, V. C.; Panicker, Geevarghese; Thekeparampil, Rev. Jacob (red.). The Harp (në gjermanisht). Vëll. 8–9. Gorgias. fq. 397–430.
• Vadakkekara, Benedict (2007). Origin of Christianity in India : a historiographical critique. Delhi: Media House. ISBN 978-81-7495-258-5. OCLC 166255572. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
• von Morgenstern, Franz Wisner (1998). El Dictador del Paraguay: José Gaspar de Francia (në spanjisht). Asunción, Paraguay: Instituto Paraguayo Alemán.
• Wright, William, red. (1871). Apocryphal Acts of the Apostles: The Syriac texts. Williams and Norgate. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)